Kubbetü’l İslam şehirleri

Kubbetü'l İslam şehri olarak bilinen Ahlat, Van gölünün kuzeybatı kıyısında bulunur. Mezar abideleriyle meşhur tarihi bir şehir olan Ahlat, bugün Bitlis sınırları içinde yer alır. Ahlat, Urartulardan Osmanlılara kadar çeşitli devlet ve hanedanların idaresinde kaldı. Ahlat'ın en eski sakinleri Urartulardı ve buraya Halads adını vermişlerdi. Ermeniler Şaleat, Süryânîler Kelath, Araplar Hılât, İranlılar ve Türkler ise Ahlat demişlerdi. Bilime yön veren Müslüman alimler ve icatları Ahlat, İslam'ın ikinci halifesi Hz. Ömer döneminde fethedildi ve İslam devletinin himayesine girdi. Türkler Anadolu'ya geldiklerinde Ahlat dışındaki Van, Erciş, Malazgirt, Bargiri gibi bölgedeki şehirlerin hepsi Bizans İmparatorluğu'nun elindeydi. Selçuklular döneminde Anadolu'ya yönelik akın ve fetih hareketlerinde Ahlat, bir üs olarak kullanıldı. 1071'de Alparslan, Ahlat üzerinden Malazgirt'e giderek burayı kolayca fethetmişti. 12. yüzyılda Ahlatşahlar hanedanının başkenti olan Ahlat, İslam dünyasının en büyük şehirlerinden biri oldu ve tarihinin en parlak dönemini yaşadı. Şehrin gelişmesinde ticaretin payı büyüktü. Siyasi istikrar ve ticaretin gelişmesi ile Ahlat'ta ilim, sanat ve kültürde de ilerlemeler sağlandı. Pek çok âlimin yetiştiği bu şehir aynı zamanda büyük bir zenginliğe kavuştu ve İldeniz'in oğlu Atabeg Cihan Pehlivan, Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Erzurum Meliki Tuğrul Şah gibi birçok hükümdarda oraya sahip olma arzusu uyandırdı. İslam beldeleri hakkında 22 ilginç bilgi 1229'da Celâleddin Hârizmşah'ın şehri kuşatması nedeniyle pek çok kişi açlıktan öldü, halkın büyük bir kısmı da şehri terk ederek sağa sola dağıldı. Üç gün boyunca görülmemiş biçimde yağmalanan şehir, bu felaketten birkaç yıl sonra başlayan Moğol istilası sebebiyle eski önemini kaybetti ve metruk bir şehir haline geldi. Daha sonra Safevi hakimiyeti altındaki Ahlat, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlılar birkaç yıl sonra Ahlat için göl kıyısında yeni bir hisar inşa ettiler ve yeni Ahlat şehri burada kurulmuş oldu. Günümüzde Ahlat'ta tarihî ve mimari değeri olan altı kümbet, üç mescid ve bir kale vardır. Ahlat özellikle sanat değeri yüksek mezar taşlarıyla meşhurdur. Kitabeleri okunan mezar taşlarından dördü Ahlatşahlar, sekizi Eyyûbîler, elli dördü Moğollar, dördü Bitlis hâkimleri, dördü de Safevîler devrine aittir. UNESCO Dünya Kültür Mirası geçici listesindeki dünyanın en büyük Türk İslam Mezarlığı olma özelliğini taşıyan Selçuklu Meydan Mezarlığı, Ahlat'ta bulunur. Geçtiğimiz Ağustos'ta Malazgirt Zaferi'nin 949. yıl dönümü dolayısıyla Ahlat'ta pek çok etkinlik düzenlenmiş, etkinliklere Başkan Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere pek çok bakan katılmıştı. Afganistan'ın kuzeyinde bulunan Belh şehrinin tarihi MÖ 300'lü yıllara kadar uzanır. Belh'in hangi tarihte İslam hâkimiyetine girdiği kesin değilse de Hz. Osman döneminde buraya bir sefer düzenlendiği ve ardından Belh şehrinden vergi alındığı bilinir. Belh ve çevresinin tam anlamıyla İslam egemenliğine alınması ise Muaviye dönemine rastlar. Geçmişten günümüze İslam dünyasının kadim şehirleri 700'lü yıllarda Horasan'ın başkenti Merv'in yerine Belh'in merkez yapılması, şehrin gelişmesini sağladı. Askeri anlamda yeniden imar edilen şehirde, bu amaçla yapılan Hinduvan Kalesi'ne 10 bin kişilik bir kuvvet yerleştirildi. İlerleyen yıllarda Belh şehri Gaznelilerle Selçuklular arasında bir mücadele alanı haline geldi. Dandanakan Savaşı sonunda geçici bir süre Selçukluların elinde kalan şehir, 1043'te tamamen Selçuklu egemenliğine girdi. Alparslan Belh