Dünya tarihinin en önemli 6 aşısı

✅Hastalığın özellikleri 📌Çiçek hastalığı 1700'lü yıllarda tüm dünyayı etkisi alan, her yaştaki bireylerde görülebilen, irinli kabarcıklar dökerek yüzde izler bırakan ağır ve bulaşıcı bir hastalıktır. İnsandan insana solunum yolu ile bulaşan bu hastalık öldürücüdür. 📌Tarihteki en öldürücü hastalıklar arasında yer alan çiçek hastalığı, aşı sayesinde yok edilen ilk hastalıktır. Tüm dünyayı etkisi altına alan bu virüs, 19. yüzyıldan itibaren başlayan yaygın aşılamayla yeryüzünden silinmiştir. Aşının tarihi hakkında 20 ilginç bilgi ✅Çiçek hastalığına karşı aşı faaliyetleri 📌Edward Jenner, 1790'lı yıllarda çiçek aşısı üzerine çalışan isimlerden biriydi. Bu araştırmalar sonucu hayvancılıkla uğraşanların bu hastalıktan etkilenmediği gözlemlendi. 📌Jenner, inek çiçeğinden alınan hastalığın, insana aşılandığı takdirde hastalığa karşı bağışıklık kazanılacağını ortaya koydu. Jenner, geliştirdiği aşısını ilk olarak köyündeki çocuklar üzerinde denedi. Hemen çalışmalara başlayan Jenner, 1796'da Sarah Nelmes isimli sütçü kızın elindeki sığır çiçeği mikrobuyla James Phipps isimli sekiz yaşındaki çocuğu aşıladı. 📌Bu uygulama diğer yöntemlere nazaran daha çok kabul gördü. İnsandan alınan numunelere göre daha az riskli olması, yaygınlaşmasını hızlandırdı. 📌İlk günlerde dönemin bilim insanlarının tepkileriyle karşılaşan Jenner'in geliştirdiği aşı o kadar başarılı oldu ki bugün bile tüm dünyada aynı aşı kullanılıyor. Jenner, bu buluşuyla bilimsel olarak tıpta bir çığır açtı. Jenner'ın geliştirdiği bu aşı tarihteki ilk aşı olma özelliğine sahipti. Bu aşı vaccine, 'vacca' kelimesinden gelir. Vacca, Latince'de inek anlamına gelmektedir. Bu aşı sayesinde günümüzde çiçek hastalığı tamamen yok olmuştur. ✅Osmanlı'da çiçek aşısı 📌Jenner'in geliştirdiği aşı, ilk defa Osmanlı topraklarına 1800'li yıllarda geldi. 📌Bu hastalık birçok can aldı. Birinci Abdülhamid döneminde 1700'li yıllarda İstanbul'da çiçek salgını yaşanmış ve padişah en az 6 çocuğunu salgında kaybetmişti. 📌Türk usulü çiçek aşısı, 18. yüzyılda Avrupa'da öğrenildikten sonra ilk olarak Londra'da Newgate Hapishanesi'nde 6 mahkûm üzerinde denenmiş ve olumlu netice alınmıştı. Aşı olumlu neticelerin alınmasına rağmen günümüzde olduğu gibi tartışmaların da odağı haline gelmişti. 📌Hastalığın kontrol altına alınabilmesi için aşı programına duyulan ihtiyacın farkında olan Osmanlı idaresi, 1885'te ilk aşı nizamnamesini çıkardı. Sonraki yıllarda da aralıklarla nizamnameler yayımlandı. Aşılar öncelikli olarak çocuklara ve sonrasında 1904 yılında fabrika çalışanlarına yapıldı. ✅Dönem dönem nükseden salgın 📌Dünyanın genelinde yaygınlaşan aşı programları sayesinde virüs ölümcül olmaktan çıktı. Fakat 1958'e de bu virüs yeniden baş gösterdi. Hatta öyle ki 2 milyon kişinin bu hastalıktan ölmesi, Dünya Sağlık Örgütü'nün yeni bir aşı kampanyasını başlatmasına sebebiyet verdi. 1970'li yıllara kadar dönem dönem patlak veren çiçek hastalığı birçok can almaya devam etti. 1980'e gelindiğinde ise Dünya Sağlık Örgütü artık bu hastalığın dünyadan tamamen silindiğini ilan etti. ✅Hastalığın özellikleri 📌Sığır vebası sığır ve türlerinde gören öldürücü ve bulaşıcı hastalıklardandır. Sığırlara bulaşan bu virüs, sığır ve bufola türlerini de tehlike altına almıştır. Bu hastalık sığır ölümlerine yol açtı. Kıtlığa yol açan bu hastalığın çaresi de yine aşı ile oldu. 