Ara Güler'in kadrajından unutulmaz İstanbul fotoğrafları

İstanbul'da 16 Ağustos 1928'de doğan, lisedeyken film stüdyolarında sinemacılığın her dalında çalışırken yönetmen ve oyun yazarı olma hayaliyle Muhsin Ertuğrul'un tiyatro kurslarına devam eden Ara Güler, 1950'de Yeni İstanbul gazetesinde gazeteciliğe başladı. Ara Güler'i, İngiltere'de yayımlanan 'Photography Annual Antalojisi' dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Aynı yıl Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği'ne tek Türk üye olarak kabul edilen Güler, 1962'de Almanya'da çok az fotoğrafçıya verilen 'Master of Leica' unvanını kazandı ve İsviçre'de çıkan Kamera dergisinde kendisine özel bir sayı ayırdı. Mariana Noris'in 1953'te ABD'de basılan 'Young Turkey' adlı yapıtında fotoğrafları kullanılan Güler'in, 1967'de Japonya'da çıkan 'Photography of the World' antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayımlandı. Güler'in, Kanada'da 1967'de açılan 'İnsanların Dünyasına Bakışlar' sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen 'Renkli Fotoğrafın On Ustası' adlı sergide; aynı yıl Almanya'da Köln'de Fotokina Fuarı'nda yapıtları sergilendi. 'Turkey' adında fotoğraf albümü 1970'te Almanya'da yayımlanan Ara Güler'in, sanat ve sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD'de Time-Life, Horizon ve Newsweek kitap bölümlerince ve İsviçre'de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı. 1971'de Lord Kinross'un 'Hagia-Sophia' (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çeken Güler, yine Skira yayınevince Picasso'nun 90. yaş günü için yayımlanan 'Picasso Metamorphose et unite' adlı kitap için Picasso'nun foto-röportajını yaptı. Ara Güler'in yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları, 1992'de Fransa'da, ABD ve İngiltere'de 'Sinan, Architect of Soliman the Magnificent' adlı kitabı yayımlandı.Bir röportajında kendisini 'Her zaman foto muhabiri ile fotoğrafçı birbirine karıştırılır. Biz, fotoğrafçı değiliz, foto muhabiriyiz.' şeklinde tanımlayan Ara Güler, tedavi gördüğü Florence Nightingale Hastanesi'nde 17 Ekim 2018'de 90 yaşında hayata veda etti. Doğum ve ölüm arasında hayat denilen o 'ara'yı en gerçekçi yüzüyle aktaran Ara Güler, sadece bu toprakların değil dünya fotoğrafının da önemli değerlerinden biri. O, çektiği fotoğraflarla bir dönemi anlatan adeta fotoğraflarıyla cümleler kuran bir sanatçıydı. Çektiği fotoğraflarla Türkiye'yi ve dünyayı anlattı insanlara. Kendisine duyulan saygıyı göstermek için ülkemizde ve dünyada pek çok etkinlik düzenlendi, kitaplar yazıldı, sergiler açıldı. Kendisini 'an fotoğrafçısı' olarak tanımlayan usta fotoğrafçı, kariyeri boyunca en önemli isimlerin fotoğraflarını çekti. Bunlardan bazıları Pablo Picasso, Fransız General Charles De Gaulle, İsmet İnönü, Bertrand Russell, Winston Churchill, Salvador Dali, Alfred Hitchcock, John Berger, Indira Gandhi ve son olarak da Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan. Ara Güler'in ortaya koyduğu işler adeta geçmiş ve günümüz arasında oluşturduğu bir öykü gibidir. Fotoğraflarındaki her bir nesneyi anılarıyla birlikte paylaşırdı. Kültürümüzü ve tarihimizi kendi kadrajından gördükleriyle temsil ediyordu. Dört kez harbe giderek savaş fotoğrafları çeken biri olarak yaşadığı dönemi, insani şartları, yoksulluğu, sorunları kaybolmaktan kurtardı. Ara Güler bilinmeyeni bulmayı, görülmeyeni çekmeyi severdi. Bugüne kadar hiç görmediğimiz, hiç duymadığımız yerlerden fotoğraflar çıkardı. Gittiği yerlerin coğrafyasına önem verirdi. Çünkü o coğrafyalarda bırakılan izleri takip etmek isterdi. İnsanı anlamadan önce insanın kendi coğrafyasını, yakın coğrafyayı, dünyayı bilip sorgulayıcı bir özelliğinin olması, bulunduğu ölçekte insanı, yaşadığı coğrafyayı edindiği bilgilerle değerlendirmesi ve empati yapması gerekir. Ara Güler fotoğraf için 'Çünkü hakikatin parçasını yakalayan bir şeydir. Hakikat olduğu için fotoğraf mevcuttur.' der. Fotoğrafın, tarihi anlattığını söyleyen Ara Güler, onun bir hakikatin bir parçası olduğunu söyler. 'Sanat olmasına gerek yoktur fotoğrafın. Fotoğraf tarih olayıdır. Tarihi zapt ediyorsun. Bir makina ile tarihi durduruyorsun.' Afrodisyas Antik Kenti'nin keşfedilmesini sağlaması, Nemrut Dağı'nı dünyaya tanıtması ve Nuh'un Gemisi'ni ilk kez görüntülemesi, Türkiye'nin yetiştirdiği en büyük fotomuhabiri olmasının en güzel belgelerinden sadece bir kaçıydı. Ara Güler, çektiği fotoğraflarla aslında İstanbul'un geçmişini ve geleceğini hatırlatıyordu. Ara Güler fotoğraf çektiği zaman, o fotoğrafa bir mana, bir hayat veriyordu. O insanın yaşantısını, o insanın derdini, tasasını, sevincini, mutluluğunu her şeyini veriyordu o fotoğrafa. Kendisi her zaman 'ben foto muhabiriyim, fotoğrafçı değilim' diyen Ara Güler, foto muhabiri ile fotoğrafçı arasındaki farkı da şöyle anlatırdı: 'Mesela bir yerde bomba patladı. Oraya ilk giden foto muhabiridir, olayın içine giren, tehlikeye giren oradaki haber değeri taşıyan insana foto muhabiri derler. Oradan korkup kaçana da fotoğrafçı derler.'