Dünya tarihini değiştirmiş rüyalar

Sınırsız hayal gücünün somut verilerle oluşturulmasına yaratıcılık diyebiliriz. Tabii bu süreçte zihinde uçuşan sezgi, ilham, akla gelen darmadağın şeylerin bir düzen içerisinde derlenmesi gerekir. Ancak bu durumun daha önce görülmemiş ve söylenmemiş düzende yapılması yaratıcılığı farklı kılar. Bilimsel anlamda 'Yaratıcılık Teorisi', 1926 yılında Graham Wallas'ın yayınladığı çalışmasında karşımıza çıktı. Wallas'a göre Yaratıcılık Teorisi hazırlık, kuluçka, aydınlanma ve doğrulama evrelerinden oluşuyor. Bu teoriye göre hazırlık evresi çalışılan konuyla ilgili akla gelebilecek birçok düşüncenin zihinde olduğu aşama iken kuluçka evresi başka şeylerle uğraşıp çalışılan konudan uzaklaşarak aynı zamanda bu konuyla ilgili zihni meşgul eden fikirlerden yanlış olanlarını unutmamızı sağlayan oldukça işlevsel bir evredir. Kuluçka evresinde takılıp kalma ve fikirlerini bir sonraki aydınlanma evresine taşıyamama da olasılıklar ihtimalindedir. Ancak yine de bazı insanlarda kuluçka dönemiyle birlikte sezgisel problem çözme süreci devreye girmekte böylece fikirlerin zihinden fışkırmasıyla sonuçlanan aydınlanma evresi yaşanmaktadır. Doğrulama evresi ise artık yeni düşüncenin test edilmesi yani bilimsel yöntemle sınanması aşamasıdır. Canlılığa özgü bir eylem olan uykuda, günde ortalama üçte birini geçiriyoruz. Yapılan çalışmalarla uyku ve rüyaların hem bellek hem de bedenimiz açısından yararı ortaya çıkarıldı. Ayrıca psikolojik açıdan da uykuya ihtiyacımız var. Çünkü bilinçli haldeyken herhangi bir problem ile ilgili topladığımız her ne varsa bilinçaltı zihnimiz uyku sırasında rüyalar aracılığıyla onları bir araya getirip organize ederek o problemin bellekteki diğer bilgilerle arasında yeni bağlantılar kuruyor. İşte tam da bu noktada dünyanın tarihini değiştiren büyük isimlerin rüyaları karşımıza çıkıyor. 'Rüyamda tüm elementlerin tabloda olması gereken yerde olduğunu gördüm. Uyandığımda hepsini hemen bir kâğıt parçasına yazdım, sadece bir yerdeki elementi düzeltmem gerekti.' Dimitri Mendeleyev 1869 yılında kimyasal elementlerin atomik ve kimyasal özelliklerine göre sıraladığı periyodik tablosunu yayınlamadan önce bu elementleri organize edeceği örüntünün mantığını bulmakta zorlanıyordu. İşte bu zorlu dönemde masasında uyuya kalmış ve elementlerin sıralamasını rüyasında görmüştür. 'Bir gece aynı gezegenlerin güneşin etrafında döndüğü gibi elektronların da atom çekirdeğinin etrafında döndüğünü gördüm.' 1922 yılında Nobel Ödülü almış Kuantum Mekaniğinin öncüsü olarak bilinen Niels Bohr günümüzde hâlâ geçerli kavramlar olan elektronların çekirdeğin etrafında döndüğü ve bir enerji seviyesinden ya da bir yörüngeden diğerine sıçrayabildiğini gösteren atomun Bohr Modeli'ni geliştirmiştir. Bohr sıklıkla kendisini atomun yapısını keşfetmeye götüren rüyasından bahsetmiş ve uyandığı gibi laboratuvarına gidip rüyasındaki modele bilimsel kanıt aramaya başlamıştır. 19'uncu yüzyılda kimyasalların teknik olarak gözlenebilmesi mümkün olmadığından bunların kimyasal özelliklerine bakılarak sınıflandırıldığı dönemde Alman kimyager Friedrich August Kekule benzenin halka yapısını rüyasında gördüğü kendi kuyruğunu ısıran yılan sembolünden ilham alarak keşfetmiştir. Benzer şekilde kimyasal yapıyı formüle ettiği teorisini de yine rüyasında atom ve moleküllerin dönerek bir çeşit dans ettiğini görmesinden esinlenerek ortaya atmıştır. 