Tüm insanlığın ortak zihni: Kolektif bilinçaltı

Carl Gustav Jung, İsviçreli psikiyatr ve analitik psikolojinin kurucusu olarak kabul edilir. Kendisi tarafından geliştirilen kolektif bilinçaltı kavramı, insanların hepsinin ortak bir bilinçaltına sahip olduğunu ve bazı korku ile becerilerimizin atalardan geldiğini savunur. Jung için zihin sadece çevreden etkilenmez ve evrim yalızda bedenimizde değil ruhumuzda da etki bırakır. İnsan geçmiş yaşamlarla ve deneyimlerle zihni aracılığıyla bağlantıdadır. Bu bağlantı sadece kendi geçmişini ve tecrübelerini değil, tüm insanlık tarihinin deneyimlerini kapsar. Kolektif bilinçaltı kavramının temelinde, ortak anılar yer alır. Tecrübe edilen birçok durum kolektif bilinçaltıyla ilişkilendirilebilir. Kolektif bilinçaltı kavramı, Freud'un bilinçaltı kavramının Jung tarafından geliştirilmiş hali olarak tanınır. Bu kavrama göre, birbiriyle ilişkisi olmayan toplumlar benzer koşullarda aynı tepkileri verebilir. Bu durum da insanların ortak bilinçaltına ait bir özelliktir.Jung'a göre insanlar çoğu zaman benzer rüyalar görürler. Farklı kültürlerde yaşamış, farklı deneyimler edinmiş kişilerin ya da toplumların aynı tepkileri vermelerini de Jung, kolektif bilinçaltı kavramıyla açıklar. Ataların deneyimleri, ortak bilinçaltıyla diğer insanlara aktarılır. Mesela, uyurken düşüyormuş gibi hissetmemizin ve korkarak uyanmamızın nedeni, atalarımızın ağaç kovuklarında uyuması ve uykularından düşmekten korkmalarıdır. Bir başka örneğe göre ise yine uykuda düşermiş gibi olma ve irkilerek uyanmamızın sebebi atalarımızın dünyanın düz olduğunu düşünmesi ve uyurken kenarlara gelip düşmekten korkmasından kaynaklanmaktadır. Arketipler, kolektif bilinçaltının çekirdekleri olarak tanımlanan duygu ve davranışlardır. Kalıtım yoluyla geçer. Kolektif bilincin katmanlarını oluştururlar. Doğuştan gelen, sonradan öğrenilmeyen beslenme, korunma, barınma gibi temel ihtiyaçlarımız ve herhangi bir deneyim olmaksızın bunları nasıl karşılayacağımızı bilmemiz kolektif bilinçaltının eseridir. Bazı davranışlar yaratılıştan bu yana ortaklık arz eder. Aynı şekilde doğuştan gelen korkularımızın da kolektif bilinçaltıyla tetiklendiği söylenebilir. Kolektif bilinçaltının varlığını kabul etmek için hayat ve bütün evrenin canlı bir madde olduğuna inanmamız gerekir. Samuel Batler, bütün hayatın bilinçsiz bir hatıradan ibaret olduğunu ve atomların bile bu hatıraya sahip olduğunu ifade etmiştir. Bütün bunlar, insanlığın genetik kökeninden genetik olarak miras aldığımız temel bir hatırayla dünyaya geldiğimize işaret eder. Bu, nesiller boyu geliştirdiğimiz ve farkında olmadan hafızamızda tuttuğumuz bir şeydir. Hepimiz sevgi, öfke, kızgınlık, korku gibi aynı içgüdüleri paylaşırız. Bunlar, zihnimize yüklenmiş çok güçlü duygulardır. İlk defa Emile Durkheim tarafından kullanılan ve onun sosyolojisinin köşe taşlarından birini oluşturan kolektif bilinç terimi, 'insanda, birey olarak ruhi hayata ait olayları aşan ve zümrenin ortak düşünce, istek ve heyecanlarını temsil eden ortak bir bilinci' ifade etmektedir. Durkheim'e göre temelde bireyin dışında olup, toplumsal bir olaydır. Grup üyelerinin nasıl düşünüp davranacaklarına karar veren ve onları zorlayan bir normatif düzeni ya da