Osmanlı İmparatorluğu'nun en zor 50 yılı

🔷 Sultan II. Abdülhamid tahta geçtiği 31 Ağustos 1876 tarihinden kısa bir süre sonra başlayan ve 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı Devleti'nin yenilgisi, toprak kayıpları ve Anadolu'ya doğru başlayan göç dalgalarıyla sonuçlandı. 🔷 Altı asrı geçen Osmanlı İmparatorluğu'nu yıkıma sürükleyen bu savaşın sebeplerini, cephe muharebelerini ve savaş sırasında yaşanan olayları daha yakından bakalım. ABDÜLHAMİD'İN HAYATI HAKKINDA 33 İLGİNÇ GERÇEK 🔷 19. yüzyılın sonları, dünya devletleri için bir değişim çağı olarak tanınabilir. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nde de sosyal, ekonomik ve siyasi alanda pek çok değişiklik meydana gelmiş, eski gücünü yitirmesi ve hızla toprak kaybetmeye başlaması nedeniyle 'hasta adam' olarak anılmaya başlanmıştı. 🔷 Diğer yandan, 19. yüzyıl ulus-devletlerinin oluşmaya başlamasıyla birlikte küresel imparatorlukların çözüldüğü bir yüzyıl olmuştur. Sanayi devrimiyle birlikte Avrupa, geniş pazarlara ve hammadde kaynaklarına ihtiyaç duymaya başlamış ve sömürge arayışı Avrupa devletlerinin gündemini oluşturmuştu. 🔷 Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun Balkanlardaki Osmanlı topraklarına göz koyması, Fransa'nın Afrika'daki sömürge topraklarını genişletmek amacıyla Osmanlı'yı Afrika'dan atma isteği ve İngilizlerin Orta Doğu'nun petrol zengini topraklarına hakim olma isteği, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti için ciddi birer tehdit unsuru olmuştu. 🔷 Ancak Osmanlı Devleti için asıl büyük tehlike, doğu komşusu olan Rus İmparatorluğu'ndan gelmekteydi. Rusya'da bir devlet politikası olan sıcak denizlere inme fikri her dönemde tazeliğini koruyan bir fikirdi. KUTSAL TOPRAKLARI YEŞERTEN DEVLET: OSMANLI 🔷 Bosna-Hersek isyanı devam ederken, 2 Mayıs 1876'da Bulgaristan'da da büyük bir isyan patlak verdi. Ruslar tarafından desteklenen Bulgar köylüler, Türk köylerine saldırarak katliamlar gerçekleştirdi. Bu durum üzerine görevlendirilen Abdi Paşa, asilere karşı harekete geçti ve 39 gün süren bir müdahale sonucunda isyan kanlı bir şekilde bastırıldı, 4.500 isyancı öldürüldü. Ancak bu kanlı müdahale, Ruslar ve Avrupa devletlerinin tepkisini çekmişti. 🔷 Sonrasında, 6 Mayıs 1876'da Selanik'te Fransız ve Alman konsoloslarının suikasta uğraması, Osmanlı Devleti'ni daha da kötü bir duruma düşürdü. Yunan ve Rus komplocuların düzenlediği bu suikastlar, Osmanlı ile Avrupa arasındaki ilişkileri gerginleştirdi. Balkanlar'daki karışıklık devam ederken, Osmanlı Devleti iç karışıklıklarla da boğuşuyordu. 🔷 Kırım Savaşı'nda batılı devletlerin desteklediği Osmanlı'ya karşı yenilgi alan Rusya, bu mağlubiyetin intikamını almak için fırsat kollamış ve siyasi arenada kaybettiği haklarını yeniden kazanmak istemişti. Kırım Harbi'nin ardından imzalanan Paris Barış Antlaşması ile Ruslar, Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünü kabul etmiş ve Boğazlar Rus gemilerine kapatılmış, Karadeniz ise Rus gemilerinden ve askeri tesislerden arındırılmıştı. 