Kudüs'ün Surları ve Kapıları

🔸 Kadim şehir Kudüs, üç semavi din için de kutsal olarak kabul edilir. Bu özelliği nedeniyle yıllar boyunca paylaşılamadığı gibi çatışmaların eksik olmadığı bir mekan olmuştur. 🔸 Kudüs, uğradığı saldırılardan dolayı birçok kez yıkılarak yeniden inşa edilmiştir. Şehrin ilk surlarının M.Ö. 25. yüzyılda yapıldığı bilinir. Belgeler ışığında Kudüs 🔸 Günümüzde var olan surlar ise 1536 - 1541 yılları arasında Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Surların etrafı 4 kilometre, yüksekliği ise 11 - 12 metre arasında değişiklik gösterir. 🔸 Sultan I. Süleyman'ın surları yaptırmasının nedenleri arasında 13. yüzyılda yıkılan surları yeniden ayağa kaldırmak istemesi ve diğer ülkeler arasında gücünü ve hakimiyetini ortaya koymak istemesi gösterilebilir. 🔸 Kudüs surlarının yedi kapısı vardır. Doğuda Aslanlı Kapı, batıda Yafa Kapısı, güneyde Siyon ve Mağribe kapısı, kuzeyde Şam, Herod ve Yeni Kapı bulunur. 🔸 Surların bir kapısı hariç altı kapısı üzerinde yapım tarihlerini gösteren kitabeler bulunur. Kapılar özeliklerine veya bulundukları bölgelere göre isimlendirilmiştir. Kesme taştan yapılmış olan kapıların süslemeleri de taş işçiliğiyle icra edilmiştir. Kalemin Ucu Kudüs Aslanlı Kapı (Babu'l Esbat) 🔸 Kavimler Kapısı olarak da anılan Aslanlı Kapı, 1538 - 1539 yılları arasında inşa edilmiştir. Şehrin Müslüman yerleşim yerine açılan kapı, surların doğu yönünde bulunan tek kapıdır. Ayrıca Hz. Meryem'in (RANHA) doğduğu mağaraya yakın olduğu için 'Sitti Meryem Kapısı' ve 'Aziz Stephen Kapısı' olarak da anılır. 🔸 Sivri kemere sahip kapının üzerine düşmanlara ok atıp yağ dökmek amacıyla taştan bir burç yerleştirilmiştir. Kapı kemerinin iki yanında ikişer tane leopar figürü vardır. Bu yüzden halk arasında 'Aslanlı Kapı' olarak da bilinir. Mescid-i Aksa'ya en kolay ulaşılan sur kapısı olduğundan Müslümanların sıkça kullandığı bir kapıdır. Ayrıca Hristiyanların hac yolu başlangıcı olan Çile Yolu'na da bu kapıdan giriş yapılır. Çile Yolu nedir? Hristiyan itikadına göre Hz. İsa'nın (AS) çarmıha gerilmeye giderken hacı sırtlanıp geçtiği yoldur. Burç nedir? Surların üzerinde gözetleme ve savunma özelliklerini arttırmak için yapılan çokgen, yuvarlak ya da kare biçimli kale çıkıntısıdır. Sahira Kapısı (Babu's –Sahira) 🔸 1537 - 1538 yılları arasında inşa edilen kapı surların kuzeyinde bulunur. Dış cephesinde bulunan çiçek tezyinattan dolayı 'Çiçek Kapısı' olarak da bilinir. 🔸 Kapı, şehrin Müslüman mahallelerine açılır. Girişte bulunan estetik seyri yüksek iki kanat, bakırla sağlamlaştırılmış ahşaptan imal edilmiştir. Müslümanın Sınav Kağıdı Kudüs Şam Kapısı (Babu'l Amud) 🔸 1537 - 1538 yıllarında inşa edilen kapı, Müslüman ve Hristiyanların kullandığı kapılardan biridir. Şam ve Nablus tarafına baktığı için Yahudiler tarafından 'Nablus Kapısı' olarak da anılır. Mimar Sinan tarafından yapılan kapı, surların en meşhur kapısıdır. 