Tahtta en uzun kalan ikinci padişah: Sultan IV. Mehmed

Sultan Dördüncü Mehmed, orta boylu, beyaz tenli ve yanık çehreliydi. Ata çok bindiği için vücudu öne eğikti. Annesi onu çok iyi yetiştirdi. Babası Sultan İbrahim'in öldürülmesi üzerine 8 Ağustos 1648 günü, henüz yedi yaşında iken padişah oldu. Ava ve edebiyata çok meraklıydı. Ava olan merakı yüzünden tarihte 'Avcı Mehmed' olarak anıldı. Bilinmeyen özellikleriyle Osmanlı sultanları IV. Mehmed'in babası Sultan İbrahim, annesi Hatice Turhan Sultan'dı. Sultanın küçük yaşta tahta çıkmasıyla uzun yıllar padişah naipliği (tahtta hükümdar olmadığı zaman veya hükümdarın çocukluğu sırasında devleti yöneten kimse) yapan Turhan Sultan, devletin devamını sağladı. Yönetim meselelerine hâkim olan Valide Sultan, gerektiğinde devlet adamlarına akıl verdi, gerektiğinde de hesap sordu. Hatta emirlerinin uygulanmasında aksaklık olduğunda ilgilileri 'kılıç ortaya çıkmadan kul taifesi iş yapmaz' diye tehdit dahi etmişti. Osmanlı'nın zor dönemler yaşadığı bir dönemde Turhan Sultan, devlet yönetimini ele alarak imparatorluğu otorite boşluğundan bir ölçüde kurtardı. Valide Sultan'ın devleti ayakta tutan emirleri IV. Mehmed büyükannesi *Kösem Sultan'ın, devlet adamlarının ve yeniçerilerin muvafakatiyle 8 Ağustos 1648'de yedi yaşında iken tahta çıkarıldı. Eyüp Sultan Camii'nde Şeyhülislâm Hoca Abdürrahim Efendi'den kılıç kuşandı. Yaşının küçüklüğü dolayısıyla hükümdarlığının ilk sekiz yılında iktidar büyükannesi, annesi ve bunların taraftarları arasında paylaşıldı. Kösem Sultan, Osmanlı tarihinin en etkili kadın sultanlarından biriydi. Sultan Ahmed'in humma hastalığına yakalanması sonucu ani ölümü, onu iktidara hazırlayan ilk perdeydi. Mahpeyker Kösem Sultan, bu olaydan sonra tahta geçecek isimleri bizzat kendi belirleyecek, 'Valide Sultan' olarak iktidara kendi istekleri doğrultusunda yön verecekti. Birçok padişahtan daha uzun süre iktidar süren Kösem 'öldürülen ilk valide sultan' olarak Osmanlı tarihine geçti. Kösem Sultan nasıl öldürüldü? Sultan Mehmed, Enderun ağalarının gözetiminde saray bahçelerinde, Kâğıthane'de av faaliyetleriyle vakit geçirdi. Bu durum ileride bir av tutkusunun oluşmasına ve tahttan indirilme sebebi olmasına yol açacaktı. Öyle ki ava olan merakı nedeniyle tarihte avcı lakabıyla anılmaya başlanmıştı. Osmanlı Devleti tarihinin çok kritik bir döneminde hüküm süren, fakat etkili bir rol üstlenemeyen IV. Mehmed'in ilk sekiz senesi içte ve dışta yaşanan olaylarla geçti. Sultan Mehmed, Kanuni'den sonra en fazla tahtta kalan padişah oldu. Sık sık ayak divanları tertip etti, halkın durumunu araştırdı. Küçük yaşta tahta çıkması nedeniyle iyi bir eğitim alamadı. Saray dışına çok çıkarılmadı; bu nedenle saltanatının son dört yılı annesinin de vefatından sonra başarısızlık seneleri oldu. Annesi Turhan Sultan'ın ölümü ve Köprülü ailesinden olanların işten el çektirilmelerinin ardından devlet işlerindeki tecrübesizliği ile tutku haline gelen av merakı, tahttan indirilmesine neden oldu. 12 maddede Kanuni'nin son seferi ve ölümü Kaynaklardaki bilgilere göre iyi kalpli, çok cömert bir kimse olan ve mazbut bir hayat yaşayan Sultan Mehmed sade giyinirdi; çabuk bıkan bir karaktere sahipti. Çocukluğundan beri eğlence ve oyunlar içinde yetiştiğinden sarayda çeşitli sanatçı ve oyuncu bulundurma geleneğini sürdürdü,hatta Edirne'de 1086'da düzenlettiği düğün şenlikleriyle yakından ilgilendi Bu devirde birçok ilim adamı ve sanatkâr yetişti. Seyyid Feyzullah, Ayşî Mehmed, Hibrî Ali, Ebü'l-Beka Eyyûb bin Musa, Şuurî Hasan Efendi fıkıh, edebiyat, lügat ve diğer ilimlere ait eserler yazdı. Onun zamanında özellikle besteci ve icracıların sayısında artış oldu, bunlardan Hâfız Post ile Buhurizade Mustafa Itrînin bestelerinden bazıları günümüze kadar ulaştı. Genç yaşlarda kendisini gören seyyah ve gözlemciler onu biraz melankolik olarak niteler. Sultan IV. Mehmed döneminde inşası tamamlanıp ibadete açılan Yeni Camii, Osmanlı mimarisinin şaheserlerindendi. Yeni Camii yanındaki Mısır Çarşısı, bu camiye vakıf olarak yapıldı. Osmanlı sultanları tarafından yaptırılan en büyük camilerden biri olan Eminönü'ndeki Yeni Camii, tam 66 yılda tamamlandı. Böylece yapı, Osmanlı mimarisinin en uzun sürede tamamlanan külliyesi unvanına sahip oldu. Bugün Mısır Çarşısı adıyla tanınan arasta, içinde yatan altı padişah ve çok sayıda hanedan mensubuyla, Osmanlı hanedanının en büyük kabristanı olarak bilinen Turhan Valide Sultan Türbesi ve biblo güzelliğindeki Hünkâr Kasrı, Yeni Camii Külliyesi'nin birimleridir. Bir diğer adı Yeni Valide Camii Külliyesi olan eser, Osmanlı mimarisinin en uzun sürede tamamlanan külliyesidir Yapımı 66 yıl süren Osmanlı camisi: Yeni Camii Dördüncü Mehmed 6 Aralık 1693'de Edirne'de vefat etti. IV. Mehmed'in mezarı, Eminönü'nde Yeni Camii arkasındaki annesine ait 45 sandukalı büyük türbededir. Osmanlı padişahlarının mezarları nerede? IV. Mehmed'in av seferini anlatan 20 tablosu İsveç'in başkenti Stockholm'de bulunan Nordiska Müzesi'nin en gözde eserleri arasında yer alır. 'Avcı Mehmet'' lakabını alan Sultan IV. Mehmed'in, 1657 yılı sonbaharında Edirne'ye ava giderken etrafında bulunan büyük kalabalık, imparatorluğun ihtişamının bir gösterisine dönüşmüştü. O yıllarda İstanbul'da İsveç Büyükelçisi olarak bulunan Claes Rålamb yaptırdığı bir dizi yağlıboya resimle bu yolculuğun ilk bölümünün bir 'görsel kaydının' tarihe kalmasını sağlamıştı. IV. Mehmed'in av seferi tabloları Avrupa'da!

Tahtta en uzun kalan ikinci padişah: Sultan IV. Mehmed

Sultan IV. Mehmed kimdir?