📌4. yüzyıldan itibaren insanlığın uğraştığı hastalıklardan biri olan sığır vebası 18. ve 19. yüzyıllarda Avrupa'da yayılmış hatta öyle ki Avrupa'da ilk veteriner okullarının kurulmasına sebebiyet vermiştir. Avrupa'da belirli aralıklarla nükseden bu hastalık hayvan sağlığı açısından yapılan araştırmalara hız kazandırmıştı. Lady Montagu, Osmanlı'daki aşıyı Batı'ya nasıl tanıttı? ✅Osmanlı'da sığır vebası 📌Bu salgının Osmanlı topraklarına 93 Harbi'nden sonra muhacirler tarafından getirildiği düşünülmektedir. Osmanlı'da 'Veba-i bakarî' olarak adlandırılan bu hastalık, halkı büyük bir gelir kaybına uğrattı. 📌Rusya'dan getirilen hayvanlardan bulaşan hastalık yüzünden Anadolu'da hayvan sayısı azalmış 1889'da bir günden binden fazla hayvanın telef olduğu kayıtlara geçmişti. ✅Sığır vebasına karşı aşı faaliyetleri 📌19. yüzyıldan sonra hastalığa karşı aşı üretildi. Salgına karşı herhangi bir ilaç olmasa da bağışıklığın kazanması adına aşılama yöntemi en önemlisiydi. Bu sebeple hastalık tehdidi ile karşı karşıya kalan hayvanlara serum ile aşı yapmak hastalığın önlenmesine neden oldu. 📌Bu dönemde hayvanların hastalıktan kurtulması için aşılanma yapılmıştı. Osmanlı topraklarında hastalıkla mücadele etmek için gerekli maddi olanaklar yetersizdi. Ülkedeki baytar sayısı yeterli değildi bu sebeple Baytar Tatbikat Mektebi açılmıştı. Mektepte iki yıl eğitim görecek elemanlar sonrasında baytarlara yardım etmek ve taşrada aşılar yapmak üzere görevlendirecekti. Osmanlı içinde bulunduğu tüm olumsuz koşullara rağmen aşıyı uygulamıştır. Sığır Vebası, gerek ülkemizde gerekse dünyada uzun yıllar etkisini gösterdi. Sığır Vebası, 2011'de aşılama ile ortadan kalkan ilk hayvan hastalığı oldu. ✅Hastalığın özellikleri 📌Çocuk felci, sinir hücrelerine zarar verip özellikle omurilikteki kasların kasılmasını sağlayan bulaşıcı ve ölümcül bir hastalıktır. Genellikle yaz ve sonbahar aylarında ortaya çıkan bu hastalık çevre sağlığı koşullarına çok dikkat edilmeyen dönemlerde yaygın hale geldi. 📌Hastalık, lağım sularının yiyeceklere bulaşması, sineklerin taşıdığı mikroplar, hastalığa yakalanmış kişinin ağız ve burnundan çıkan damlacıklarla bulaşır. Yalnızca küçüklere özgü olmayan bu hastalığa büyükler de yakalanmıştır. Tedavi edilmediğinde hastalarda felç görülmektedir. ✅Çocuk felcine karşı aşı faaliyetleri 📌Çocuk felci de aşıyla üstesinden gelinen hastalıklardan biridir. Hastalığı önlemenin en etkin yolu aşı olmuştur. 📌Jonas Edward Salk, ilk başarılı çocuk felci aşısını geliştiren tıp araştırmacısıdır. 1952 tarihinde ABD büyük bir felaketle karşı karşıya gelir: Çocuk felci. Ciddi ölüm rakamlarının olduğu bu dönemlerde Salk öldürülmüş virüsten aşı elde etmeyi başardı kendi karısı ve çocuğu üzerinde denediği aşıyı geniş kitlelere yaymak amacıyla çalışmalara başladı. 📌1954-55 yılları arasında yapılan başarılı denemeler sayesinde aşının hastalığı önlemede etkili olduğuna kesin karar verildi. Ülkesinde kahraman ilan edilen Salk, bulduğu aşıyla çocuk felci vakalarının %80-90 oranında azalmasına sebep oldu. Çocuk felci, aşılamayla silinen ikinci insan hastalığı olma yolunda ilerliyor. Dünyanın birçok yerinde silinen bu hastalığı tamamen yok etme çabaları devam ediyor. ✅KKK hastalığının özellikleri 📌KKK, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarını içerisine alan bir tanımlama. Kızamık veya kızamıkçık genellikle çocukluk çağında ateş ve döküntü şeklinde ortaya çıkarken kabakulak tükürük bezlerinde şişme ve ateşe yol açan bulaşıcı hastalıklardan biri. 