🔷 1870'li yıllara gelindiğinde, Rusya bu antlaşmanın kendisini engellediğini düşünerek, hükümlerini ortadan kaldırmak ve Osmanlı'ya karşı kaybettiği saygınlığını yeniden kazanmak için çalışmalara başlamıştır. Ruslar, 1870 yılına kadar Avrupa'nın büyük devletlerinin kendisine karşı birleşmesinden çekindikleri için Osmanlı Devleti'ne karşı doğrudan bir saldırıda bulunmamışlardı. Ancak, 1870 yılında patlak veren Alman-Fransız Savaşı, bu çekincelerini tamamen ortadan kaldırmıştı. Ruslar, Alman-Fransız savaşının ardından artık Avrupa devletlerinin kendilerine karşı ortak hareket etme olasılığının azaldığını fark ederek daha cesur adımlar atmaya başlamışlardı. OSMANLI PADİŞAH TUĞRALARI 🔷 Rusya'nın planları, 1871'de Osmanlı Devleti'nin sadrazamı Ali Paşa'nın ölümüyle hız kazandı. Ali Paşa'nın başarılı dış politikası sona erdiğinde, Rus İmparatoru II. Aleksander, Paris Antlaşması'nı tanımadığını ilan etti ve Karadeniz'deki kısıtlamalara uymayacağını açıkladı. İngiltere ve Avusturya da bu tutumu destekledi, ancak Almanya ve Fransa konuyu müzakere etmeyi tercih etti. 🔷 Almanya'nın lideri Bismarck, Londra'da yapılan toplantıda 1871 Mart'ında yeni bir anlaşma imzalattı. Bu anlaşma Karadeniz'in tarafsızlığını ortadan kaldırarak Rusya'ya Karadeniz'de donanma bulundurma ve tersane inşa etme hakkı tanıdı. Böylece Rusya, sıcak denizlere inme hayaline bir adım daha yaklaştı. 🔷 Bu süreçte Almanya ve Avusturya-Macaristan'ın yakınlaşması, Avrupa siyasetinde yeni bir dönemin başlangıcına işaret etti. Rusya'nın da bu ittifaka katılma isteğiyle 1872 Eylül'ünde Berlin'de Alman İmparatoru, Avusturya-Macaristan İmparatoru ve Rus Çarı bir araya gelerek 'Üç İmparatorlar Birliği'ni kurdu. Bu birlik, her yıl bir araya gelerek gelecekteki siyasi adımlar hakkında toplantılar düzenlemeye başladı. 🔷 Osmanlı İmparatorluğu hakkında alınan kararlar da bu toplantılarda ele alındı. 1875'teki toplantıda, Rusların ısrarıyla Osmanlı Devleti'ndeki muhtemel isyanlara müdahale etmeme ve tarafsız kalma kararı alındı. Bu kararlar, Balkanlar'da çıkabilecek isyanlara karşı Osmanlı Devleti'nin yalnız kalmasını sağlamayı amaçlıyordu. OSMANLI'NIN SIRRI Rusya, Balkanlar devletlerini isyana teşvik ediyor 🔷 Rus ajanları hemen harekete geçerek, Boşnak, Sırp, Karadağlı ve Bulgar halklarını isyan etmeye teşvik etti. İşte bu siyasi gelişmelerin bir sonucu olarak, 23 Temmuz 1875'te Bosna-Hersek isyanı başladı. 🔷 Anadolu'da yaşanan kuraklık ve sel felaketleri, ardından gelen kıtlık Osmanlı Devleti'ni ekonomik anlamda büyük bir zorlukla karşı karşıya bıraktı. Kırım Savaşı'ndan sonra yapılan dış borçlanma ise 1875 yılına gelindiğinde imparatorluğun altından kalkamayacağı bir seviyeye ulaşmıştı. Bosna-Hersek isyanının başladığı dönemde, Osmanlı Devleti ekonomik olarak zor durumdaydı. Borçlarını ödeyemez hale gelmişti ve Avrupa devletlerinden ekonomik yardım almak istememesi nedeniyle gerektiği şekilde isyana müdahale edemedi. 