'Geceleyin arkadaşlarımla kızakla mal taşırken tepeden aşağıya kaymaya başladım ama kızağım hızlı ve gittikçe daha da hızlı gitmeye başladı. O kadar hızlı gidiyordum ki ışık hızına yaklaştığımı fark ettim. Tam bu noktada yukarı baktım ve yıldızları gördüm. Daha önce hiç görmediğim renkleri yansıtıyorlardı. Bir huşu hissiyle dolmuştum. O an bir şekilde hayatımın en önemli anlamına bakıyor olduğumu anladım.' Albert Einstein henüz gençlik dönemindeyken gördüğünü belirttiği rüyasını bu şekilde aktarmıştı. Einstein sonrasında tüm bilimsel kariyerinin gördüğü bu rüya üzerine olduğunu ifade etmiştir. Albert Einstein'ın da dediği gibi, 'Sezgisel akıl kutsal bir hediye iken rasyonel akıl sadık bir hizmetçidir. Öyle bir toplum yarattık ki o toplum hediyeyi unuttu ve sadece hizmetçiyi onurlandırıyor.' Büyük İskender rüyalara önem veren bir liderdi. Savaşlara gitmeden ve hatta sefere çıktığında yanında rüyalarını yorumlayacak birini bulundururdu. Bir gün Büyük İskender rüyasında, kalkanının üzerinde oturan birisini gördü. İskender'in rüya yorumcusu, Satyros adlı bu rüya karakterini, Tyros adlı şehrin fethedileceği şeklinde yorumladı. İskender bunun üzerine sefere çıktı, o güne kadar istilası tam olarak gerçekleştirilememiş olan şehrin halkı bu sefer teslim oldu. Eğer Hitler bu rüyayı görmüş olmasaydı, tarihin akışı tümüyle farklı olacaktı. 1917 yılında, Birinci Dünya Savaşı zamanında, Hitler yanında bir tabur yorgun askerle uyurken, rüyasında kendini toz toprak içinde, bir çamurun içine çekilirken görür. Bu kâbusun etkisi ile hızla ve korkuyla uyudukları binadan dışarı çıkar. Hitler dışarıda kendine gelmeye çalışırken, biraz önce içinden çıktığı bina isabet alır, içindekiler ölür. Ve tek bir rüya sadece bir adamın değil tüm dünyanın uykularını kaçırır. 1816 yılında Mary Shelley, Frankenstein romanının ana fikrini uykudayken keşfetti. Cenevre Gölü kıyısında Lord Byron'ı ziyaret eden Shelley, önceki yıl Tambora yanardağının patlamış olması nedeniyle yaz mevsimine hiç benzemeyen bir dönemi bu evde, soğuktan dışarı çıkamadan, ateşin çevresinde geçirdi. Bu arada Lord Byron herkesin bir hayalet hikâyesi yazmasını önerdi, Shelley ise pek bir şey düşünememişti, ta ki 'bir cesede tekrar hayat verilmesi' fikri aklına gelene kadar! Uykuya daldığında, sonradan romanda yer vereceği, Frankenstein'ın canlanması anını gördü ve böylece ilk bilimkurgu romanının temelleri bir kâbus sırasında atılmış oldu. Alman asıllı ilaçbilimci Otto Loewi, sinir hücrelerinde sinyal iletiminin elektriksel değil kimyasal olduğunu rüyasında görmüştür. Uykusunun arasında bu buluşu bir kenara çiziverip tekrar dalan Loewi'nin, sabah kalkıp kendi yazdıklarını okuyamadığında büyük bir panik hisseder. Rüyasını hatırlamaya çalışarak geçirdiği ertesi günün hayatının en uzun günü olduğunu söyleyen Loewi, bunu başaramadı ama neyse ki ertesi gün de aynı rüyayı gördü. Bu kez işi şansa bırakmayan bilim adamı, kendisini Nobel'e ulaştıracak buluşu bu kez düzgün bir şekilde kâğıda döktü. Dante'nin oğlu J. Alighieri, babasının meşhur 'İlahi Komedya' adlı eserinin parçalarını toplarken 13 şarkısını bulamaz. Bütün aramalar boşa çıkar. Bir gece rüyasında babasını beyazlar giymiş bir vaziyette görür. Dante'nin başında bir ışık, oğlunu hayatında iken oturduğu kendi odasına götürür. Eski zaman evlerinin karmakarışık dolapları ile arada kaybolmuş duran, hiç de dolap hissi vermeyen gizli bir yerde bu şarkıların durduğunu gösterir. Ertesi gün, rüyasında gördüğü yeri arayıp bulan Alighieri, kayıp olan 13 şarkıyı orada bulur. Richard Wagner 'Tristan ve İsolde' adlı operasının çok beğenilmesi, olağanüstü bulunması ve kendisine yapılan iltifatlar karşısında samimi bir arkadaşına şu itirafta bulunur: 'Kıymetli dostum. Bu opera benim dehamın eseri değildir. Rüyamda gördüğüm ve işittiğim sesleri uyanır uyanmaz nota ile tespit ettim. Beğendiğiniz bu müzik, rüyalarımın sesidir. Benim zavallı kafam, böyle bir harikayı asla isteyerek ve düşünerek bulamazdı.' Yine Wagner, meşhur 'Rhinegold' operasını tamamlamış fakat bir bölümünü zihninde tasarladığı