İnsan dostu virüsün bakterilere karşı ölümcül tavrı

Yirminci yüzyılda penisilinin keşfedilmesine kadar zararlı bakteriler insanlar için ölümcül özellik taşıyordu. O dönemlerde basit bir enfeksiyon yüzünden bile ölmek yüksek ihtimaldi. İlk antibiyotik olan penisilin ile başka antibiyotikler de ortaya çıktı ve bakterilerle başa çıkma yolunda büyük adım atıldı. Günümüze yaklaştıkça uzun süren tarihlerden sonra ciddi bir problem gün yüzünü gösterdi. Bakteriler, yüz yıl içerisinde antibiyotiğe karşı bağışıklık kazandılar ve birçok bakteri türü antibiyotiğe karşı dirençli hale geldi. Canlı bünyesinde bulunan zararlı bakteriler yüzlerce antibiyotiğe karşı hayatta kalmaya devam etti. Hatta bununla kalmayıp birçok hastalık ölümle sonuçlandı. Dünya üzerinde her yıl, Amerika'da 23 bin kişi olmak üzere bakteriler sebebiyle ölümler oluyor ve sayı gittikçe artıyor. Bu noktada karşımıza bakteriyofajlar çıktı. Antibiyotiklerin etkileyemediği zararlı bakteriler, bakteriyofajlar sayesinde etkisiz hale geliyor. Bununla beraber geçtiğimiz yıllarda Tom Patterson isimli bir hastanın vücudu yüzlerce antibiyotiğe tepki vermedi. Hastaya faj enjekte edilmesiyle birlikte hastalığından bir iki hafta içerisinde kurtuldu. Bakteriyofajlar, bakteri virüsleri olarak tanınır. Dünya üzerinde en çok bulunan canlı olmalarının yanında bakterilerin zorunlu parazitleri olarak sadece canlı bakteri hücresi içerisinde çoğalırlar. Bakteriyofajlar ilk olarak 1896 yılında İngiliz bilim insanı Ernest Hanbury Hankin tarafından fark edildi. Vibrio cholerae bakterisinin Ganj Nehri suyunda öldüğünü ve su kaynatıldığında bu özelliğini kaybettiğini gördü. Bu olaya canlı bir varlığın sebep olduğunu ileri sürdü. Bu hipotezden yaklaşık 20 yıl sonra, ilk olarak bakteriyofaj tanımını Paris'te bulunan Pasteur Enstitüsü'nde çalışan Mikrobiyolog Felix D'Herelle yaptı. Her bakteriyofaj, tek bir bakteriye göre özelleşmiş oluyor. Nadir durumlarda özelleştikleri bakteriye çok benzer olan diğer bakteri türlerini de etkileyebilen fajlar, insanlara, bitki ve hayvanlara hiçbir zarar vermiyor. Her gün, okyanuslardaki bakterilerin %40'ı bu fajlar tarafından öldürülüyor. Bakteriyofajlar, özelleştikleri bakteri türleriyle karşılaştıklarında, bu bakterilere tutunuyor ve sahip oldukları genetik materyalleri bakterinin içerisine aktarıyor. Bu genetik materyaller bakterinin kontrol mekanizmasını ele geçiriyor ve sahip olduğu tüm kaynakları virüsü çoğaltmak için kullanıyor. Yeni üretilen virüsler, hücrede kaynak kalmadığında bir enzim salgılıyor ve hücrenin patlamasını sağlıyor. Hücrenin patlamasıyla özgür olan bu yeni virüsler, yeni kurbanlarına denk gelene denk öylece süzülmeye devam ediyorlar. Günümüzde fajlara yönelik çalışmalar teknolojik gelişmelerle güncel hale gelmeye başladı. Gıda sanayinde çiftlik hayvanlarında tedavi, çiğ et süt ve benzeri ürünlerde biyokontrol, gıda ile temas eden yüzey ve ekipmanların hijyenik temizliği ile hazır gıdalarda raf ömrünü uzatabilmek gibi amaçlarla fajlardan yararlanılır. İnsan sağlığında da antibiyotiklerin aksine yüksek güvenirliğe sahip fajlar, düşük dozlarda dahi etkisini gösterebilir. Faj tedavisinin bir diğer avantajı da, antibiyotiklerin aksine vücudumuzdaki iyi bakterileri de yok etmemesi. Bunun nedeni de tek bir bakteri türüne odaklı olmaları. Doğada yaygın bulunmaları sayesinde nispeten daha ucuz olmaları, gıda içeren kaynaklardan daha kolay izole edilebilir olmaları da fajları ön plana çıkaran özelliklerini oluşturuyor. Zararlı bakterilerin gıdaya hayvanın kesimi, sağımı, depolama, ambalajlama veya uygulanan teknolojik işlemler esnasında bulaşabiliyor. Özellikle çiftlik hayvanlarında görülen ve insan sağlığını riske atan Eschericha coli, Salmonella, Listeria ve Campylobacter gibi önemli zararlı bakterilere karşı geliştirilen ve gıda katkı maddesi adıyla ticari olarak üretilen fajların tüketime hazır gıdalar, hayvan besleme ve tedavide kullanımı Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi ile Tarım Bakanlığı tarafından da onaylandı. Amaçlarla ihtiyaç duyulan faj uygulamaları gıda veya su içerisine ilave edilerek ya da aerosol sprey uygulamasıyla yapılır. Bakteriyofajların insan sağlığına zarar vermediği biliniyor. Ancak, faj tedavisi hala dünyaca ünlü sağlık kuruluşları tarafından onaylanmadı. Bunun nedeni ise yetkililerin konuya çok fazla dikkat göstermesi. Çünkü bakteriler gibi fajlar da evrimleşebiliyor. (Derlenmiştir.)

İnsan dostu virüsün bakterilere karşı ölümcül tavrı

PENİSİLİN İLE BAKTERİ MÜCADELESİ