Tüm heybetiyle Gotik Mimari sanatı

Gotik mimari sanatının 12. yy'ın ortalarında yayılma gösterdiği ve 15.yy ortalarına dek varlığını devam ettirdiği düşünülüyor. Kaynaklara göre değişkenlik gösterse de bu Gotik tarzın yaşatıldığı dönem, genel hatlarıyla 12.yy ile 15. yy arasıdır. Bu sanatın Fransa'da ortaya çıktığı ve en uzun soluklu dönemini burada yaşadığı düşünülüyor. Mimaride gotik etkilerin en kısa sürdüğü lokasyon ise İtalya. Gotik sanatın, Saint-Denis Manastır Kilisesi'nin başrahibi Suger'in, yapıyı yeniden inşası esnasında eklenen bölüm sayesinde başladığı kabul ediliyor. Bu tarih aralığı ise 1122 ile 1151 yıllarını işaret ediyor. 1250'den sonra Fransa Kraliyet'inin nüfuzu ve hakimiyeti diğer bölgeler üzerinde hissedilir bir önem kazandı ve o coğrafyanın ürünü olan Gotik sanat anlayışı büyük bir yayılma göstermeyi başardı. 1250 1350 tarihleri arasındaki 100 yıllık zaman diliminde en güçlü ihtişamlı dönemini yaşadı. 1380 ile 1425 tarihleri arasında Avrupa çağında uluslararası bir nitelik kazandı. PEKİ GOTİK KELİMESİ NEREDEN GELİYOR? Sözcük, ilk kez rönesans dönemi İtalyan sanatçıları tarafından klasik akıma karşı duran Kuzeyli Barbarların kültürünü temsil eden bir kavram olarak kullanıldı. 1500'lü yılların ortalarında, İtalyan ressam ve mimar Giorgio Vasari, barbarlık ve kabalığa ithafen bu sözcüğü kullanmış. Bu sanata yön veren kişiler de tıpkı Klasik Roma sanatında olduğu gibi din adamı kökenli. Ama Roma usulünden bir farkı var; yapıların ruhu madde ötesi duyguları barındırıyor ve kıyafeti daha ruhsal; bu da onu özgün kılıyor. Şehirli tüccarlar ve sanatkarlar sayesinde Gotik sanat gelişme katetmiş ve bu tüccarlar aracılığıyla şehre yakın konumlanmış. Erken dönem Roma eserlerinden farklı olarak şehirlerin gücünü gösteren yapılar olduğunu söylemek mümkün. Gotik Mimari'nin temel özellikleri: -Binalar uzunlamasına büyüme eğiliminde, bu da Gotik sanatın dikkati çeken baskın bir özelliği. Bu özellik kendini resim ve heykelde de gösteriyor. -Yapılarda süslemeler son derece dikkat çekici ve karmaşık. -Yükselen formda tasarlanan bu mimari yapılarda ortaya çıkabilecek ağırlık sorunu, sivri dayanma kemerleri ile çözülmüş; bu kemerler ile ağırlığın yatay olarak dağılması sağlanıyor. İşlevselliği haricinde bu kemerler sözkonusu eserlere estetik bir gürünüm kazandırıyor. -Pencereler, neredeyse duvar görünümünü yok edecek şekilde yüksek ve görkemli. Bu sayede yapı içerisine girecek ışık maksimize ediliyor. -Camlarda vitray kullanımı dikkat çeker ve vitray arasından süzen ışık sayesinde yapı içerisindeki atmosferi değiştirecek hoş renkler oluşur. -Yapını dış cephe süslemesinin ön planda tutulması sayesinde Gotik binalar kolayca diğerlerinden ayırt edilir. İlk zamanlarda bu desen yoğunluğu az olsa da zamanla bolca süslemeli&kabartmalı geniş kapılar eklenip heykeller ilave edilmiş. -Dini motiflerin yer aldığı