Mihrimah Sultan’ın Devlet-i Aliyye’yi ihya eden hizmetleri

📌Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan'ın kızı, Rüstem Paşa'nın eşidir. Bir padişah ablası ve bir padişah halası olarak, çevresinde Osmanlı tarihinin en güçlü kişilerinin olduğu bir ortamda yetişmiştir. Osmanlı tarihinin en güçlü üç valide sultanı 📌İstanbul'daki ilk büyük 'Haseki Külliyesi'ni annesi Hürrem Sultan'ın yaptırmasına karşılık, Mihrimah Sultan, İstanbul'a iki külliye birden kazandıran bir padişah kızıdır. İstanbul'un en önemli noktası onun hayır eserleri ile imar edilmiştir. Edirne'yi İstanbul'a bağlayan Sultan Yolu'nun Edirnekapısı girişindeki külliyesi cami, şadırvan, medrese, sıbyan mektebi, namazgâh, çifte hamam ve küçük bir arastayı kapsar. 📌Diğer önemli noktadaki hayır eseri ise Anadolu kervan yolunun başı olan Üsküdar İskele Meydanı'ndaki cami, çeşme ve mihman saraydan oluşan külliyesidir. İstanbul'un iki yakasındaki külliyeler, kent dokusuna kattığı estetik ve zenginliğin yanı sıra Asya ve Avrupa kıtalarını birbirine bağlayan ana yolların başlangıç noktalarındaki işlevselliğin önemini yansıtmaktadır. 📌Mihrimah Sultan'ın vakfiyeleri Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde 635 numaralı Vakfiye defterindedir. İlk vakfiyenin tasdiki devrin kadısı olan Mehmed bin Mehmed tarafından yapılmıştır. Vakfiyenin tarihi 1550'dir. Sultan'ın sekizinci sırada yer alan vakfiyesindeki nüshada, asıl metinde, Sultan Süleyman bin Selim Han'ın tuğrası vardır. Vakfiyede Şeyhülislam Ebussuûd Efendi ile Rumeli Kadıaskeri Hâmid bin Mehmed'in ve Anadolu Kadıaskeri Mehmed bin Abdülvehhâb'ın mühürleri yer almaktadır. Hürrem Sultan'ın İstanbul'da yaptırdığı en büyük hayrat 📌Mihrimah Sultan'ın vakıf gelir kaynakları içerisinde karyeler, dükkânlar, değirmenler, imalathaneler, hane ve odalar bulunmaktadır. Filibe'de 10 köyün, Tatarpazarı, Usturumca ve Samakov'da birçok köy ile demir madenlerinin vergi gelirleri Mihrimah Sultan'ın gelir kaynaklarındandır. 📌Mihrimah Sultan'ın Üsküdar'da ve Edirnekapı'da iki mektebi vardır. Edirnekapı'daki mektebe özellikle fakirlerin çocukları ve diğer imanlı Müslümanların çocukları gidebilecektir. Buradaki muallim de emîn ve âlim biri olup çocuklara Kur'an öğretecektir. Halife ise kerîm, yumuşak ve şefkatli olacak ve derslerde çocukların anlamadığı yerleri onlara anlatacaktır. 📌Vâkıfe vakfiyelerinde muallimlerle ilgili; çocuklara, yetimlere, Kur'an öğretmesi, onları terbiye etmesi, 7 yaşına gelince onlara namaz kılmalarını emretmesi, 10 yaşına gelince terk edenleri uyarıp onlara dinin farzlarını öğretmesi için şart koşmuştur. İki mektepteki yedi görevlinin toplam günlük ücreti 11 akçedir. Edirnekapı'daki medrese 17 hücrelidir. Medresenin hücrelerinde kalan 14 öğrenciye günde ikişer akçe harçlık verilmesi şart edilmiştir. 📌Mihrimah Sultan, kimsesiz ölülerin defnedilmesi için vakıf gelirlerinden yıllık 100 akçe ayırmıştır. Çeşme ve kaldırım inşası da vakıf şartları gereği uygun güzergâhlarda gelir fazlasından yapılacaktır. Üsküdar'da yaptırdığı imaret, kervansaray şeklinde hizmet veren bir yapı grubundan oluşmaktadır. Bu yapı topluluğu han, 8 kapılı (odalı) misafirhane, matbah, ambar, kiler gibi yapılardan oluşmuştur. Çalışanların nitelikleri ve hizmet şartları vakfiyede ayrıntıları ile yazılmıştır. Valide Sultan türbeleri 📌İmaretin mutfağında her gün, iyi kaliteli un ve tuzdan 100 dirhem ağırlığında ekmek, koyun etinden de yahni pişirilecektir. Ekmek ve etin yarısı sabah yarısı da akşam, ayrıca hanın imaretindeki misafirler, mücavirler (komşu) ve fakirlere 1 fodula ekmek ve 100 dirhem yahni dağıtılacaktır. Bu hassas ölçülü dağıtım, 'her gün beş adama bir sofra hesabınca on altı seferlik sofra' ile belirlenmiştir. 📌Sultan, vakfiyesinde her gün sabahları pirinç, fülfül, mastaki, nohut, tuz, soğan, maydanoz, yoğurt, ıspanak, kabak ve koruktan pişirilecek olan pirinç çorbası, ikindiden sonra buğday ve kimyondan hazırlanan yemek ikramını istemiştir. İmarette, bayramlarda, Ramazan geceleri, Cuma günleri, Regaip ve Berat gibi mübarek günlerde dâne yemeği, zerde, zîrbâ yemeği, ekşili çorba pişirilecek ve ikram edilecektir. 📌Mihrimah Sultan, İstanbul dışında Mekke ve Medine için de pek çok vakıf kurmuştur. Surre emini aracılığı ile her sene 2.500 altın Mekke'de, 2.500 altın da Medine'deki fakirlere kadılar ve dört mezhebin imamları tarafından dağıtılacaktır. Başka bir vakfiyesinde Tatarpazarı'ndaki mülklerinden elde edilen gelirin 3 bin sikkesinin Mekke ve Medine'deki fakirlere ve ihtiyaç sahiplerine, miskin ve düşkünlere eşit şekilde dağıtılmasını istemiştir. Osmanlı'nın güçlü kadınları 📌Ayn-ı Zübeyde su yollarını tamir ettirmek için 50 bin altın göndermiştir. 12 yıl süren bu tamir çalışmaları sırasında yaklaşık olarak bin kişi çalışmıştır. Yapılan bu çalışmalar sonunda Mekke'ye ulaştırılan su, öncekinden farklı olarak Mekke içerisinde yapılan çeşmelerle çeşitli yerlere dağıtılmıştır. Mihrimah Sultan ayrıca kendi servetinden 400 kadırga yaptırıp donanmaya hediye etmiştir. Vakıflarından bir diğeri de donanmaya 192 kantar işlenmiş demir temin edilmesine ilişkindir.

Mihrimah Sultan’ın Devlet-i Aliyye’yi ihya eden hizmetleri

MİHRİMAH SULTAN KİMDİR?