📌KKK, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarını içerisine alan bir tanımlama. Kızamık veya kızamıkçık genellikle çocukluk çağında ateş ve döküntü şeklinde ortaya çıkarken kabakulak tükürük bezlerinde şişme ve ateşe yol açan bulaşıcı hastalıklardan biri. Şehirleşmenin artmasıyla beraber görülen kızamık, 1800'lü yıllarda ölümler üzerindeki etkisini arttırdı. Küresel adaletsizlik sadece aşı dağılımında mı? ✅Osmanlı'da kızamık 📌Çocuk hastalığı olarak bilinen kızamık tarihteki en ölümcül hastalıklardan biriydi. 17. yüzyılda çocuk yaşta bulunan Birinci Ahmed ve Şehzade Mustafa aynı anda kızamığa yakalandı. Aşının henüz bulunmadığı dönemlerde Osmanlı topraklarında büyük çocuk ölümlerine yol açtı. 📌Osmanlı'nın ilk çocuk doktorlarından Şâbân-ı Şifâî'nin 1701'de kaleme aldığı 'Tedbîrü'l-mevlûd' adlı eserde de suçiçeği ve kızamık gibi hastalıklardan bahsedilir. 📌Kızamık salgın olarak Osmanlı'da 19. yüzyılda görüldü. Anadolu'da Erzurum ve Karadeniz Bölgesi'nde oldukça etkili oldu. Geç gelen bir aşılama ile vakaların azalması gerçekleşti. Az kalsın kızamık yüzünden Osmanlı Hanedanı sona erecekti ✅KKK hastalığına karşı aşı faaliyetleri 📌Aşı tarihinin en önemli isimlerinden birisi 1919 doğumlu Amerikalı mikrobiyolog Maurice Ralph Hilleman, bulduğu aşıyla insanların hayatlarını kurtardı. 📌Buluşlarıyla tıp dünyasında, 'en çok hayat kurtaran bilim insanı' olarak kabul edilen Hilleman'ın çocukluk çağı hastalıklarından kızamık, kızamıkçık ve kabakulağa çare bulduğu aşının hikayesi ise o yıllarda 5 yaşında olan kızı Jeryl Lynn'in bu hastalığa yakalandığını öğrenmesinin ardından başlıyor. 📌Kızının boğazından sürüntü alarak laboratuvara götüren ve çalışmaları sonucu KKK aşısını geliştiren Hilleman, bulduğu aşı virüsüne de kızına atfen 'Jeryl Lynn suşu' adını verdi. Yıllar sonra yayımlanan bir röportajda babasının hikayesini anlatan Jeryl Lynn Hilleman, 'Tek yaptığım doğru zamanda, doğru virüsle ve doğru babayla hastalanmaktı.' demişti. 📌Dünyanın ilk lisanslı kanser aşısı olan tavuk lenfoması, su çiçeği, menenjit, zatürre, Hepatit A ve B aşıları da Hilleman'ın ya kendisinin geliştirdiği ya da geliştirilmesine öncülük ettiği aşılar arasında bulunmaktadır. Hilleman'ın öncülük ettiği aşılardan sadece kızamık aşısı dahi 2000-2015 yılları arasında 20 milyondan fazla hayat kurtardı. Bu aşı sayesinde hastalık yapma gücü azaltıldı. 1963 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü'nün aşıları yaygınlaştırma çabasıyla vakalar düştü. ✅Veba ve koleranın özellikleri 📌Veba ve kolera tarihin en ölümcül salgın hastalıklarından biriydi. İnsanlığın bu ölümcül tehdidinden aşı sayesinde kurtulma gerçekleşti. 📌Tarih boyunca insanlık veba ile çetin mücadeleler verdi, bu mücadeleler sonucunda Bizans döneminde İstanbul nüfusunun büyük bir kısmı hayatını kaybetti. Bu iki hastalık kadim dönemlerden modern zamanlara kadar insanlığın hayatındaki varlığını bir şekilde sürdürdü. Çok eski bir hastalık olmasına rağmen vebanın aşısı yeni denilecek bir zamanda yani 1890'larda bulunuyor. ✅Osmanlı'da veba ve kolera 📌Osmanlı döneminde de veba ve kolerayla büyük mücadeleler verildi. Tüm dünyayı kasıp kavuran hastalık 19. yüzyıl boyunca ülkeleri etkisi altına aldı. Osmanlı topraklarında da pek çok can kaybına yol açtı. 📌Kolera ve veba gibi insanoğlunu çoğu zaman ümitsizliğe götüren hastalıklar yine aşı sayesinde ortadan kalktı. Balkan ve Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra veba ve kolera vakaları gözlemlendi. Ordunun ve İstanbul'da hastalığın görüldüğü noktalarda kolera aşısı uygulandı. Osmanlı'da yayılan kolera salgınına karşı alınan tedbirler ✅Veba ve koleraya karşı aşı faaliyetleri 📌Tarihin en ölümcül salgınları kolera ve vebaya karşı aşıyı geliştiren kişi ise 1890'da Ukrayna'nın Odessa bölgesinde dünyaya gelen Waldemar Haffkine'di. 