vitray camlar, Gotik üslubu tanımlayıcı özellikler arasında yer alır. Dünya çapındaki Gotik Mimari eserlere; Fransa'da Notre Dame Katedrali, Amiens Katedrali, Arras Town Hall, Strasbourg Katedrali, İngiltere'de Salisbury Katedrali, Westminster Abbey, Canterbury Katedrali, İtalya'da Milano Katedrali, Siena Katedrali, Castel Del Monte, Polonya'da Malbork Kalesi, Frombork Katedrali, İspanya'da Burgos Katedrali, Seville Katedrali, Çek Cumhuriyeti'nde Prague Kalesi, Prag'daki Charles Bridge, Belçika'da Bruges City Hall, Brussels Town Hall, Danimarka'da Roskilde Katedrali, Almanya'da Aachen Katedrali, St.Martin's Kilisesi örnek gösterilebilir. GOTİK MİMARİ SANATINDA VİTRAY KULLANIMI Vitray hakkında en eski bilgiler M.S 4. yüzyıla ait fakat o zaman anlamı çok farklıdır ve 'süslü pencere' anlamındadır, resim değildir. İlk vitray 9. yüzyıla ait ve bu tarihlerden sonra gerek Roman ve gerekse Gotik kiliselerde, önce Fransa, sonra Almanya ve İngiltere'de kullanıldı. GOTİK SANAT, VİTRAY FİGÜRLERİNİN YÜZLERİNDE İFADECİLİĞE AĞIRLIK VERİP DUYGULARI YANSITIR Gotik mimarlığın bir özelliği duvar yüzeylerini azaltıp cam görünümünü maksimize etmek olduğundan, kilisede kendine yer bulamayan duvar resmi kilise dışında başka yerlere taşınır ve kiliseleri süsleme işi ise vitraya kalır. Vitray ise zamanla, duvar resminde ve minyatürlerde olduğu gibi, doğalcılığa eğilim artar ve figürlerin, betimlenmesinde gerçekçilik ön plana çıkar. GOTİK MİMARİYİ OLUŞTURAN UNSURLAR Uçan Payanda: 1170lerde görülmeye başlamış dış destek yapısı olarak kullanılır. Uçan payandalar çatının ve duvarların ağırlığını doğrudan zemine dağıtır. Duvarların ağırlığı ve çok geniş çatıalanını bu dış yapılara aktarılır. Sivri Kemer: Gotik mimaride tonoz çatının ağırlığına destek olması için kullanılmıştır. Gotik mimariden önce İslam öncesi ve İslam mimarisinde de kullanılmış olan sivri kemer, stil olarak Romanesk olan Autun Katedrali'nde kullanılmış ve buradan ilham alındığı tahmin edilmektedir. GOTİK MİMARİYİ OLUŞTURAN UNSURLAR Kaburgalı Tonoz: Kaburgalı tonoz gotik mimaride binalara çatı ve duvarlarda esneklik kazandırmak için kullanılmıştır. Gül Pencere: Catherine Pencere de denilen gül pencere, yuvarlak olan pencerelerin genel adıdır, ancak Gotik mimaride özellikle kullanılmış, taş tiriz ve yaprak motifleriyle bölümlere ayrılmıştır. Romanesk mimaride kullanılan 'oculus' (duvarlardaki yuvarlak oyuklar) gül pencerenin atası kabul edilir. Vitray: Romanesk mimaride taşıyıcı olarak kullanılan kalın duvarlar, uçan payandalarla birlikte incelince, Gotik mimaride duvarların dekoratif amaçlı olarak süslenmesi devreye girmiştir. Vitray aynı zamanda gotik kiliselerdeki yüksek pencerelerden ışığın az gelmesi için bulunmuş olan bir formül; böylece dini atmosfere uygun olarak ışık problemi de halledilmiş oluyor.

Tüm heybetiyle Gotik Mimari sanatı

Piazza-Duomo - Milano