🔷 Sultan VI. Murat'ın tahta çıkarılması planlarıyla ilgili olarak verdiği meşrutiyet sözü, Sultan VI. Murat'ın sağlık durumunun kötü olması ve giderek kötüye gitmesi, meşrutiyet planlarını alt üst etti. 🔷 31 Ağustos 1876'da, VI. Murat tahttan indirildi ve yerine Veliaht Şehzade olan Sultan İkinci Abdülhamid tahta çıkarıldı. 34 yaşında tahta çıkan II. Abdülhamid için zorlu bir süreç başlamıştı. SULTAN II. ABDÜLHAMİD'İN TÜRKÇEYE TERCÜME ETTİRDİĞİ ESERLER 🔷 Bu gergin ortamda, Rusya, siyasi kargaşayı kendi lehine çevirmek için harekete geçti ve Sırbistan ile Karadağ prensliklerini isyana teşvik etti. 2 Temmuz 1876'da, bu prenslikler Osmanlı'ya karşı savaş ilan etti. Ancak Sultan Abdülhamid, bu istihbaratı önceden haber alarak Osmanlı ordusunu savaşa hazır durumda bekletmişti. 🔷 29 Ekim 1876'da, Sırp kuvvetlerine karşı kazanılan zaferle savaş Sırbistan'ın kesin yenilgisiyle sonuçlandı. Ancak bu zaferin ardından Rusya'nın duyarsız kalmayacağı öngörülerek, İngiltere'nin arabuluculuğuyla ateşkes çağrısı yapıldı. Ancak Osmanlı tarafı bu çağrıyı dikkate almadı ve Rusya, harekatın derhal durdurulmasını talep eden bir nota verdi. 🔷 Avrupa'dan gerekli desteği alamayan Osmanlı Devleti, savaştan zaferle çıkmış olmasına rağmen ateşkes ilan etmek zorunda kaldı. Bu sorunun çözümü için 23 Aralık 1876'da İstanbul'da Tersane Konferansı düzenlendi. Abdülhamid, Avrupa'da olumlu bir etki bırakmak için Birinci Meşrutiyeti ilan etti ancak Balkanlar konusunda Osmanlı'ya ağır şartlar dayatılınca bu kararları II. Abdülhamid Han kabul etmedi. 🔷 31 Mart 1876'da Londra'da düzenlenen ikinci konferansta, Osmanlı Devleti'nin bağımsızlığı göz ardı edilerek Balkanlar konusunda bazı kararlar alındı. Ancak bu kararlar Ayan ve Mebusan meclislerinde tartışıldıktan sonra bir kez daha reddedildi. Rus İmparatorluğu'nun siyasi üstünlüğü ele geçirmesiyle birlikte, milli hedeflerini gerçekleştirebilmek için 24 Nisan 1877'de Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti. OSMANLI DEVLETİ'NİN İLK ŞEYHÜLİSLAMI 🔷 Savaş başladığı sırada askeri açıdan Osmanlı teknolojik ve mühimmat açısından daha modern bir orduydu. Ancak ordunun yetişmiş asker açısından Rusya'nın gerisindeydi. Ruslar yaklaşık 500 bin askeri Tuna ve Kafkasya cephelerine gönderdi. 24 Nisan 1877 tarihinde Ruslar, Osmanlı topraklarına girerek savaşı resmen başlatmıştı. Bugünkü Moldova sınırlarından giren Ruslar, karşılarında ciddi bir Osmanlı savunması görmeyerek Balkanların içlerine doğru hızla ilerliyor ve geçtiği toprakları da yakıp yıkarak tahrip ediyordu. 