Sultan II. Abdülhamid'in bir günü nasıl geçerdi?

1842'de Abdülmecid Han'ın oğlu olarak dünyaya gelen Sultan İkinci Abdülhamid'in doğum senesi için 'İzzetle geldi âleme şehzademiz Abdülhamid' mısraıyla tarih düşürüldü. Fakat şehzade henüz 11 yaşındayken annesi Tirimüjgan Sultan'ı kaybetti. Bu vefatın ardından bakımını, Abdülmecid'in çocuksuz eşi Piristû Kadın Efendi üstlendi. Piristû Kadın Efendi, Abdülhamid'i kendi çocuğu gibi büyüttü. Şehzade Abdülhamid, Dolmabahçe Sarayı'nda diğer şehzadelerle birlikte ikamet ederdi. Fakat diğer şehzadelerden farklı olarak Abdülhamid, senenin zamanının çoğunu saray dışında; Tarabya civarındaki çiftliğinde, Kâğıthane'deki köşkünde, bazen Piristû Kadın Efendi'nin Maçka'daki konağında veya kardeşi Cemile Sultan'ın konağında geçirirdi. Şehzade Abdülhamid aktif bir hayatı tercih ediyordu. Sultan Abdülaziz, diğer şehzadelerle birlikte Abdülhamid'in eğitimiyle de yakından ilgilendi. Abdülhamid, çok yönlü yetiştirilen şehzadelerden biriydi. Sultan Abdülhamid daha şehzadeliğinde tefsir, hadis, fıkıh, yazı, mükâleme (konuşma) dersleri aldı. Çeşitli hocalardan Farsça, Arapça ve Fransızca gibi dil eğitiminin yanında, iki İtalyan eğitimciden musiki dersleri de aldı. Saraydan ayrılarak Maslak'taki köşkü ve Kâğıthane'deki çiftliğinde ailesiyle birlikte kendi halinde bir hayat yaşamaya başlayan Abdülhamid, diğer şehzadeler borç içindeyken tutumlu özelliğiyle çiftlik ve borsa işlerinden hatırı sayılır bir birikim elde etti. Tahta geçeceğini düşünmediği için kendisini hayata hazırlayan Şehzade Abdülhamid, çiftlik, banka, borsa, dünya piyasaları konusunda ileride çok işine yarayacak konularda önemli birikime sahip oldu. Abdülhamid'in özel ilgi duyduğu alanlardan biri de marangozluktu. Yaptığı dolap, masa, çekmece gibi eşyalar bu sanatta ne kadar mahir olduğunu gösterir. Sultan Abdülhamid'in en öne çıkan özelliklerinden biri, fevkalade çalışkan olması ve özel hayatının gayet intizamlı olmasıydı ki, bu meziyetleri Batı kaynaklarında bile hayretle belirtilir. Örneğin vefat gününe kadar yaz-kış ılık duş almış ve buna bir gün bile ara vermedi. Çok dakik olan sultanın mesai saatleri de gayet düzgündü. Zamanının büyük bir kısmını devlet işlerine ayırıp günde yalnızca dört ya da beş saat kadar uyurdu. Resmi işleri hafiflediği zamanlarda, ailesiyle vakit geçirdi. Bazen de Yıldız Sarayı'nın bahçesindeki özel çiçeklerle meşgul olur veya avlanırdı. Padişaha mahsus bu bahçede, bir havuz ve bu havuzda da elektrikle çalışan küçük gemiler mevcuttu. Çocukları burada oynarken bazen kendisi de onlarla oynayarak havuzda gemi yarıştırırdı. Abdülhamid Han, yatağının başında daima temiz bir tuğla bulundururdu. Yataktan kalktığında çeşme mahalline gidene kadar abdestsiz yere basmamak için tuğlayla teyemmüm ederdi. Bu durum ona sorulduğunda ise 'Bunca Müslümanların halifesi olarak, biz sünnet ölçülerine dikkat etmezsek, ümmet-i Muhammed bundan zarar görür!' karşılık verirdi. Sultan Abdülhamid, sabahları güneş doğmadan önce kalkar, banyodan ve sabah namazından sonra bahçede küçük bir gezinti yapardı. Her sabah da iki fincan kahve içerdi. Sonra kahvaltısını yapar ve Selamlık Dairesi'ne geçerek günlük çalışmalarına başlardı. Burada saat on bire kadar resmî işlerle uğraşırdı. Yemek zamanı muntazamdı. Abdülhamid, acıkmadan yemek yemezdi. Sultanların, yemeklerini yalnız başına yemeleri bir saray âdetiydi. Bu yüzden de Abdülhamid Han, öğle yemeğini Harem'deki hususî dairesinde yerdi. Öğleden sonra bir müddet uyuyarak veya 10 bini