şehrini Kuzey Afganistan'ın zaptı için bir hareket üssü haline getirdi. Şehir, 1221'de Cengiz Han'ın yönettiği bir ordu tarafından yerle bir edilip halkı kılıçtan geçirildi ve yaklaşık 100 yıl harabe halinde kaldı. İbn Battûta 13. yüzyıl başlarındaki harabe halini seyahatnamesinde kaleme almıştı. Cengiz Han'ın ölümünden sonra Belh, Çağatay Hanlığı emirlerinin payına düştü ve Timurlular dönemine kadar onların yönetiminde kaldı; bu dönem Belh'in en parlak devirlerinden biri oldu. Belh, 1506'da Özbeklerden Şeybânî Han, üç yıl sonra da Safevî Hükümdarı Şah İsmail tarafından zaptedildi. zaptetti. Şah İsmail'in Çaldıran'da Osmanlılara yenilmesi üzerine 1514'te tekrar Özbeklere geçti. 1751'de Afgan Şahı Ahmed Dürrânî Belh'i kendi egemenlik alanı içine aldı. 1826'da Buhara Emîri Özbek Han'ın işgaline uğrayan şehir, 1841'de Afganlılar tarafından tekrar ele geçirildi ve bundan böyle sürekli olarak onların elinde kaldı. Buhara nerede? Buhara'nın Yedi Piri ile görkemli eserleri... Belh'in İslam kültür ve medeniyet tarihinde çok önemli bir yeri vardır. Pek çok âlimin yetişmiş; kâğıt ilk defa Belh'te imal edilmişti. Burada hadis, tefsir, fıkıh, felsefe, tıp ve coğrafya alanında yetişen âlimler daha sonra Bağdat ve Şam başta olmak üzere çeşitli şehirlere dağılarak İslam kültür ve medeniyetinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardı. Bundan dolayı şehir 'Kubbetü'l-İslam' unvanının yanı sıra 'Dârü'l-fıkh' adıyla anılmıştı. Mâverâünnehir bölgesinde yer alan ve bugün Özbekistan'ın sınırları içinde bulunan Buhara, İslam kültür ve medeniyeti için büyük bir öneme sahiptir. Buhara adı ilk defa tarihte ilk defa 630 yılı civarında Çinli seyyah Hüang-Tsang tarafından kullanılmıştır. Müslümanlar bu bölgeye geldikleri sırada şehrin hükümdarına Buhar-hudât (Buhara sahibi) deniliyordu. Buhara'nın tarihi Müslümanların bu bölgeye gelmeleriyle değişti. Bir hadiste Buhara'nın fethinin Peygamber Efendimiz tarafından müjdelediği belirtilir. Buhara, 674 yılında Muâviye'nin Horasan Valisi Ubeydullah bin Ziyâd tarafından fethedildi. Şehir, bir süre İslam hâkimiyetinde kalsa da bu devamlı olmadı ve zaman zaman Müslümanların kontrolünden çıktı. Buhari kimdir? Sahih-i Buhari'yi nasıl kaleme aldı? Emeviler döneminde hâkimiyet sağlanan Buhara'da halkın mukavemeti kırıldı ve şehre bir Arap garnizonu yerleştirildi. Emeviler zamanında ve Abbasîlerin ilk devrinde Buhara'da yerli hükümdar ve Horasan valisi tarafından tayin edilen bir emir bulunuyordu. Daha sonra Buhara, 999 yılına kadar Samaniler tarafından idare edildi. Bu dönemde tarihinin en parlak dönemini yaşayan Buhara, büyük bir idarî ve kültürel merkez haline geldi. Diğer Mâverâünnehir şehirleri gibi defalarca yakılıp yıkılmasına rağmen Buhara hep 9. yüzyıldaki yerine ve planına göre yeniden inşa edildi. 1220 yılında Buhara, Cengiz Han'ın Mâverâünnehir'de ilk aldığı şehirlerden biri oldu. Moğol orduları tarafından işgal edilip yağmalandı; kalesi ise 12 gün dayandıktan sonra teslim oldu. Moğollar aleyhine gerçekleşen halk ayaklanmasında 20 bin kişi öldürüldü. Moğolların katliam girişimleri ise engellendi. Buhara Orta Asya'nın en önemli sûfî merkezi idi. İslam kültür ve medeniyeti açısından pek çok âlimin yetişmesini sağlayan önemli bir ilim merkeziydi. İlerleyen yıllarda Orta Asya'nın ilim ve kültür merkezi olma özelliğini Taşkent ve Semerkant'a bıraktı. Günümüzde Buhara'nın nüfusu Özbekler, Türkmenler, Kırgızlar, Kazaklar, Tatarlar, Uygurlar, Tacikler, Ruslar, Kafkasyalılar, Ukraynalılar ve Yahudilerden oluşur. İbn-i Sina kimdir? İbn-i Sina'dan hastalık rehberi

Kubbetü’l İslam şehirleri

AHLAT - BİTLİS, TÜRKİYE