gibi besteleyemediğinden rahatsız olmuştu. Nihayet bir gece uykuya dalmak üzere ilen gördüğü rüyadan faydalanarak eserini istediği şekilde tamamlamayı sonunda başardı. Modern keman yayının mucidi G. Tartini, rüyasında Şeytan'a esir olduğunu görür. Gene bu rüyada Tartini şeytan ile alay etmek üzere, ona bir keman verir. Fakat gördüğü şey karşısında hayrete düşer. Şeytan en derin hayallerin bile meydana getiremeyeceği kadar güzel bir sonat çalıyordur. Tartini uyanınca bu müzikten hatırladığı kadarını yazarak, 'Şeytan Sonatı'nı meydana getirir. Tartini bu rüya hikâyesini 1766'da astronom Joseph Lalande'a anlatmıştır. Beethoven, Mozart, Schumann ve Saint Saens gibi ünlü kompozitörler, bestelerinin bir kısmını rüyalarında görerek notaya almışlardır. İcat edici rüya görenler, rüyada gördükleri şeyleri ya doğrudan doğruya kullanmakta veya onlara sembolik bir anlam vermektedirler. Şair Coleridge, Kubilay Han'la ilgili bir kitabı okumakta iken uykuya dalar. Üç saat kadar iskemlesinde öylece uyur ve bu sırada rüyasında 200300 satırlık bir şiir yazdığını görür. Bu rüyada, şiirle ilgili hayaller maddeleşmiş olarak belirmiştir. Coloridge uyanır uyanmaz rüyadan hatırladığı satırları yazmaya başlar. Bu sırada bir ziyaretçi gelir ve Coloridge çalışmalarına bir saat ara vermek zorunda kalır. Sonra rüyanın kalan kısmını yazmak ister fakat o satırları unutup gitmiştir. İşte Kubilay şiiri böyle meydana gelir. Mühendis Elias Howe, uzun çalışmalar sonunda dikiş makinesi yapmayı başarmıştır. İlk yaptığı iğnelerde delik, iğnenin ortasındadır. Fakat iğne üzerindeki deliğin uygun yere açılmayışı istenilen sonucu vermez ve bunun sonucu olarak dikiş dikmek de mümkün olmamıştır. Howe, gece gündüz beynini buna yormaya başlamıştır ama bir çıkış yolu da bulamaz. Bir gece rüyasında vahşi bir kabilenin eline esir düştüğünü görür. Kabile reisinin önünde iğnesiz bir dikiş makinesi duruyordur. 'Elias Howe!' diye bağırır kabile reisi. 'Sana bu makineyi derhal tamamlamanı emrediyorum, aksi halde öleceksin!' Zavallı Elias'ın dizlerinin bağı çözülür, elleri titremeye başlar ve yüzünden soğuk bir ter boşanır. Düşünür, taşınır, makinenin bu parçasındaki eksikliğini bir türlü gideremez. Gördüğü rüya o kadar gerçeğe yakındır ki Howe, uykusunda avazının çıktığı kadar bağırır. Esmer tenli cengâverler, onu ölüm meydanına doğru götürmeye başlarlar. İnsan boyunu aşan, yere çakılı kalın gövdeli bir kazığa sıkıca bağlanan Howe her şeyin bittiğini anlamıştır. Kendisinin bile bilmediği birtakım dualar mırıldanmaya başlar. Sonra reisin gök gürültüsünü andıran bir sesle 'öldürün' dediğini duyar. Yerli muhafızın mızrakları gövdesine saplanmak üzere havaya kalktığında, birden bir şey fark eder. Mızrakların ucunda bulunan göz şeklindeki delikler, düşünüp de bir türlü keşfine eremediği dikiş iğnesinin ta kendisidir. Mızraklar tam göğsüne saplanırken uyanır. Hemen laboratuarına koşan Howe, böylece rüyası sayesinde dikiş iğnesini de bulmuş ve makinesini çalıştırmıştır. Dickens'in Habercisi Dickens'ın anlattığı türden rüyalarının çok belirgin olarak kendilerine özgü bir yanı hep vardı. Ünlü yazar Charles Dickens'ın gördüğü bir rüya da ilginç örnekler arasında yerini alır. Dickens rüyasından şöyle bahseder: 'Rüyamda, sırtında kırmızı bir şal olan bir hanım gördüm. Arkasını dönmüştü. Bana doğru döndüğünde onu tanımadığımın farkına vardım. 'Ben Bayan Napier'im dedi'. Ertesi sabah uyandığımda giyinirken bu saçma rüyayı düşündüm. Çok belirgin ancak hiçbir anlamı olmayan bir rüyaydı. Neden Bayan Napier? Ömrümde Bayan Napier diye birini hiç tanımamıştım. O gece kütüphanede kitap okudum. Az sonra Bayan Boyle ve ağabeyi geldiler. Yanlarında kırmızı şallı genç bir bayan vardı. Onu bana Bayan Napier olarak tanıttılar.'