Üsküp'teki Osmanlı eserleri

◾ Makedonya'nın incisi, Balkanların göz bebeği Üsküp binlerce yıllık bir tarihe sahip, ortasından akan Vardar'ın ayırdığı bir şehir. Kendini Osmanlı'da bulan Üsküp konumu, mimari ve kültürel güzellikleri ile öne çıkıyor. ◾ Üsküp 2014 Projesi dahilinde Helenistik bir kültür inşa edebilmek amacıyla heykellerle donatılan şehir her şeye rağmen bir Osmanlı şehri olma hüviyetini koruyor. Öyle ki şehrin en önemli yapıları Osmanlı'nın mirasları... BALKANLAR'IN İNCİSİ: MAKEDONYA Taş Köprü ◾ Üsküp iki yakadan meydana gelen bir şehirdir. Asırlardır Makedonya'nın başkenti Üsküp'ün ortasından geçen ise şarkılara, türkülere konu olmuş Vardar Nehri'dir. Vardar nehri nereye akar? Makedonya'nın kuzeyindeki Gostivar iline bağlı Vrutok köyünde doğan Vardar, 301 kilometre giderek Makedonya üzerinden Yunanistan'a geçer ve buradan Akdeniz'e dökülür. Vardar Maedonya'nın en uzun nehridir. ◾ Nehrin iki yakasını birleştiren Taşköprü, Osmanlı'nın Üsküp'teki sembol eserlerinin başında geliyor. Üsküp denilince akla gelen ilk simge olan yapı asırlardır ayakta. ◾ Sultan II. Murad döneminde yapımına başlanan ve Fatih Sultan Mehmed döneminde tamamlanan köprü, şehrin sembolü olarak gösteriliyor. Taş Köprü esasında Fatih Sultan Mehmed Köprüsü... ◾ Şehrin Müslüman kısmı ile modern tarafını birbirine bağlayan köprü, Makedonya'nın simgesi konumunda. Üsküp 2014 projesi çerçevesinde geride bırakılmak istenen tarihi Taş Köprü tüm ihtişamıyla ziyaretçilerini kendisine hayran bırakıyor. ÜSKÜP'TE RAMAZAN GELENEKLERİ Üsküp Türk Çarşısı ◾ Üsküp denilince akla gelen ikinci simge Eski Çarşı yahut Türk Çarşısı'dır. Osmanlı döneminde şehrin kuzey tarafına inşa edilen bu çarşı günümüzde Müslüman Üsküp'ün kalbidir. ◾ Üsküp Kalesi'nin yamacında kurulan çarşı, klasik bir Türk çarşısı hüviyeti taşır. Şehrin yaşam ve turistik alanı olarak bilinen çarşı şehrin adeta yüzüdür. Sultan Murad Camii ◾ Osmanlı Sultanları inşa ettirdikleri eserlerle şehirleri süsledikleri gibi İslam ruhunu taşa kazıyarak ahlaklı toplumlar yetişmesine önderlik etmiş karakterlerdir. ◾ Osmanlı'nın en önemli karakterlerinden olan Fatih Sultan Mehmed Han'ın babası, yeniden toparlanma ve yükseliş sürecinin mimarı Sultan II. Murad da bu yönden gitmiş ve Üsküp'ün merkezine sade ve güzel bir cami ettirmiştir. Sultan II. Murad kimdir? 1404 - 1451 yılları arasında yaşayan ve Osmanlıların 6. hükümdarı olan Sultan II. Murad, pek çok savaşın galibi muzaffer bir komutandır. Oğlu Sultan II. Mehmed'e büyük ölçüde tehlikelerden temizlenmiş bir devlet bırakmıştır. İKİNCİ MURAD'IN VASİYETİ ◾ 1436 tarihli Sultan Murad Camii, Üsküp'ün bilinen en eski camilerinden birisidir. Yapı tarih boyunca üç yangın, iki büyük deprem, dört savaş geçirmiştir. ◾ Cami aynı zamanda medrese ve imaretten meydana gelen Sultan Murad Külliyesi'nin bir parçasıdır. Üsküp Saat Kulesi'nin caminin avlusunda bulunmasından dolayı cami Üsküplüler tarafından Saat Camii olarak da bilinir. Yahya Paşa Camii ◾ UNESCO tarafından koruma alınan Üsküp'ün sembollerinden Yahya Paşa Camii, Malkoçoğlu ailesinin damadı Üsküp Valisi Damat Yahya Paşa, 1504 yılında inşa ettirilir. Malkoçoğlu ailesi kimdir? I. Murad döneminde Balkanlar akınlar yapan Rumeli beyi Malkoç Bey'in ailesine verilen