Ramazan’a dair anılarını kaleme alan 5 yazar

Halide Edip Adıvar, kendi anılarından oluşan 'Mor Salkımlı Ev' adlı eserinde Ramazan'a dair bir anısını şu sözlerle anlatır: 'Ramazan başlamıştı. Önce sokaktan geçen erkeklerin ve çocukların ellerinde bir yandan öbür yana salladıkları fenerler, odanın perdelerinde ışıktan yarım daireler çizerek geçiyorlardı. Sonra sahura kaldıran davul… O günlerde İstanbul'un bu kısmı sadece eski ve geniş saçaklı ahşap evler ile dolu idi. Sütnine elimi yakaladı ve beni camiye götürdü. Sokaklar, yüzü peçeli gençler, renk renk çarşaflı kadınlar, ellerinde tespih çeken erkeklerle dolu idi. Her cami avlusu, renkli ve değerli taşlardan yapılmış tespihler, çubuk, sigara ağızlıkları, kuruyemiş, baharat ve akla gelmeyen şeylerle dolu idi. O evde, Ramazan gecelerinde Ahmet ağa beni Karagöz'e de götürürdü. Üsküdar çarşısında büyük bir kahvede oynarlardı. Sokakları kalabalık kız erkek alay alay çocuk hatta büyükler kahvenin bahçesine dalarlardı. Sinekli Bakkal'daki kız Tevfik bu akşamların bende bıraktığı intibahtan bir hayli şey almıştır. Kahveye seyirciler için birer iskele konur, orta yerde küçük beyaz bir perde, üstünde acayip bir ejderha resmi dolaşır arkasında esrarlı bir vızıltı işitilir. Küçük seyirciler ayaklarını yere vurarak 'Başlar mısın, başlayalım mı?' diye bağırır dururlardı. Nihayet teflerin çalınması ve perde arkasından gelen bir şarkı seyirci alayını teskin eder ve sonra da oyun başlardı.' Ruşen Eşref Ünaydın, bir sohbet edasıyla yaptığı görüşmeleri 'Diyorlar Ki' adlı eserinde derlemiş; Ramazan'a dair şu sözleri kaleme almıştı: 'Ah, o iftar sofralarının güzelliği! Çini tabaklar içinde birçok çiçek gibi renk renk duran reçelleriyle, etrafını birer hilal gibi alan kokulu yarım simitleriyle adeta bahçe göbeklerini andırırlardı. Çorbaların biberli buğusu, kıymalı yumurtaların nefis kokusu odayı iştaha çoğaltan bir havaya bürürdü. Mermer musluğun yanındaki kayık tabaklarında kabaran dolgun güllaçları kartoplarına benzetirdim. Bakır maşrapalarla billur sürahilere yavaş yavaş boşaltılan sular, içimizdeki hararete adeta ince bir serinlik çizerdi. Hala beklenen top atılmazdı. Mealli Hatim dinlemek için tıklayın. O bekleme anlarında bazen ezgin, bazen tiz ses veren uzak yakın kapı tokmakları, kaba şiveli dilencilerin nakaratıydı. Hala hatırımdadır: Bunlar, buğulu beyinlerde garip bir acıma ve rengi belirsiz merhamet uyandırırdı. Kızmak, kimsenin aklına gelmezdi.' Yakup Kadri Karaosmanoğlu kaleme aldığı 'Anamın Kitabı' adlı eserinde Ramazan'a dair şu sözleri kaleme almıştı: 'Ben Ramazan'ı yalnız yarı bir tatil ayı olduğu için değil, ben Ramazan'ı yalnız buram buram simit ve pide kokan akşamları için değil; ben Ramazan'ı yalnız iftar sofraları, sahur, hoşafları, davulu, topu, Karagöz oyunları ve sabaha kadar ışıl ışıl ışıldayan minareleri için değil, bana büyükler arasına karışmak fırsatını veren vaazları