Tarihte insanlığın dünyaya tehdidi

Bu istilanın dünyaya korku saldığı bilinir. Ayrıca Ön Asya'daki medeniyetleri de tehdit etti. Moğol imparatorluğu zamanında devletin topraklarını genişletmek için yapılan kanlı saldırılar olarak tarihe geçti. 13. yüzyıla kadar tarih sahnesinde bir önemi olmayan Moğollar Orta Asya, Çin, Doğu Avrupa ve Sibirya ovalarını istila etmeleriyle adlarından söz edilmeye başlanmıştı. Moğol istilaları sonucunda 3 milyon ile 6 milyon arasında insanın katledildiği söylenir. Orta Asya ve etrafındaki kentleri yağmaladılar, o medeniyetlerin belleği olan kütüphaneleri yaktılar. Veba, Çin ve Orta Asya'da başlamış buradan tüm dünyaya yayılmıştı. Veba'nın Avrupa'ya ulaşması Asyalı tacirlerin Çin'den satın aldıkları vebalı kürkleri Avrupa'ya satması yoluyla bulaştı. Gemide yaşayan pire ve farelerin de bu hastalığın yayılmasında etkili oldukları söylenir. Büyük veba salgını, tarihte yaşanılmış birçok savaştan daha fazla can kaybına sebep olmuş bir felaketti. Birkaç yılda 100 milyona yakın kişinin hayatını kaybetmesine sebep olmuştu. Veba salgını 1347-1351 yılları arasında Avrupa'da meydana geldi. Salgın ilk olarak yoksul ve bakıma muhtaç insanlarda görülmüş, salgının yayılmasıyla birlikte üst tabakadaki kesimin de etkilenmesi kaçınılmaz olmuştu. Kristof Kolomb'un Amerika'yı keşfetmesiyle beraber kolonizasyon başlamış oldu. Yani keşifle Amerika'ya gelen Avrupalılar, geldikleri yerin üzerinde egemenlik kurdu. Geldikleri yerlerin maddi ve manevi kaynaklarını kendi yararına kullanacak şekle getirdiler. Bu durum arkasından sömürgeciliği getirecekti. Bu yüzyıllar içerisinde Afrika'dan Avrupa ve Amerika'ya köle ticareti başladı. Amerika uçsuz bucaksız tarım arazilerine sahip yeni kıta sömürgeciler için müthiş bir üretim potansiyeline sahipti. Fakat Amerikan yerlileri köleliğe uygun değildi. Üç yüz elli yıl kadar süren köle ticareti sırasında gemilerle Afrika'nın en güçlü, en genç, en sağlıklı milyonlarca insanı Amerika'ya taşındı. Afrika en verimli insan gücünü kaybetti. Coğrafi keşifler ile Latin Amerika'ya gelen İspanyollar ve Portekizler, sömürdükleri topraklarda bulunan yerli halkın hayatını hiçe saydılar. İşgal edilen topraklar, sadece Hristiyanlar için yasal birtakım hakların tanındığı yerlere dönüşüyordu. Meksika'nın İspanyollar tarafından fethedilmesinin ardından Meksika, Şili ve Guatemala'da ilk çağdan bu yana varlıklarını sürdürmekte olan kadim Aztek, İnka ve Maya İmparatorlukları ve kültürleri yok edildi. Sömürgecilik faaliyetleri ile Afrikalılar köleleştirildi. Avrupalılar, yeni keşfedilen yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular. Bu durum, keşfedilen ülkelerden Avrupa'ya altın ve gümüş başta olmak üzere bol miktarda hammadde götürülmesine neden olmuştu. Afrika, maden bakımından oldukça zengin bir ülkeydi. Bu sebeple maden işçileri olarak yerli halk kullanılıyordu. Aynı durum 17 ve 19'uncu yüzyıllarda Avustralya Kıtası'nın keşfinden sonra orada da yaşanmıştı. Coğrafi Keşifler 'in sömürgecilik adı altında en ağır bilançolarını bu iki kıta ödemişti. Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Amerika Birleşik Devletleri süper güç haline gelmişti. Avrupa'nın karşısında Amerika, en büyük alacaklı konumundaydı ve alacaklarını altın olarak istiyordu. Bunula beraber dünyaya en çok kredi veren ülke unvanını taşıyordu. Kapitalizm, adeta bir moda olmuştu. Hisse senetler sürekli artıyor, Ekonomi büyük bir ivme ile büyüyordu. Otomobil sektörü devrim yaptı ve seri otomobil üretimine geçti. İşçi ücretlerine yansıyan bu artışla işçi sınıfı artık zengin olmuştu. Tatillere çıkabiliyor, gayrimenkul alıyordu. 1929 yılına gelindiğinde Amerika ekonomisinin yarısı üzerinde söz sahibi olan holding sayısı 200 kadardı. Yani bir holdingin iflası ekonomiyi sarsabilecek nitelikteydi. Bankaların o dönemde henüz sermaye esaslarını, rezerv ve kredi oranlarını belirleyen yasaları yoktu. O dönemin başkanı Herbert C. Hoover'ın yönetimi ekonomi alanında tecrübesizdi. Bu sebeplerle, 3 Ekim 1929 tarihine gelindiğinde borsanın ilerlemesi durdu ve birkaç büyük holdingin hisse senetleri düşmüştü. 21 Ekim günü yabancı yatırımcıların kâğıtlarını ellerinden çıkarmalarıyla hızlandı. Gayrimenkulden kaçan insanlar borsaya yöneldi. Hisse senetlerine oluşan yoğun talep yüzünden de hissenin aşırı yükselmesine sebep oldu. 'Kara Perşembe' olarak bilinen 24 Ekim 1929 günü New York borsası yüzde 12,8 oranında düştü. Yani borsa dibe vurmuştu. O günün parasıyla 4.2 milyar dolar yok oldu. Binlerce banka ve şirket battı. Kara Perşembe en çok Amerika'ya borcu olan İngiltere ve Almanya'yı etkiledi. Dünyada 50 milyon insan işsiz kaldı. Yeryüzündeki toplam üretim yüzde 42 oranında ve ticaret yüzde 65 oranında düştü. Dünyadaki diğer büyük krizlerde ticaretin düşmesi yüzde 7 iken 1929 yılının bilançosu ortaya çıkmış oluyor. İnsanlar açlığa sürüklenmişti. Bu sebeple sebze ve meyve satarak yaşamaya çalıştılar. Piyasadaki para bir anda yok olduğu için de takas sistemi ile değiş- tokuş ekonomisine geri döndüler. Türkiye de bu krizden etkilendi. Türkiye, o dönemde ihracat ülkesi olduğu için dış ticaret hacmi daraldı. Ticari şirketler, sanayiciler ve üretim için kredi almış çiftçiler borçlarını ödeyemediler. Liman kentlerinde işsizlik en yüksek seviyeye ulaşmıştı. 6 Ağustos 1945 Pazartesi günü Amerika, B-29 bomba uçağını Japonya, Hiroşima üzerine göndererek o bölgeye atom bombası attı. Bu bomba, Dünyadaki ilk atom bombasıydı. Bombanın atıldığı anda yaklaşık 80 bin kişi, daha sonrasında yaralanmalar ve radyasyon sebebiyle 1950 yılına kadar yaklaşık 60 bin kişi daha hayatını kaybetti. Hiroşima'dan tam 3 gün sonra 9 Ağustos'ta Nagazaki'ye bomba atıldı. Nagazaki'ye atılan bomba sonucunda da patlamanın sıcaklığı 3 bin 900 santigrat dereceye ulaştığı tahmin ediliyor. İki bombanın aldığı can sayısı çoğu sivil olmak üzere en az 129 bin kişiydi. Japonya'nın Hiroşima ve Nagasaki kentlerine atılan atom bombaları, dünya savaş tarihi boyunca kullanılan tek atom bombası saldırısı olarak kayıtlara geçti. 1970 yılında Doğu Pakistan olarak bilinen bugünkü adıyla Bangladeş'te meydana gelen kasırgada 300 bin ile 500 bin insan hayatını kaybetti. Bhola Kasırgası, tarihe en ölümcül kasırga olarak kaydedildi. Bu bölgede daha kuvvetli kasırgalar yaşanmış olsa da bu kadar ağır bilançoyla karşılaşılmamıştı. Bu kasırgadaki ölüm oranının sebebiyse, o dönemin Pakistan hükümetinin hazırlıklarda ve müdahalelerde yetersiz kalmasıydı. (Derlenmiştir.)

Tarihte insanlığın dünyaya tehdidi

13’ÜNCÜ YÜZYIL / MOĞOL İSTİLASI