Osmanlı’da fiyatları sabitleme usulü: Narh
Osmanlı İmparatorluğu'nda fiyat kargaşasının önüne geçmek ve ekonomik dengeyi sağlamak amacıyla gerek ekmek, gerekse eşya konusunda devlet tarafından sabit fiyatlar koyulurdu. Özellikle gelir düzeyi düşük aileler düşünülerek 'düşük' tutulan fiyatlar narh defterlerine kaydedilirdi. Ramazan ayının başlangıcında yeni bir narh belirlenerek bu mübarek ay için hususi fiyatlar oluşturulurdu. Peki, Osmanlı Devleti'nde narh sistemi nasıl uygulanırdı, fiyatlar neye göre belirlenirdi, narh sisteminin temel amacı neydi?
Narh ne demektir?
🔹 Kökeni Farsçaya dayanan narh kelimesi kıymet, fiyat anlamına gelen nirh kelimesinden gelir.
🔹 Osmanlı Devleti'nde temel ihtiyaçları karşılayan ürünlerin piyasa fiyatlarına doğrudan müdahale edilerek belirli sınırları aşmasının önlenmesi maksadıyla resmi olarak tavan fiyat belirlenmesi anlamında narh ifadesi kullanılır.
🔹 Fıkıh biliminde devletin fiyatlara müdahalesi araştırılırken narhın bu türü incelenir. Bir diğer ifadeyle, narh sabit fiyat tespitlerini içerir.
🔹 Osmanlı Devleti'nde fiyat tespitleri mevsimlik olarak yapılırdı. Bunun yanı sıra savaş, abluka, kıtlık, tabii afetler ve sikke tashihlerinden sonra fiyatlar tekrar yenilenirdi.
🔹 En önemli gıda maddesi olan ekmek, et ve süt fiyatları yaz ve kış aylarında farklılık gösteriyordu. Bunun gibi bazı ürünlerin fiyatları tespit edilirken ham maddenin miktarı ve değeri göz önüne alınırdı.
🔹 Sebze ve meyve fiyatları da mevsimden mevsime değişir, ürün miktarına göre ayarlanırdı. Sera teknolojisinin olmadığı o yıllarda sebze ve meyvenin bolca olduğu mevsimlerde fiyat farklılık göstereceğinden ilkbahar ve sonbaharda çok sık şekilde tespit yapılırdı.