10 soruda IV. Murad dönemi

IV. MURAD NASIL TAHTA ÇIKTI? 🔹 I. Mustafa'nın son veziriazamı Kemankeş Ali Paşa, padişahın tahttan indirilmediği müddetçe devlet işlerinin düzelemeyeceğini düşündüğünden bu meseleyi görüşmek üzere devlet ileri gelenlerini topladı. 🔹 Toplantının sonunda I. Mustafa'nın tahttan indirilip yerine I. Ahmed'in oğlu Şehzade Murad'ın geçirilmesi kararı çıktı. IV. Murad tahta geçtiğinde 12 yaşındaydı ve o tarihe kadarki Osmanlı hükümdarları içinde en küçük yaşta tahta geçen padişahtı. GERÇEK İKTİDARINI NASIL SAĞLADI? 🔹 Önceki padişahlar zamanında eski saraya sürülmüş olan Mahpeyker Kösem Sultan ile veziriazam, devlet ileri gelenleriyle askerlere para dağıtarak kendi hâkimiyetlerini kurmaya çalışıyorlardı. 🔹 Veziriazamın azlinin ardından Kösem, iktidar mücadelesinde tek kaldı. IV. Murad, iktidar mücadeleleriyle geçen çalkantılı bir dönemin ardından devletin yönetimini eline aldı. 🔹 Sinan Paşa Köşkü'nde askerin ileri gelenlerini toplayarak bir divan tertipledi ve onlara hitaben yaptığı konuşmada herkesin devlete itaat etmekle mükellef olduğunu serkeşliklerin bitmesi gerektiğini anlattı. 🔹 Her askeri gruba itaat yemini ettirildi; konuşanlar ve yeminler kayda geçirildikten sonra ulemanın ileri gelenlerine imzalatıldı. Bu toplantıdan sonra karışıklık döneminde zorbalık yapanlar tespit edilip teker teker öldürüldü. REVAN SEFERİ'NİN SEBEBİ NEYDİ? 🔹 Celali isyanları yüzünden oluşan idari mekanizmadaki boşluk sebebiyle Osmanlı fethettiği yerleri kaybetti. Hatta 1578'den önce fethedilen toprakların bir kısmı da Safeviler tarafından işgal edildi. 🔹 Bağdat'ın İranlıların eline geçmesi üzerine Osmanlı siyaseti bu şehri geri almak istedi. Sünni Müslümanların yaşadığı toprakların Safevilerin eline geçmesi, imparatorlukta büyük bir öfke doğurmuştu. 🔹 IV. Murad uzun bir hazırlık yaptıktan sonra 1635 baharında İran'a doğru hareket etti. 26 Temmuz'da Revan Kalesi önlerine gelen Osmanlı ordusunun kuşatmasına dayanamayan Safeviler 8 Ağustos'ta teslim oldular. 🔹 Revan'dan hareket eden Osmanlı kuvvetleri 13 gün sonra Tebriz'e girdi. Kışın yaklaşması, Safevilerin de meydana çıkmaması sebebiyle IV. Murad, Osmanlı topraklarına geri döndü. İran seferi başarısının anısına Revan Köşkü'nü yaptırdı. Osmanlı Devleti'nin ikinci kurucusu: Çelebi Mehmed BAĞDAT SEFERİ'NİN SONUCU NE OLDU? 🔹 IV. Murad birinci İran seferinde elde edilen başarı ortadan kalkmıştı. Safeviler, Revan'ı geri almalarına rağmen sefere bizzat padişahın muazzam bir ordu ile çıkmasından etkilenmişlerdi. 🔹 Bu yüzden barış için elçi gönderdiler. Ancak ikinci bir İran seferine niyetli olan IV. Murad, barış teklifine cevabı Bağdat'ta vereceğini söyleyerek elçiyi hapsettirdi. 🔹 8 Mayıs 1638'de İstanbul'dan Bağdat'a hareket edildi. 15 Kasım'da Bağdat önlerine gelen Osmanlı ordusu şehri kuşattı. 1,5 ay süren kuşatma, şehrin teslimi ile neticelendi. 🔹 Bağdat, tekrar Osmanlıların eline geçmişti. IV. Murad İstanbul'a dönünce bu zaferin anısına Topkapı Sarayı'ndaki Bağdat Köşkü'nü yaptırdı. DÖNEMİNİN ÖNEMLİ OLAYLARI NELERDİ? 🔹 Kazaklar meselesi yüzünden Lehistan ile daha önceden bozulan ilişkilerdeki gerginlik devam etti. IV. Murad'ın bu ülke üzerine yapacağı seferden, Lehistan'ın talebi üzerine vazgeçti ve iki ülke arasında anlaşma yapıldı. 🔹 Yemen'de ve Cebel-i Lübnan'da ayaklanmalar meydana geldiyse de fazla büyümeden bastırıldı. Ancak bu dönemde asıl önemli isyan Kırım'da meydana geldi. Kırım Hanı Mehmed Giray, Lehistan'la işbirliği de yaparak isyanı genişletmişti. Bu isyan uzun süren mücadeleler sonunda bastırılabildi. 🔹 Venediklilerle bir ara ilişkiler bozuldu. Osmanlı topraklarındaki Klis sancağına ait bazı köylerin işgali ve Cezayir gemilerinin batırılması üzerine bu durumu Bağdat seferinde haber alan IV. Murad, Osmanlı ülkesindeki bütün Venediklilerin öldürülmesini ve donanmanın sefer için hazırlanmasını emretti. 