Dünyanın ilk Müslüman kadın mucidi

🔎 Onuncu yüzyılda yaşayan Meryem el İcliyye, ömrünün bir kısmını Suriye'nin Halep şehrinde geçirmiştir. İcliyye o zamana dek yapılmış en detaylı, en usta işi usturlapları yapmıştır. 🔎 Meryem El-İcliyye, mühendislerin, imalatçıların içinde bulunan bir ailede doğar. El İcliyye'nin babası, bir usturlap ustasıdır. Icliyye, mucitliğin ilk adımını babasının yanında atar. DÜNYA TARİHİNE YÖN VERMİŞ MÜSLÜMAN BİLİM İNSANLARI 🔎 Çıraklığını babasının elinden alan El-İcliyye, ilk Müslüman kadın astronomi bilimcisi olarak bilinir. Bu özelliğini ailesi ve bilhassa babasına borçludur. 🔎 Babası, Bağdat'ta tanınmış bir usturlap üreticisidir. Aynı zamanda dünyanın var olan en eski usturlabını icat etmiş olarak kayıtlara geçen bilim adamı Bastulus'un çırağı olarak bilinir. Babasının vefatından sonra Meryem Hanım, usturlap üretmeye devam eder. Usturlap nedir? 🔎 Usturlap sözcüğü eski Yunancadaki 'yıldız' ve 'ölçmek' anlamlarına gelen kelimelerin kökünden gelmektedir. Eski zamanlarda yaşayanlar, astronomi ölçümlerinde kullandıkları ve adına usturlap dedikleri bir alet geliştirmişler. Böylece gerekli ölçümleri gerçekleştirebilmişlerdir. OSMANLI'DA BİLİMİN TEMELLERİNİ ATAN ALİM 🔎 O dönemlerde usturlap, bazı matematik problemlerinin çözümlenmesinde kullanıldığı gibi ay ve yıldızların konumlarını belirlemek için de kullanılır. 🔎 Hatta eski kaynaklardan ilk olarak Apollonios (MÖ 240) ve Hipparkos (MÖ 150) tarafından keşfedildiği, Batlamyus tarafından kullanıldığı ve Philoponos'un altıncı yüzyılın ilk yarısında bu aletten bahsettiği söylenir. 🔎 Usturlap; tabiri caizse akıllı saatlerin, pusulanın, navigasyonun, GPS'nin atası sayılır. Meryem el İcliyye, büyük ve aynı zamanda taşınabilir olmayan bir usturlap yerine dünyanın taşınabilir ilk usturlabını yapmıştır. İcad ettiği usturlap ile de gök cisimlerinin yüksekliğini ölçmeyi başaran kişidir. 🔎 Bu yaptığı ilkle gök cisimlerinin konumunu öğrenmesini sağlayarak namaz vakitleri saptanır ve kıblenin bulunması, icadı sayesinde kolaylaşır. BİLİM VE TEKNOLOJİDE ÇIĞIR AÇAN OSMANLI ÂLİMLERİ 🔎 Meryem El İcliyye'nin yaşadığı zamanın yöneticisi, Meryem El İcliyye'yi sarayına davet eder ve çabasını, çalışmalarını takdir eder. Hatta kendisine her türlü yardım vereceğini söyler. 🔎 Meryem el İcliyye'nin kendisine sunulan teklifi kabul etmesiyle usturlabı sarayda üretmeye başlar ve İcliyye, orada istihdam edilir. 🔎 El-Usturlabi olarak da bilinen El-İcliyye, ustaca yaptığı usturlablarla yaşadığı dönemde oldukça dikkat çeker. Usturlabın ünü kolay taşınması, sezgisel ve esnek olmasından kaynaklanır. 🔎 Usturlabı geliştirdiği bu karmaşık yapılı icat Bağdat'ın idarecisi Seyfüddevle'nin dahi takdirini kazanır. İcliyye bunun üzerine saraya davet edilir. ASTRONOMİ BİLİMİNİN OSMANLI MACERASI 🔎 Meryem el-İcliyye, Seyfüddevle'nin takdirini kazanmakla da kalmaz ve onun desteğini de alır. Sarayda istihdam edilen el-İcliyye'nin imkanları da geliştirilir. 🔎 İcliyye, sarayda yönetimin sipariş ettiği usturlapları imal etmeye başlar. El-İcliyye, Suriye'nin kuzeyindeki Halep şehrinde usturlap imal eder. Hamisi 944 - 967 yılları arasında şehrin yönetimini elinde bulunduran Seyfüddevle'dir. 🔎 Meryem El-icliyye, erken dönem İslam medeniyetinde bilim alanında çalışan bir kadının belgelendiği ender örneklerindendir. Günümüzde, hanımların bilim alanında çalışması için fırsatlar önemli ölçüde artmış olsa da bilim ve mühendisliğin birçok alanında erkeklerin sayıca üstünlüğü devam etmektedir. 🔎 Zaman geçtikçe Biruni gibi büyük alimler yıldızların yerini bir çark ile belirleyen mekanik usturlablar da geliştirirler. Bunlar Şamin ve Ez-Zerkali tarafından geliştirilmiş ve mekanik saatin temelleri ortaya çıkarılmıştır. ◽ Meryem El-icliyye'nin bugüne kadar hiçbir usturlabı imzası bulunamadığından teyit edilemediği için bulunamamıştır. MÜSLÜMAN BİLİM ADAMLARI VE BULUŞLARI Çağın ötesinde bir deha: Biruni 🔎 Biruni, astronomi, matematik, fizik, tıp, coğrafya, tarih ve dinler tarihi alanlarında aşılmaz eserler veren önemli bir müelliftir. Bilim ve matematiğin temel taşlarından olan Biruni, çağının ötesinde evrensel bir deha olarak kabul görür. 🔎 Bilimsel çalışmalarına 17 yaşında başlayan Biruni, güneşin hareketlerinden, mevsimlerin ne zaman başladığını belirlemesiyle dünya çapında bir üne kavuşur.