Şam Süleymaniye Külliyesi

◾ Osmanlı Devleti sadece toprak fethetmekle kalmamış fethettiği toprakları eserlerle inci gibi süslemişti. Yavuz Sultan Selim Han döneminde fethedilen Suriye de bu güzellikten nasibini almıştı. ◾ Son Osmanlı padişahı VI. Mehmet Vahideddin'in de kabrinin bulunduğu Süleymaniye Külliyesi, İslam aleminin en önemli şehirlerinden biri olan Şam'ın merkezinde inşa edilmişti. OSMANLI HAKİMİYETİNDEKİ SURİYE NASILDI? ◾ 1554 - 1559 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin onuncu sultanı olan Kanuni Sultan Süleyman Han tarafından inşa edilen külliye, Şam-ı Şetrif'in tam merkezindeydi. ◾ II. Selim babasının külliyesine hankah, medrese ve arasta eklemişti. Külliyenin merkezindeki caminin kitabesini Şemsi Ahmed Paşa manzum olarak kaleme almıştı. Arasta ne demek? Çarşılarda aynı ürünü satan esnafın olduğu yer. Hankah ne demek? Sohbet, zikir ve inziva mekanı. ◾ Süleymaniye Külliyesi'nin mimarı bazı kaynaklarda Mimar Sinan olarak geçse de bu bilgi hakikatten uzak. Koca Sinan İstanbul'daki külliye inşaatı sebebiyle Şam'a gidemedi. ◾ Dönemin şartlarına göre kısa bir sürede inşa edilen cami, Şam Valisi Şemsi Ahmed Paşa'nın riyazetinde inşa edildi. Mimar Sinan caminin inşası için İstanbul'dan Muslihuddin Halife isimli bir hassa mimarını Şam'a göndermişti. Lakin kayıtlara göre inşaattan sorumlu kişi Şamlı Todoros adında bir hıristiyan mimar idi. MEMLÜK DEVLETİ'NİN ŞAM'A ARMAĞANI: ZAHİRİYE MEDRESESİ Hassa Mimarı ne demek? Osmanlı'da padişah için çalışan mimarlara verilen isim. ◾ Süleymaniye Külliyesi'nin inşa edildiği noktada bir dönemler Sultan Baybars'ın inşa ettirdiği Kasrü'l Ablak ve Gök Meydanı diye anılan bir alan bulunuyordu. ◾ Yavuz Sultan Selim'in fethin ardından inşa ettirdiği Selimiye Külliyesi Osmanlıların Şam-ı Şerif'teki ilk eseriydi. Sultan I. Süleyman babasının yolundan giderek büyük bir külliye inşa ettirmişit. ◾ Külliye klasik Osmanlı mimarisinin en güzel özelliklerine sahip olarak inşa edilmişti. Ayrıca kullanılan taşlar sebebiyle yerel bir mimari özelliği de bünyesinde barındırdı. ◾ Mimari olarak cami ve imaret ikilisinin dikdörtgen planlı avlu içine yerleştirilen simetrik ve dik açılı bir düzen içinde kullanılması külliyeyi çağdaşlarından ayırdı. ◾ Ayrıca Mimar Sinan'ın hatıratı olarak bilinen Tezkiretü'l-Bünyan ve Tezkiretü'l-Ebniye'de sadece cami ve imaret ikilisi yer almakta. Tezkiretü'l-Bünyan ve Tezkiretü'l-Ebniye nedir? Mimar Sinan'ın en yakınındaki isimlerden olan Sai Mustafa Öelebi'nin usta ismin ağzından yazdığı eserdir. Kitapta 344 yapının ismi geçer. ◾ İtalya'nın San Remo şehrinde 16 Mayıs 1926 tarihinde vefat eden son Osmanlı padilahı VI. Mehmed Vahdettin, Şam Süleymaniye Külliyesi avlusuna defnedilmişti. ◾ Sultan Vahdettin'in vatan topraklarına gömülme arzusu gerçekleşmemişti. Defin için evvela Selahaddin Eyyubi Türbesi düşünülse de mekan olarak şartların mümkün olmaması sebebiyle vazgeçilmişti. Buraya defnedilmek Vahdettin Han'ın son arzusuydu. TARİHE TANIKLIK EDEN MİMARİ ŞAHESER: VAHDETTİN KÖŞKÜ ◾ Suriye Devlet Başkanı Ahmed Nami Bey'in uygun görmesi ile son Osmanlı padişahı Mehmet Vahdettin Han ecdadı Kanıni Sultan Süleyman'ın yaptırttığı Şam Süleymaniye Külliyesi avlusuna defnedilmiş oldu. Ahmed Nami Bey kimdir? Damad Ahmed Nami olarak bilinen Ahmed Nami Bey, Sultan II. Abdülhamid Han'ın kızı Ayşe Osmanoğlu ile evli bir devlet adamıydı. 1873 - 1962 yılları arasında yaşayan Ahmed Nami Bey, Suriye'nin ikinci devlet başkanı ve beşinci başbakanı olarak görev yapmıştı. ◾ VI. Mehmed Vahdettin Han'ın dışında Osmanlı hanedanından Seniha ve Hatice Sultan başta olmak üzere bazı hanedan üyelerinin mezarları da burada bulunmakta. Baas Rejimi döneminde mezarlara erişim zaman zaman kısıtlanmıştı. ◾ İslam kültür ve medeniyetinin en önemli şehirlerinden birisi olan Şam'ın tam merkezinde yer alan Süleymaniye Külliyesi içinde barındırdığı yapılar ve varlığıyla Osmanlı'nın Şam-ı Şerif'teki nişanesi olmuştu. ◾ Sultan Süleyman'ın iki külliyesinden biri olan Şam Süleymaniye Külliyesi, Osmanlı Devleti'nin Şam-ı Şerif'e karşı duyduğu derin hürmetin taşa dökülmüş haliydi. KÜLLİYELERİN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