ve teravih namazları için de severim. Bunu hak etmek gayretiyle çok defa büyüklerle oruç tuttuğum, bazen de birtakım şer-i hilelere başvurup oruçlu göründüğüm olurdu. Sahur yemeklerini hiç sektirmezdim… Sabahın epeyce ileri bir saatinde uyandığım vakit evi tam bir sessizlik için de bulurdum. Zira kız kardeşimle benden başka bütün ev halkı yataklarına sabah namazından sonra girmiştir. Annemden aşçıya, hizmetçiye kadar herkes uyuyordur. Benim için Ramazan günlerinin yalnız bu vakti tatsızdır.' Refik Halit Karay, üç farklı dönemi kaleme aldığı 'Üç Nesil Üç Hayat' adlı eserinde Ramazan'a dair şu anılara değinmişti: 'Ramazan ayı boyunca şehrin ileri gelenlerinin iftar verme geleneği meşhurdu. Peygamberimiz Ramazan ayını nasıl geçirirdi? On bir ayın bir sultanı unvanıyla anılan Ramazan, her şeyden evvel, boğaz ve mideyle alakadardı; bu ayda bazen israf denilebilecek bir bolluk hüküm sürer; İstanbul, en nefis yemeklerin her 'Merhaba' diyene sunulduğu muazzam bir imarethaneye dönerdi. Büyük konakların iftar sofrasında yer almak için tanıdık olmaya lüzum yoktu ki… Gözüne kestirdiğine girerdin. Kimse kim olduğunuzu, nerede ve ne münasebetle tanışıldığını, isminizi, işinizi sormazdı. Sadece, kapıda duran ağa, kılığınıza kıyafetinize bakarak size yer gösterirdi: Ya büyük sofrada ya orta sofrada yahut da alt katta kahve ocağı sofrasında… Otur masanın bir kenarına; istersen ne konuş ne dinle; yaranmaya çalışma; sekiz on türlü yemekten, tıka basa karnını doyur; kahveni iç, usulcacık sıvış, git. Kimse farkında olmaz, onlar dahi işi acayip bulmazdı. Otuz gün Ramazan'ı böylece, yabancı konaklarda iftar etmek suretiyle lord gibi yiyip içerek geçiren binlerce adam vardı!' Ahmet Rasim, genel olarak İstanbul'u kaleme aldığı 'Şehir Mektupları' adlı eserinde Ramazan'a dair şu sözlere yer verir: 'Çok şükür eriştirene! Günleri sıralayan Allah, oruçlu olan ümmetin hepsini yardımıyla affetsin! Mukabele geleneği nasıl başladı? Ramazan denildi mi, iftarın, teravihin, sahurun hatıra gelmemesi mümkün mü? Fakat arada mahya, davul meraklılarını da unutmak olmaz. Onların da kendilerine göre eğlenceleri vardır. Hatta büyük camilerde kurulan mahyaları bu sene gecesi gecesine kaydederek uğraşacak olanlar da nadir değildir. Davula gelince ipi ister al olsun, ister mor, ondan amaç 'düm tek düm tek' tarzında bir ses çıkarmak olduğundan bekçilerin zekâ derecelerine göre bu ahenkte bir ritim bulunabilir. Yalnız mahalle beylerinin eline geçmemeli, geçerse aşçıya, ayvaza, mama dadıya, ihtiyar sütnineye, pehlivanlık kurallarına, yazın Büyükdere, Bentler sefasına doyamayan hovarda kırıntılarına, Bulgurlu, Dudullu, Kartal… Köy düğünlerine alışık zevk düşkünü insanlara, Ortaoyunu seyircisine, Kel Hasan'a, Kambur Mehmed'e, Komik Arife, İbiş'e, Tuhaf Atıf'a göbek attırmak işten bile sayılmaz.'

Ramazan’a dair anılarını kaleme alan 5 yazar

HALİDE EDİP ADIVAR’IN RAMAZAN ANISI