isimdir. Bu aile nesiller boyunca akınlarda görev yapmış ve Silistre tarafında bulunmuştur. Malkoçoğlu ailesinden meşhur 14 bey çıkmıştır. ◾ İnşa edildiği dönemde bir kubbesi olan cami, 1689 yılındaki büyük yangında ciddi oranda tahrip oldu. Bu tarihten sonra cami kubbe yerine piramit çatı ile kaplandı. TÜRKİYE'NİN MİMARİ HARİKASI CAMİLERİ Üsküp Kalesi ◾ Bir şehrin en önemli simgelerinden birisi de kaleleridir. Üsküp'ün simgelerinden olan ve şehir armasında yer alan kale, 6. yüzyılda Romalılar tarafından inşa ettirilmiştir. ◾ 1392 yılında Osmanlıların Üsküp'ü fethetmesinin ardından kale güçlendirildi. Asırlardır iyi şekilde tamir ettirilmeyen kalenin zirve dönemi Osmanlı devridir. 1963 yılındaki büyük depremde hasar alan kale günümüzde şehrin odak noktalarından birisidir. Üsküp Saat kulesi ◾ Üsküp Türk Çarşısı'nın hemen yanında, Sultan II. Murad Camii'nin komşusu olan Üsküp Saat Kulesi, şehre hakim bir noktada olması ve güzelliğiyle Üsküp anılınca akla gelen ilk şehir simgelerinden biridir. ◾ 16. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen Üsküp Saat Kulesi zamanla pek çok tahribata uğrar. 1904'te dönemin Kosova Valisi Hafız Mehmet Paşa'nın talimatıyla yenilenen kule, 2008'de TİKA tarafından restore edildi. ECDAD YADİGARI: ÜSKÜP SAAT KULESİ Kurşunlu Han ◾ Üsküp Çarşısı'nın incilerinden birisi de Kurşunlu Han'dır. Han olarak geçse de Kurşunlu esasında insanların konakladığı bir kervansaray, ticaret merkezidir. Kervansaray nedir? Kervanların konaklaması için inşa edilen büyük hanlara verilen genel isim. ◾ İki avlu ve iki kattan oluşan Kurşunlu Han, toplam 2.8 dönümlük bir araziyi kaplar. Lakin Han'ın işlevi zaman içinde değişir. Öyle ki 1787 yılından 1904'e kadar hapishane olarak kullanılır. Kurşunlu Han, Yahya Kemal'in Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsı̂ ve Edebı̂ Hâtıralarım eserinde şöyle geçer: '...Kurşunlu Han Üsküp'ün içinde dört köşeli, yassı duvarlı kurşun kubbeli, tabiata muhkem yaslanmış her türlü afetlere karşı pervasız dev bir eseriydi...Muhkem kapanmış olan parmaklıklı kapısından gördüm. Ortasında bir şadırvan vardı, şadırvanın üstünde Üsküplülerin dilinde gezen bir turna dururdu...Kurşunlu Han mahpusla lebaleb dolu olduğu için bulunduğu semtin ortasında uğuldardı. Kurşunlu Han'da yatmamış bir kabadayı adam sayılmazdı...' Davut Paşa Hamamı ◾ Taş Köprü'ye çok yakın bir mesafede bulunan Davut Paşa Hamamı, çift hamamdan meydana gelen bir Osmanlı eseridir. Yapı II. Bayezid'in Sadrazamı Davut Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Davut Paşa kimdir? 1483-1797 yılları arasında Sadrazamlık yapan ve 'Koca' sıfatı ile tanınan Davut Paşa, Arnavut asıllı bir Osmanlı devlet adamıdır. ◾ 2013'de TİKA tarafından geniş bir restorasyondan geçirilen eser günümüzde sanat galerisi olarak sanatseverlere hizmet vermekte ve ziyaretçilerini ağırlamaktadır. TAHTA PERDELERİ KALDIRILAN BİR TARİH ◾ Tarih kokan sokakları, maziyi hatırlatan varlığı ile Üsküp, Osmanlı ruhunun sindiği ve her türlü zorlamaya rağmen çıkmadığı sade ve güzel bir şehir. ◾ 2014'den bu yana inşa edilen yüzlerce heykelle farklı bir kimliğe büründürülmeye çalışılan eski Üsküp ruhu: Taş Köprü, çarşı, hamamlar, camiler ve bu ruhu muhafaza edenler olduğu müddetçe devam edecek.