Sağlıklı toplumun temeli: Çocuk psikolojisi

◾ Hayat için en önemli şey nedir, diye sorulduğunda şüphesiz birçok insan sağlıklı olmak diye ifade eder. Çünkü sağlık problemleri yaşayan birey, ömrünü kaliteli ve verimli bir şekilde devam ettirmede sıkıntılar yaşar. ◾ Fakat sağlık, kişilerin yalnızca fiziksel olarak iyi olması anlamına gelmez. Sağlık fiziksel, sosyal ve ruhsal yönden bütünüyle iyi olma halidir. İnsanların en iyi duygusal silahı: Psikolojik işkence ◾ Ruh sağlığı, yaşam içerisinde süregelen olaylar karşında kişinin kendisi ve çevresiyle uyum gösterebilme gücüdür. Zorluklar karşısında davranışlarımızı, ilişkilerimizi, tercihlerimizi ve seçimlerimizi etkiler. ◾ Fiziksel bir sağlık problemi kadar psikolojik sorunlar da yaşamımızı olumsuz etkiler. ◾ Yetişkinler için geçerli olan ruh sağlığı çocuk için de doğrudur. Fakat çocukların savunmasız ve korunmaya muhtaç olmasından dolayı farklı birtakım ölçütlerin de dikkate alınması gerekir. Kusursuzluk sanrısı: Ördek sendromu Çocuklarda yaygın görülen ruhsal sorunlardan bazıları şunlardır: Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu Öğrenme bozuklukları Otizm ve benzeri yaygın gelişimsel bozukluklar Çocukluk ve ergenlik çağı depresyon ve kaygı bozuklukları Bebeklik ve okul öncesi dönemi yemek ve uyku problemleri Anne-bebek-çocuk ilişkileri ve problemleri İdrar ve dışkı alışkanlığı problemleri Tik bozuklukları Dil ve konuşma gelişimi problemleri Kardeş kıskançlığı Uyum ve davranış sorunları Parmak emme, tırnak yeme Mental retardasyon (zeka geriliği) ve ilgili davranışsal sorunlar Buluğ çağı sorunları ve ebeveyn-ergen çatışmaları Şiddete eğilimli çocuklar ve ergenler Kronik hastalığı olan çocukların, ergenlerin ve ailelerinin yaşadığı ruhsal sorunlar Çocukları severek büyütmekle ilgili ayet ve hadisler ◾ Ruh sağlığını etkileyen birçok faktör vardır. Bunlardan bazıları; cinsiyet, kalıtsal faktörler, sosyoekonomik ve bilişsel faktörlerdir. ◾ Bilişsel faktörler için 0-6 yaş arası çok önemlidir. Bu yaş aralığı kişilik oluşumu ve ruh sağlığına doğrudan tesir eder. Anne karnından itibaren başlayan dönem içerisinde çocuk dış etkilere açıktır. Kemal Sayar'ın insan ruhunu çözümlediği eseri: Ruh Hali ◾ Gebelik sırasında anne-baba arasındaki ilişki, iletişim, ebeveynin psikopatolojisi, beslenme, alkol, sigara ve madde kullanımı çocuk ruh sağlığına etki eder. ◾ 0-6 yaş aralığında kritik dönemler mevcuttur. Bunlar önemli gelişimsel süreçleri içerir. Bu süreçte edinilmeyen gelişimsel görev ve kazanımların sonraki yıllarda gerçekleşmesi neredeyse imkânsızdır. ◾ Misal yaşamın ilk iki yılında güvenli bağlanmamış bir çocuğun, sonraki yıllarda bu beceriyi normal şekilde elde edebilmesi mümkün değildir. Anne ve babaların okuması gereken kitaplar ◾ Bağlanma doğumdan itibaren sürekli bakım veren ile bebek arasındaki duygusal ilişki ve güvene dayalıdır. 