toplumsal bir olguyu anlatır. Kolektif bilinç, her fertte vardır ve iç dünyamızda toplumu kontrol görevini yerine getirir. İslam toplumlarında 'din kardeşliği' ve 'ümmet bilinci' bir tür kolektif bilinç sayılabilir. Sınıf bilinci, ırk bilinciyle aynı kategoride yer alır. Kolektif bilinç, terminallerden ana bilgisayara toplanan düşünceler olarak örneklendirilebilir. Terminalde her ne üretilip işleniyorsa ana bilgisayara gider ve orada kayıt altına alınır. Bu ana bilgisayarda dünya kurulduğundan bu yana yaşanan her şey kayıtlıdır. Canlılığın başlangıcı, ilkel çağlar, yaşamış tüm uygarlıklar, tüm dinler, tüm peygamberler, her türlü inançlar, her türlü kavrayışlar ve realite, savaşlar, açlık, yoksulluk, acılar, felaketler cinayetler, katliamlar, düşünülen her türlü iyi kötü düşünce, gerçekleşen ve potansiyel her türlü olay en ince ayrıntısına kadar burada mevcuttur. Kısaca buna dünyanın mikroçipi de diyebiliriz. Bu bilgiler; iyi – kötü – güzel – çirkin – savaş – barış – negatif - pozitif olmasına bakılmaksızın ana bilgisayar tarafından depolanmıştır. Daha sonra biz hal ve durumumuza uygun düşünceleri ana bilgisayardan çekerek planımıza uygun deneyimler meydana getirmek için kullanırız. O anda hangi duygusal varoluş halindeysek ona uygun düşünceyi çekeriz. Buna çekim yasası dendiğini biliyoruz. Tamamen olumlu yapıda bir insan olsak bile, auramız çok güçlü ve canlı olsa bile, ana bilgisayardan gelen negatif düşüncelere ya da herhangi bir düşünceye gözlemci olmasak bile bizi etkiler ve yıpratabilir. Carl Gustav Jung, 26 Temmuz 1875'te İsviçre'de küçük bir köy olan Kessewill'de doğdu. İyi bir eğitime sahip geniş bir aile ile çevriliydi, aralarında bir kaç rahip ve aykırı sayılabilecek kişiler de vardı. 6 yaşında Latince öğrenmeye başlayan Jung'un dil bilime ve edebiyata, özellikle antik edebiyata derin bir ilgisi vardı. Jung, pek çok modern Avrupa dilinin yanı sıra Eski Hint kutsal kitaplarının dili olan Sanskritçe de dahil bir çok eski dilde yazılan yazıları okuyabiliyordu. İlk kariyer seçimi arkeoloji olmasına rağmen, Basel Üniversitesinde Tıp okuyan Jung, ünlü nörolog Krafft-Ebing'le çalışırken kariyerine psikyatride devam etmeye karar verdi. Mezuniyetinin ardından Zürih'teki Burghoeltzli Akıl Hastanesinde görev alan Jung, burada şizofreni uzmanı (ve şizofreninin isim babası) Eugene Bleuler ile birlikte çalıştı. Bir Freud hayranı olan Jung, onunla 1907'de Viyana'da tanıştı. Anlatılanlara göre, tanıştıktan sonra Freud o gün için tüm randevularını iptal etmiş ve birlikte 13 saat boyunca duramadan konuşmuşlar. Freud sonunda Jung'u psikanalizin prensi ve kendi mirasçısı olarak görmeye başlamıştı. Fakat Jung hiçbir zaman için Freud teorisini tamamen benimsemedi. Aralarındaki ilişki 1909'da Amerikaya yaptıkları bir gezi sırasında bozulmaya başladı. Birinci Dünya Savaşı Jung için oldukça acı veren bir kişilik testi dönemi olmuştur. Bu aynı zamanda, dünyanın şimdiye kadar gördüğü kişiliğe dair en ilginç teorilerden birinin de başlangıcını oluşturur. Savaştan sonra Jung birçok yer gezdi; Afrikadaki, Amerikadaki ve Hindistandaki kavimleri inceledi. 1946'da emekli oldu ve 1955'de eşinin ölümünden sonra gözlerden uzak yaşadı. 6 Haziran 1961'de Zürih'te öldü. (Derlenmiştir.)