Arama
10 soruda IV. Murad dönemi
IV. Murad, Osmanlı tarihinin en karışık dönemlerinden birinde tahta çıktı. Sultan I. Ahmed'in ve Kösem Sultan'ın oğlu olarak dünyaya geldi. Ağabeyi II. Osman'ın Yedikule zindanlarında bir grup isyancı tarafından öldürülmesi üzerine amcası I. Mustafa tahta çıkmış; akli dengesinin bozuk olması nedeniyle devlet işlerinin düzene girmesi amaçlanarak tahttan indirilip yerine IV. Murad geçirilmişti. IV. Murad tahta geçtiğinde henüz 12, vefat ettiğinde ise 28 yaşındaydı. Ancak genç yaşına rağmen devlet düzenini yeniden tesis etmiş, İran seferlerinde elde ettiği başarılarla doğu sınırlarını güvence altına almıştı.
GERÇEK İKTİDARINI NASIL SAĞLADI?
🔹 Önceki padişahlar zamanında eski saraya sürülmüş olan Mahpeyker Kösem Sultan ile veziriazam, devlet ileri gelenleriyle askerlere para dağıtarak kendi hâkimiyetlerini kurmaya çalışıyorlardı.
🔹 Veziriazamın azlinin ardından Kösem, iktidar mücadelesinde tek kaldı. IV. Murad, iktidar mücadeleleriyle geçen çalkantılı bir dönemin ardından devletin yönetimini eline aldı.
🔹 Sinan Paşa Köşkü'nde askerin ileri gelenlerini toplayarak bir divan tertipledi ve onlara hitaben yaptığı konuşmada herkesin devlete itaat etmekle mükellef olduğunu serkeşliklerin bitmesi gerektiğini anlattı.
🔹 Her askeri gruba itaat yemini ettirildi; konuşanlar ve yeminler kayda geçirildikten sonra ulemanın ileri gelenlerine imzalatıldı. Bu toplantıdan sonra karışıklık döneminde zorbalık yapanlar tespit edilip teker teker öldürüldü.
REVAN SEFERİ'NİN SEBEBİ NEYDİ?
🔹 Celali isyanları yüzünden oluşan idari mekanizmadaki boşluk sebebiyle Osmanlı fethettiği yerleri kaybetti. Hatta 1578'den önce fethedilen toprakların bir kısmı da Safeviler tarafından işgal edildi.
🔹 Bağdat'ın İranlıların eline geçmesi üzerine Osmanlı siyaseti bu şehri geri almak istedi. Sünni Müslümanların yaşadığı toprakların Safevilerin eline geçmesi, imparatorlukta büyük bir öfke doğurmuştu.
🔹 IV. Murad uzun bir hazırlık yaptıktan sonra 1635 baharında İran'a doğru hareket etti. 26 Temmuz'da Revan Kalesi önlerine gelen Osmanlı ordusunun kuşatmasına dayanamayan Safeviler 8 Ağustos'ta teslim oldular.
🔹 Revan'dan hareket eden Osmanlı kuvvetleri 13 gün sonra Tebriz'e girdi. Kışın yaklaşması, Safevilerin de meydana çıkmaması sebebiyle IV. Murad, Osmanlı topraklarına geri döndü. İran seferi başarısının anısına Revan Köşkü'nü yaptırdı.
BAĞDAT SEFERİ'NİN SONUCU NE OLDU?
🔹 IV. Murad birinci İran seferinde elde edilen başarı ortadan kalkmıştı. Safeviler, Revan'ı geri almalarına rağmen sefere bizzat padişahın muazzam bir ordu ile çıkmasından etkilenmişlerdi.
🔹 Bu yüzden barış için elçi gönderdiler. Ancak ikinci bir İran seferine niyetli olan IV. Murad, barış teklifine cevabı Bağdat'ta vereceğini söyleyerek elçiyi hapsettirdi.
🔹 8 Mayıs 1638'de İstanbul'dan Bağdat'a hareket edildi. 15 Kasım'da Bağdat önlerine gelen Osmanlı ordusu şehri kuşattı. 1,5 ay süren kuşatma, şehrin teslimi ile neticelendi.
🔹 Bağdat, tekrar Osmanlıların eline geçmişti. IV. Murad İstanbul'a dönünce bu zaferin anısına Topkapı Sarayı'ndaki Bağdat Köşkü'nü yaptırdı.
DÖNEMİNİN ÖNEMLİ OLAYLARI NELERDİ?
🔹 Kazaklar meselesi yüzünden Lehistan ile daha önceden bozulan ilişkilerdeki gerginlik devam etti. IV. Murad'ın bu ülke üzerine yapacağı seferden, Lehistan'ın talebi üzerine vazgeçti ve iki ülke arasında anlaşma yapıldı.
🔹 Yemen'de ve Cebel-i Lübnan'da ayaklanmalar meydana geldiyse de fazla büyümeden bastırıldı. Ancak bu dönemde asıl önemli isyan Kırım'da meydana geldi. Kırım Hanı Mehmed Giray, Lehistan'la işbirliği de yaparak isyanı genişletmişti. Bu isyan uzun süren mücadeleler sonunda bastırılabildi.
🔹 Venediklilerle bir ara ilişkiler bozuldu. Osmanlı topraklarındaki Klis sancağına ait bazı köylerin işgali ve Cezayir gemilerinin batırılması üzerine bu durumu Bağdat seferinde haber alan IV. Murad, Osmanlı ülkesindeki bütün Venediklilerin öldürülmesini ve donanmanın sefer için hazırlanmasını emretti.
🔹 Osmanlı menfaatine uygun olmadığını düşünen devlet adamları bu emri padişaha hissettirmeden uygulamadılar ve bir süre sonra Venediklileri hapisten kurtardılar.
HANGİ YENİLİKLER YAPILDI?
🔹 Padişah makamının otoritesini yeniden tesis etti. Devlet düzenini yeniden sağlarken Koçi Bey'in yazdığı risaleden esinlendi. Bürokrasi, asker ve ulema içerisindeki rüşvet alanlar tespit edildi ve bunlar ya öldürüldü ya da sürüldü.
🔹 Haksız kazanılmış paralar müsadere edildi. Vergi kayıtlarını yeniden gözden geçirtti ve vergilerin düzenli ödenmesini sağladı. Timar sistemini revizyona soktu. 1632'de ülke çapında yaptırdığı tımarlı asker sayımıyla haksız yere kullanılan timarlar tespit edilerek asker sayısı yeniden belirlendi.