🔸 Kapının iki yanında burçlar üzerinde yağdanlık balkon açıklıkları ve sol alt bölümünde bir kemer bulunur. Yapılış tarzı askeri mimariyi yansıtan kapı şehrin iki caddesine açılır. Osmanlı döneminde, şehrin en büyük hayvan pazarı bu kapının önünde kurulmaktaydı. Yeni Kapı (Babu'l Cedid) 🔸 1887 yılında II. Abdülhamid tarafından yaptırılan kapı, hac ibadetini yapmak isteyenlerin ve bölgede yaşayanların şehre kolayca ulaşabilmesini sağlar. Hristiyan mahallesine açılan kapı Kudüs surlarında açılan son kapıdır ve 'Hamidiye Kapısı' olarak da bilinir. 🔸 1948 yılında gerçekleşen Arap-İsrail Savaşı'nda Ürdün'ün kapattığı kapı, 1967 yılında Doğu Kudüs İsrail'in eline geçince tekrar açılmıştır. Osmanlı'nın İngilizlere Karşı Direnişi: Kudüs Muharebesi El Halil Kapısı (Babu'l Halil) 🔸 El Halil Kapısı, surların batı kısmında bulunan tek kapıdır. 1538 yılında yapılan kapı, bir liman kenti olan Tel Aviv'e doğru açılır. 🔸 Gemilerle gelen Hristiyan ve Yahudi hacılar şehre girmek için bu kapıyı kullanırlar. Büyük bir kemere sahip olan kapının bakırla güçlendirilen iki kanatı vardır. 🔸 Kapının bir de havalandırma odası bulunur. 1866 yılında onarım geçiren kapının iç ve dış tarafındaki hendekler doldurularak üzerine idari bina yapılmıştır. Davud Kapısı (Babu'n Nebi Davud) 🔸 Yahudiler tararfından Sion Kapısı olarak da anılan Davud Kapısı, 1540 yılında Siyon Tepesi etrafına inşa edildi. Kapının sivri kemerli bir girişi ve kitabesi bulunur. 🔸 Ayrıca bu alanın üzerinde küçük bir burç bulunur. Kapının girişi bronzla sağlamlaştırılmış iki ahşap kanat ile örtülüdür. Kapıda ok atma ve yağ dökme noktaları vardır. Siyon tepesi nerededir? Kudüs'teki Eski Şehir'in duvarlarının dışında bulunan bir tepedir. Gazze'nin Hayata Açılan Kapıları Mağribe Kapısı (Babu'l Meğaribe) 🔸 1540 yılında yapılan kapı Silvan Kapısı ve Kamâme Kapısı olarak da anılır. Selahaddin Eyyubi'nin hüküm sürdüğü dönemde Fas ve civarından Kudüs'e yerleştirilen Müslümanların yaşadığı mahalleye açılmasından ötürü Mağribe Kapısı denilmiştir. 🔸 Ayrıca asırlarca Kudüs şehrinin çöpleri bu kapıdan çıkarıldığı için 'Çöp Kapısı' denildiği de bilinir. Diğer sur kapılarından gözle görülür derecede küçüktür. 🔸 Selahaddin Eyyubi'nin hüküm sürdüğü dönemde Fas ve civarından Kudüs'e yerleştirilen Müslümanların yaşadığı mahalleye açılmasından ötürü 'Mağribe Kapısı' denilmiştir. Selahaddin Eyyubi kimdir? Eyyubiler Devleti'nin kurucusudur ve Hz. Ömer'den (RA) sonra Kudüs'ü ikinci kez fetheden hükümdardır. 🔸 İsrail,1967 yılında Kudüs'ü işgal ettiğinde Fas'tan gelenlerin yaşadığı mahalle tahrip edilerek çok sayıda ev ve tarihi eser yok edilmiştir. Böylelikle Burak Duvarı'na Yahudilerin ibadet etmesi için alan oluşturulmuş ve mahalleye Yahudiler yerleştirilmiştir. Günümüzde bu kapıyı genel olarak Batılı turistler ve Yahudiler kullanır. 🔸 Evliya Çelebi, Kudüs şehrinin surlarının taşlarının her birini boyutunun bir fil kadar büyük olduğunu tasvir eder. Şehrin yedi kapısı da asırlarca konumları ve hikayeleriyle sembolleşmiş, Kudüs'te yaşayan Müslümanların, Hristiyanların ve Yahudilerin pusulası olmuştur. Kudüs'ün Kadim Tarihi