0-3 yaş içerisinde kurulan bu bağ bireyin tüm hayatını etkiler. İkili ilişkiler, akademik başarı, kariyer ve sosyal hayat üzerinde tesiri vardır. ◾ Anne sütü ve emzirme bu bağlanmayı olumlu şekilde etkiler. Emzirme annenin ruh sağlığı açısından da faydalıdır. Doğumdan sonra yetiştirilme sürecinde aile sevgiye dayalı, hoşgörülü, destekleyici ve sınırları belli bir tavır içerisinde olmalıdır. Çocuğa psikolojik esneklik kazandırılmalı ve gelişimsel özellikleri dikkate alınarak sorumluluklar verilmelidir. Annenin tutum ve davranışlarına göre şekillenen insan karakteri ◾ Psikolojik esneklik, problemler karşısında baş edebilme becerisidir ve ruh sağlığına olumlu yönde etki eder. Çocuğa öz-denetim, duygu düzenleme, zevklerini erteleyebilme, empati, sağlıklı ve güzel yaşam alışkanlıkları kazandırılmalıdır. Ahlaki gelişim ve değerler eğitimi verilmelidir. ◾ Çabuk incinebilir olmasından dolayı aile içi huzursuzluklar ve kötü deneyimler, çocuk ruh sağlığı açısından önem arz eder. Boşanma, akran zorbalığı, istismarın her çeşidi noktasında dikkatli olunmalıdır. Bu dönem içerisinde çocuğa yönelik olumlu ve olumsuz davranışlar onların ileri yaşamında ruh sağlığı üzerinde etkili olur. Çocuk büyütmenin 10 altın kuralı ◾ Çocuğa sağlıklı birey olma yolunda rehberlik edecek ailesi, öğretmenleri ve yakın çevresi ruhi gelişim üzerinde pozitif etki sağlamak için gelişimsel dönem ve kritik dönemler hakkında bilinçli olmalıdır. Ruh sağlığı üzerine yapılan çalışmalar, birçok psikolojik hastalığın çocukluk döneminde karşılaşılan problemler dolayısıyla ortaya çıktığını göz önüne serer. ◾ Çocuklar arasında yapılan çalışmalar psikiyatrik bozuklukların geçmiş yıllara göre arttığı sonucunu vermektedir. Ebeveynlerin çocuklarla ilgili şikayetleri de daha çok ruh sağlığı alanında olmaktadır. ◾ Yaşadığımız yüzyıl içerisindeki geleceğe dönük belirsizlikler, hızlı sosyal yaşam, teknolojik gelişmişlik, rekabet hali çocukların psikiyatrik bozukluk açısından risk altına girmesine sebebiyet vermiştir. ◾ Erken farkındalık sonucu alınan önlemler, koruyucu ruh sağlığı noktasında tesirli olur. Sağlıklı çocuklar; sağlıklı toplumları doğurur. ◾ Çocuk ruh sağlığı için iki temel ögeye dikkat edilmelidir. Birincisi, doğum sonrasında bebeğin yakın çevresinin birbiriyle ve çocukla olan ilişkisidir. Bu ilişki çocuğun ilk ilişki bağlamını oluşturduğu için ilerleyen hayatına etki eder. ◾ Sağlıklı ilişkiler kurulmalı ve iletişim noktasında hassas davranılmalıdır. Eleştiri yapmamaya dikkat edilmelidir. İkincisi, yaşamın ilk üç yılındaki gelişimidir. Bebeğin gelişimi çok iyi bilinmeli, hızı ve dayanıklılığı desteklenmelidir. Ebeveynlere rehber niteliğinde alıntılar ◾ Çocuklarda gündelik hayatını olumsuz etkileyen, uzun süredir devam eden ve tanı gerektirecek yoğunlukta olan belirtilerde uzmana başvurulması gerekir. İyi bir ruh sağlığı için çocukların etkin ve üretken olmasına izin verilmelidir. ◾ Gerçekleştirmek istedikleri şeyler kendisine ya da etrafına zarar vermediği sürece çocuklara engel olunmamalıdır. İçinde yer aldığı topluma katkı sağlaması gerektiği bilinciyle yetiştirmelidir. Çocuğun potansiyelini açığa çıkarmasına destek olunmalıdır. Çocukluk depresyonu ve belirtileri