aşkın kitaptan müteşekkil kütüphanesinde kitap okuyarak istirahat ederdi. Osmanlı tarihi ve dünya siyasetine hususî alaka gösterirdi. Öğle vaktindeki bu istirahatinden sonra sabahtan kalan işlerini görmek için Selamlık Dairesi'ne geçer, çalışmaya devam ederdi. Sultan Abdülhamid, akşamları -ekseriya- yemekten sonra bahçeye çıkar, orada paşalarla, beylerle gezer ve bazen Harem'e geçerdi. Bazen de marangozhanesinde veya kütüphanesinde çalışırdı. İşi çok olduğu zamanlar gece yarılarına kadar Mabeyn'de kalırdı. Sultan Abdülhamid, erken yatardı. Yatağına girince, paravanın arkasına gelen Gidiş Müdürü Mahmud Efendi ve daha sonraları da Esvapçıbaşı İsmet ve Mabeynci Emin beyler, tarih, edebiyat ve sarayda tercüme edilmiş zabıta romanları, cinaî romanlar yahut seyahatnameler okurlardı. Padişah uykusu gelince 'Kâfi' der ve okuyucu dışarı çıkardı. Sultan Abdülhamid, 1909'da tahttan hal' edildiğinde Selanik'teki Alatini Köşkü'nde (Ordu Köşkü) ikamete mecbur edildi. Bu tarihten Balkan Savaşı'nın çıktığı 1912'ye kadar burada ikamet etti. Sultanın bu köşkte dış dünya ile alakası kesildi; dışarıdan haber almasına tamamen engel olundu. Sultanın bulunduğu köşke gazete veya günlük vakalar üzerine yazılmış kitaplar girmesine asla müsaade edilmezdi. Sultan Abdülhamid, bu esaret günlerinin sıkıntılarını geçirmek için iki meşgale buldu: Kitap okumak ve ara sıra marangozluk yapmak. Kitaplarını en çok Müşfika Kadınefendi'ye okutur, kendisi çoğu zaman dinlemekle iktifa ederdi. Sultan meşguliyetlerini hiç aksatmadan devam ettirdi. Hatta Selanik'e sürgün edildiği günün ertesinde Yıldız Sarayı'ndaki saatçilik ve marangozluk alet ve malzemelerinin ne zaman geleceğini Fethi (Okyar) Bey'e sorup cevabı beklemeden de şöyle demişti: 'Böyle alışkanlıklar, meşgaleler, zevkler edininiz. Ben bunlara, şehzadeliğim zamanında merak ettim. Hükümdarlığımda da vakit buldukça değil, vakit ayırarak devam ettim. Bugün benim için yalnızca meşgale değil, teselli de oluyor. Ecdâd-ı izâmım (büyük dedelerim) içinde hemen hemen hepsinin daha âlî ve tatminkâr alışkanlıkları vardı. Çoğu, hüsn-i hat (güzel yazı), şiir, edebiyat ile meşgul idiler.' Sultan; Alatini Köşkü'ndeyken istirahat için odasına çekildiğinde ekseriya yatakta değil kendine mahsus şezlonglarında uyurdu. Sultanın hususiyetlerinden biri de hayvan besleme merakıydı. Köşkte güvercinlari, inekleri, boğası ve bir de cins kedisi vardı. 1912'de Balkan Savaşı'nın yaklaşması üzerine II. Abdülhamid, Selanik'ten tekrar İstanbul'a getirildi. İkameti için Beylerbeyi Sarayı tahsis edildi. Abdülhamid burayı sevmiyordu fakat Selanik'ten daha rahattı. Bu son ikametgâhında daha serbest, daha çok saygı görerek hayatını tamamladı. Ailesinin ve birçok ferdin kendisini ziyaretine müsaade edildi, hatta buhranlı anlarda fikrini sormak için Enver Paşa birkaç defa huzuruna çıktı. Sultan Abdülhamid, burada sakin bir hayat geçirdi. Kendi saltanat dönemindeki gibi erken kalkar, banyo yapıp sabah namazını kılardı. Hafif bir kahvaltı yaptıktan sonra ise gazeteleri gözden geçirirdi. Her gün kendisini ziyarete gelen hususî tabibi Doktor Atıf Bey'le yarım saat kadar konuşuyordu. Öğle yemeğini yedikten sonra ekseriya zevcesi Müşfika Kadınefendi'yle denize karşı bir pencerenin önünde oturarak sohbet ederdi. Akşama doğru da, sarayın boğaz tarafındaki kapısının önüne çıkarak bahçedeki güvercinlere yem verir, günleri böyle bir sadelik ve sükûnet içinde geçirirdi.

Sultan II. Abdülhamid'in bir günü nasıl geçerdi?

KÜÇÜK YAŞTA ANNESİNİ KAYBETTİ