🔹 Osmanlı menfaatine uygun olmadığını düşünen devlet adamları bu emri padişaha hissettirmeden uygulamadılar ve bir süre sonra Venediklileri hapisten kurtardılar. 12 soruda Yıldırım Bayezid'in hayatı HANGİ YENİLİKLER YAPILDI? 🔹 Padişah makamının otoritesini yeniden tesis etti. Devlet düzenini yeniden sağlarken Koçi Bey'in yazdığı risaleden esinlendi. Bürokrasi, asker ve ulema içerisindeki rüşvet alanlar tespit edildi ve bunlar ya öldürüldü ya da sürüldü. 🔹 Haksız kazanılmış paralar müsadere edildi. Vergi kayıtlarını yeniden gözden geçirtti ve vergilerin düzenli ödenmesini sağladı. Timar sistemini revizyona soktu. 1632'de ülke çapında yaptırdığı tımarlı asker sayımıyla haksız yere kullanılan timarlar tespit edilerek asker sayısı yeniden belirlendi. KAHVEHANELERİ NEDEN KAPATTI? 🔹 Müslümanlar kahveyle tanıştıktan sonra asırlarca sürecek bir tartışma da başladı. Kimi çevreler, kahve içmeyi ibadetin bir parçası olarak görecek kadar ileri giderken, kimi çevreler de kahvenin sarhoş edici bir madde olduğunu, yasaklanması gerektiğini savundular. 🔹 İstanbullular kahveyle 16. yüzyılın ortalarında tanıştılar. Ardından İstanbul'da pek çok kahvehane açıldı. Kahvehanelere en uzun süre gelen yasak ise IV. Murad devrinde oldu. 🔹 1633 yılında meydana gelen büyük İstanbul yangını, şehrin beşte dördünü yok etmişti. Bunun üzerine kahvehanelerde hoşnutsuzluk dile getirilmeye başlandı; IV. Murad'ın otoritesinin yeni kurulduğu bu dönemde, bir ferman yayınlanarak kahve ve tütün içilmesi yasaklandı. 🔹 Bir yıl sonra meyhaneler kapatıldı ve içki yasağı başladı. Bu yasaklarda tutuculuğu ile tanınan devrin önemli ulemasından Kadızâde'nin de etkisi vardı. İstanbul'un fethinin kapısını açan zafer: II. Kosova Savaşı HEZARFEN VE LAGARİ HASAN GERÇEK KİŞİLER MİYDİ? 🔹 Bunlardan biri Galata Kulesi'nden Üsküdar'a uçan Hezarfen Ahmed Çelebi, diğeri ise füzeye benzer bir aletle havalanan Lagari Hasan'dır. Bu ikisinin gösterileri hakkındaki tek kaynak ise Evliya Çelebi Seyahatnamesi'dir. Bu devirde ve daha sonraki kitaplarda ikisi hakkında bir bilgiye rastlanmaz. 🔹 Bazı tarihçiler bu kişilerin Evliya Çelebi'nin hayal ürünü olduğunu iddia ederler. Ancak Evliya Çelebi'nin çeşitli konularda verdiği bilgiler başka kaynaklardan tetkik edildiğinde onun güvenilir bilgiler verdiği anlaşılmıştır. IV. MURAD NASIL ÖLDÜ? 🔹 Bu seferden İstanbul'a döndüğünde hasta olan padişah bir ara düzelince 1639 Kasım'ında Beykoz taraflarında ava gitti ancak hasta bir şekilde geri döndü. Bir müddet sonra yataktan kalkamaz duruma gelen IV. Murad, 8 Şubat 1640 gecesi henüz 28 yaşındayken öldü. Erken yaşta ölümü aşırı derecede içki tüketmesine bağlanır. 🔹 Ölmeden önce Osmanlı hanedanının hayatta kalan tek üyesi kardeşi Şehzade İbrahim'i öldürtmek istediği ancak saray halkının bunu engellediği söylenilir. NASIL BİR KİŞİLİĞE SAHİPTİ? 🔹 Devlet içindeki karışıklıklara son vermiş, rüşvet, iltimas, zorbalık gibi suçları sertliğiyle düzeltmişti. Kızdığı zaman ölüm emri verir, bu tavrı nedeniyle devlet adamları ve asker arasında olduğu kadar halk arasında da korku oluştururdu. Son derece kuvvetli bir hafızaya sahipti, yıllar önce gördüğü insanları dahi unutmazdı. 🔹 Hükümdarlığının ilk yıllarında kendisine karşı zorbalık yapanları yıllar sonra ordu içerisinde gördüğünde tanıyarak öldürtmüştür. 🔹 Machiavelli'nin ünlü eseri Prens'i tercüme ettirerek okuduğu söylenir. İstanbul'da ve sefer sırasında orduda sık sık kıyafet değiştirerek tebdil gezerdi. Bu gezilerin amacı emirlerine uyulup uyulmadığını tespit etmekti. Ok ve kılıç talimleri yapmayı, at binip dolaşmayı severdi. Kanuni'nin büyük galibiyeti: Estergon Zaferi