Arama
Kubbetü’l İslam şehirleri
Kubbetü'l İslam, dünyada sadece üç şehre verilen bir unvandır. Bitlis sınırları içinde bulunan Ahlat, Afganistan'ın Belh şehri ve Özbekistan'ın incisi Buhara, Büyük Selçuklular devrinde bu tabirle adlandırılmış; bu şehirler dönemin ilim, din, kültür ve sanat kültür merkezleri olarak ön plana çıkmışlardı.
Ahlat, İslam'ın ikinci halifesi Hz. Ömer döneminde fethedildi ve İslam devletinin himayesine girdi. Türkler Anadolu'ya geldiklerinde Ahlat dışındaki Van, Erciş, Malazgirt, Bargiri gibi bölgedeki şehirlerin hepsi Bizans İmparatorluğu'nun elindeydi.
Selçuklular döneminde Anadolu'ya yönelik akın ve fetih hareketlerinde Ahlat, bir üs olarak kullanıldı. 1071'de Alparslan, Ahlat üzerinden Malazgirt'e giderek burayı kolayca fethetmişti.
12. yüzyılda Ahlatşahlar hanedanının başkenti olan Ahlat, İslam dünyasının en büyük şehirlerinden biri oldu ve tarihinin en parlak dönemini yaşadı. Şehrin gelişmesinde ticaretin payı büyüktü.
Siyasi istikrar ve ticaretin gelişmesi ile Ahlat'ta ilim, sanat ve kültürde de ilerlemeler sağlandı. Pek çok âlimin yetiştiği bu şehir aynı zamanda büyük bir zenginliğe kavuştu ve İldeniz'in oğlu Atabeg Cihan Pehlivan, Selâhaddîn-i Eyyûbî ve Erzurum Meliki Tuğrul Şah gibi birçok hükümdarda oraya sahip olma arzusu uyandırdı.
1229'da Celâleddin Hârizmşah'ın şehri kuşatması nedeniyle pek çok kişi açlıktan öldü, halkın büyük bir kısmı da şehri terk ederek sağa sola dağıldı. Üç gün boyunca görülmemiş biçimde yağmalanan şehir, bu felaketten birkaç yıl sonra başlayan Moğol istilası sebebiyle eski önemini kaybetti ve metruk bir şehir haline geldi.
Daha sonra Safevi hakimiyeti altındaki Ahlat, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlılar birkaç yıl sonra Ahlat için göl kıyısında yeni bir hisar inşa ettiler ve yeni Ahlat şehri burada kurulmuş oldu.
Günümüzde Ahlat'ta tarihî ve mimari değeri olan altı kümbet, üç mescid ve bir kale vardır. Ahlat özellikle sanat değeri yüksek mezar taşlarıyla meşhurdur. Kitabeleri okunan mezar taşlarından dördü Ahlatşahlar, sekizi Eyyûbîler, elli dördü Moğollar, dördü Bitlis hâkimleri, dördü de Safevîler devrine aittir.
UNESCO Dünya Kültür Mirası geçici listesindeki dünyanın en büyük Türk İslam Mezarlığı olma özelliğini taşıyan Selçuklu Meydan Mezarlığı, Ahlat'ta bulunur. Geçtiğimiz Ağustos'ta Malazgirt Zaferi'nin 949. yıl dönümü dolayısıyla Ahlat'ta pek çok etkinlik düzenlenmiş, etkinliklere Başkan Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere pek çok bakan katılmıştı.
Afganistan'ın kuzeyinde bulunan Belh şehrinin tarihi MÖ 300'lü yıllara kadar uzanır. Belh'in hangi tarihte İslam hâkimiyetine girdiği kesin değilse de Hz. Osman döneminde buraya bir sefer düzenlendiği ve ardından Belh şehrinden vergi alındığı bilinir.
Belh ve çevresinin tam anlamıyla İslam egemenliğine alınması ise Muaviye dönemine rastlar.