🔷 Plevne'de Ruslar'a karşı müdafaa görevi Osman Paşa'ya verilmişti. Plevne stratejik bir konumdaydı ancak ne kale ne de gerekli savunma yapılabilecek bir bölgeydi. Şimdiye kadar ciddi bir direnişle karşılaşmayan Ruslar, Plevne'yi de hızla geçerek daha da ilerlemek niyetindeydi. Bu sebeple tüm güçleri toplamayı bile gerekli görmeyen Rus komutanlar Plevne'ye saldırdı. Ancak Osman Paşa komutasındaki Osmanlı askerleri başarılı bir savunma gerçekleştirip Rusları püskürttü. Rusların tekrar daha güçlü saldıracaklarından emin olan Osman Paşa, savunmayı güçlendirmeye çalışıyordu. 🔷 Plevne, Osmanlı'nın son 50 yılda, başarılı savunma örneği gösterdiği destansı bir noktaydı. 20 bin Osmanlı askerine karşı 60 bin Rus askeri Plevne'de üç denemede de başarılı olamayıp kaçmak zorunda kaldı. Daha fazla destekle Plevne'yi kuşatan Ruslar Osmanlı askerlerini esir alarak Plevne'yi ele geçirdi. 🔷 Kafkasya'daki cephede ise Ahmet Muhtar Paşa Ruslara karşı başarılı savunmalar yapsa da geri çekilmek zorunda kalmıştı. Ayastefanos Antlaşması'nı, ağır şartlar içeren antlaşmayı imzalamak zorunda kaldı. 🔷 Balkan coğrafyası, Osmanlı'nın 500 yıl hüküm sürdüğü ve Anadolu'dan ayrı bakmadığı topraklardı. Hüküm sürdüğü süre boyunca hiçbir karışıklık yaşanmayan Balkanlar'da ulus-devlet anlayışının ortalığı kasıp kavurması ve çeşitli isyana teşvik eden ülkelerin galeyanına gelen Balkan devletleri birer birer Osmanlı'ya isyan ediyordu. 🔷 II. Abdülhamid her ne kadar büyük çaba sarf etse de Balkanlar'da ateşi yalan bu milliyetçilik akımı tüm ülkelere yayılmıştı. Balkan Savaşları olarak bilinen savaşlar sonrasında Balkan Devletleri bağımsızlıklarını ilan etti ve Osmanlı devleti büyük bir toprak kaybına uğramıştı. 🔷 İttihad ve Terakki cemiyeti, 19. yüzyılda ortaya çıkan yenilik arayışı içinde olan bir cemiyetti. Tanzimat ve Islahat Fermanı, l-ll Meşrutiyet gibi yeniliklerin Osmanlı için gerekli olduğunu düşünüyorlardı. II. Abdülhamid, meşrutiyeti ilan ettikten sonra mecliste çok fazla görüş olması ve İmparatorluğun zor zamanlardan geçmesi nedeniyle meclisi feshederek tüm ipleri eline aldı. 🔷 Dağılan meclisteki İttihatçılar Avrupa kaçtılar ve faaliyetlerine orada devam ettiler. Sultan II. Abdülhamid, imparatorluğu ayakta tutmak için çeşitli çalışmalar yapsa da yenilik taraftarları gittikçe güçlenerek sultanı zor durumda bırakarak II. Meşrutiyeti ilan etmek zorunda kaldı. Dağılmakta olan bir imparatorluğu 33 yıl daha ayakta tutmayı başaran II. Abdülhamid, tarihte 31 Mart Vakası olarak bilenen isyanla tahttan indirildi. 🔷 Balkanlar'da yaşanan isyan ve savaşları bir fırsat bilen İtalya, Osmanlı'nın Afrika'daki son toprak parçası olan Trablusgarp'ı ilhak etti. Osmanlı, iç karışıklıklar nedeniyle gerekli desteği bulamamıştı. 🔷 İttihad ve Terakki Cemiyeti, mecliste iktidarda olduğu sürece hem Milliyetçi hem de Alman yanlısı bir politika izledi. Enver Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu I. Dünya Savaşı'nda ağır bir yenilgiye uğrayarak resmen dağılma sürecine girdi. İmparatorluğun son 50 yılında yaşanan bu olaylar, 1299'dan beri belki de en zor 50 yıl olarak kayıtlara geçti.

Osmanlı İmparatorluğu'nun en zor 50 yılı

İmparatorluğun en uzun 50 yılı