📌Dünyanın birkaç bölgesinde etkili olan koleraya karşı laboratuvara giren Haffkine, uzun çalışmaları sonucunda aşıyı bulmayı başardı. Hayvanlar üzerinde yapılan testlerden olumlu sonuç almasının ardından insan deneyini de ilk kendisi üzerinde yaptı. 1892'de testlerden olumlu sonuç alan Haffkine, bilimsel toplantılarda aşının güvenli olduğunu anlatmaya çalıştı. İngiliz hükümeti o dönemdeki kolonisi Hindistan'da aşının denenmesine izin verdi. 4 Hintli doktorla Kalküta'da çalışmalarını sürdüren Haffkine, yaptığı aşılamalar sayesinde Hindistan'daki kolera kaynaklı ölümleri 10 kat azaltmayı başardı. 📌Aynı bölgede veba aşısı için de çalışmalar yapan ve yine aşıyı ilk kendisinde deneyen Haffkine, Bombay'da veba önleme laboratuvarı da kurdu. Bu laboratuvar 1925'ten bu yana 'Haffkine'in Mahatma Enstitüsü' adıyla anılıyor. ✅Kuduzun özellikleri 📌Kuduz, insanlardan hayvanlara geçen bir hastalıktır. Günümüzde dahi birçok ölüme sebep olan bu hastalık tarih boyunca en çok mücadele edilen salgınların başında gelmektedir. ✅Kuduza karşı aşı faaliyetleri 📌Kuduz aşısı ilk kez Fransız mikrobiyolog ve kimyager Louis Pasteur tarafından bulundu. Şarbon, tavuk kolerası ve kuduz gibi virütik hastalıklar üzerinde çalışan Pasteur, kuduz köpekler üzerine yaptığı çalışmaları daha güvenli hale getirmek için eski bir imparatorluk şatosunu gereğine uygun olarak düzenledi. 📌Geliştirdiği ilk kuduz aşısını tavşanlarda deneyen Pasteur, ardından 11 köpekle deneylerini sürdürdü. Pasteur, ilk kuduz aşısını 6 Temmuz 1885'de kuduz bir köpek tarafından ısırılmış 9 yaşındaki Joseph Meister'a uyguladı. Çocuğun sağlık durumunun iyiye gitmesinin ardından Pasteur, ülkede 'kahraman' ilan edildi. 📌Pasteur, 1885 yılında laboratuvarında yaptığı çalışmalar ile kuduz hastalığının tedavi yöntemini buldu. Aşıyı uygulamak ve yaygınlaştırabilmek isteğinde olan Pasteur, kuracağı enstitü için bütün devlet başkanlarına mektup yazıp yardım talebinde bulundu. 📌Pasteur her ne kadar tüm devlet başkanlarına mektup yazmış olsa dahi beklediği ilgiyi görememişti. Herhangi bir devletten destek alamayan Pasteur, Avrupa'daki tıp otoriteleri tarafından da kabul edilmemişti. Tam bu zor zamanlarda Sultan Abdülhamid, insanlığa büyük bir hizmet sunan Pasteur'ü yalnız bırakmadı ve yapmış olduğu bu keşfe mükafat olarak en yüksek devlet liyakat madalyası olan 1. Dereceden Mecidi nişanı hediye etmiş ve açacağı enstitü için de 10 bin frank para yardımında bulunmuştu. Sultan Abdülhamid döneminde yapılan tıbbi faaliyetler 📌Yalnızca ödüllendirmeyle kalmayan Osmanlı Devleti, ayrıca bu alanda yapılan çalışmaları yakından izlemek amacıyla 1886 yılında Tıbbiye Mektebi Dâhiliye Muallimi Dr. Aleksander Zoeros Paşa başkanlığında, Veteriner Hekim Hüseyin Hüsnü ve Zooloji Muallimi Dr. Hüseyin Remzi Beylerden oluşan üç kişilik bir heyeti Paris'e Pasteur'ün yanına gönderdi. 📌Pasteur, Abdülhamid'in kendisine yaptığı ihsanların, diğer devlet adamları tarafından yapılmadığını heyete minnettarlıkla bildirmişti. Sultanın yaptığı bu yardımlar Fransız basınında da büyük bir yankı buldu. Gazeteler ve dergilerde, Pasteur'e böylesine bir yardım yapan tek devlet adamı olduğundan sıkça bahsedildi.

Dünya tarihinin en önemli 6 aşısı

ÇİÇEK AŞISI