Sarı çizmeli Mehmet Ağa tabiri nereden geliyor?

Sarı çizmeli Mehmet ağa tabirinin kültürel kodları Osmanlı'ya dayanmaktadır. Türkler tarih boyunca renkli kültürleriyle dikkat çekmiştir. Batılı sanatçıların Türkleri tasvir ederken genel itibariyle renkli dokuları ön plana çıkarmaları pek tesadüf sayılmaz. Bu sebeple renkli bir kültüre sahip olan doğunun kalıplaşmış sözlerinde de renklerin hakimiyetinin olması elbette şaşılacak bir durum değildir. Sarı çizmeli Mehmet ağa tabirinde asıl dikkat çeken nokta, Osmanlı'da en çok kullanılan 'Mehmet' isminin nasıl olup da bilinmeyen bir kişiyi tanımlarken kullanılması ve 'sarı çizmedeki' hikmettir. Osmanlı döneminde de günümüzde olduğu gibi en çok kullanılan isimlerden biri Mehmet'tir. Padişahlardan halk kesimine kadar pek çok kişi tarafından kullanılan Mehmet isminin bu tabire konu olması olası bir durumdur. Peki, Mehmet Ağa'nın sarı çizmesi de neyin nesi? Minyatür ve Osmanlı gravürleri incelediğinde hakim renklerin başında sarı, kırmızı ve yeşil olduğu görülmektedir. Türkmenler yıllarca sarı çizme ve kırmızı keçeden külah giymişlerdi. Türk mitolojisinde sarı renk altını; zenginliği, aileyi ataları ve hükümdarlığı temsil ediyordu. Sarı çizme giymek Osmanlı'dan kalma bir gelenekti. Kırmızı kaftan ve sarı çizme kombini, hükümranlık alameti olarak görülüyordu. Öte yandan sarı çizmeyi genel olarak halk kesimi giyiyordu. Yani sokağa adım atıldığında çevrede 'sarı çizmeli Mehmet Ağalara' rastlamak oldukça olasıydı. Halkın çoğunluğu yöneticisinden halk tabakasına yaygın olarak sarı renk ayakkabı veya çizme giymesi bir dönemden sonra sekteye uğradı. 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması ile yeni bir dönem başladı. Bilhassa Yeniçerilerin giydiği kıyafetleri andırdığı için kırmızı kaftan ve sarı çizmeler giyilmemeye başlandı. Akla gelebilecek her alanda yapılan değişiklikler giyim kuşama da vurdu. Cevdet Paşa bu durumu şöyle açıklıyor: 'Eski merkûbların (ayakkabı) i'mâlini ıslâh yolunda işe başlamış olsaydık az vakit zarfında ayakkabı dikicilerimiz âlâ kundura dikmeği ve kırmızı meşin yapan debbağlarımız âlâ kundura kerestesi yapmağı öğrenirlerdi. Acele kundura giymeye heves ettik. Kerestesiyle beraber dikicileri hariçten gelerek burada kazandıklarını çıkın çıkın altın edip memleketlerine gönderdiler. Bizim esnafımız ise mahvolup gitti.' Tanzimat'tan itibaren eski ve eskiye dair her şeyin geride bırakıldığı gibi giyim kuşama ait bu unsurlar da tarihe gömüldü. İlerleme ve gelişmenin ön kabulü öncelikle doğulu kimliğimizden ve bu kimliğe dair ne varsa ondan kurtulmadan geçtiği düşünüldü. Bu sebeple medeniyetin bir simgesi olan siyah kundurulara geçiş yaptık. Sarı çizmeli Mehmet Ağalar artık 'herhangi' biriydiler. Sarı çizme nezdinde aslında geçmişimizden ve medeniyetimizden koparıldık. Bu sebeple Mehmet Ağalar ve sarı çizmelerinden günümüze ulaşan nokta ise yalnızca geçmişin tozlu satırlarına gömerek 'herhangi biri' tanımlamasıyla kullandığımız bir tabir kaldı…

Sarı çizmeli Mehmet Ağa tabiri nereden geliyor?

Sarı çizmeli Mehmet Ağa tabiri nereye dayanıyor?