Oruç tutamayan ne yapmalı? Oruç fidyesi nasıl verilir? 2021 oruç fidyesi ne kadar?

HASTALIK NEDENİYLE ORUÇ TUTAMAYAN NE YAPMALI?

Hastaların oruç tutması ve tutmaması meselesi Ramazan ayında sıklıkla tartışılan bir konudur. Bu konuda sağlıklarının ne şekilde etkilendiğine ilişkin tespit önem kazanmaktadır.

Eğer uzman bir doktor, oruç tutmasının sağlık açısından zararlı olacağına dair bir hastaya teşhis koyuyorsa bu kişi Ramazan'da oruç tutmayabilir.

İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, III, 404

Eğer bu kişinin hastalığı geçici ise tutmadığı günlerin oruçlarını iyileşince kaza etmelidir. Hastalığı kalıcıysa tutamadığı oruçların gün sayısı kadar fidye vermelidir.

ORUÇ FİDYESİ NASIL VERİLİR?

Bir kişinin kalıcı bir hastalık nedeniyle Ramazan orucunu tutamaması ve kaza edememesi durumunda oruç fidyesi vermesi gerekir.

Bu konu hakkında Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyrulmuştur:

"Oruç, sayılı günlerdedir. Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. Oruca gücü yetmeyenler ise bir yoksul doyumu fidye verir. Bununla birlikte, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse), o kendisi için daha hayırlıdır. Eğer bilirseniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır."

Bakara suresinin 183-184. ayetlerinin tefsiri

Fidye verecek imkânı olmayanlar, bu olanağı buluncaya kadar dinen sorumlu olmazlar.

2021 ORUÇ FİDYESİ NE KADAR?

Diyanet'in açıkladığı bilgilere göre bu yıl, 2021 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2022 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan süre için fitre bedeli 28 TL'dir.

Bu miktarın belirlenmesinde İslam kaynaklarında zikredilen hususlar ve günümüzün şartlarında bir kişinin günlük gıda ihtiyacının giderleri dikkate alınmıştır.

Fitre bedeli aynı zamanda günlük fidye miktarıdır. Tutulmayan oruç günü kadar fidye vermek gerekir. Fidye bir fakire topluca verilebileceği gibi, ayrı ayrı fakirlere de verilebilir.

Eğer oruç tutmaya gücü yetmeyen kişi, ileride tutabilecek duruma gelirse Hanefilere göre fidyelerini vermiş olsalar dahi tutmadıkları oruçları kaza ederler. Verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz ve bunlar nafile sadaka sayılır.

KİMLER ORUÇ TUTAMAZ?

İslam, her bireyi gücü nispetinde sorumlu tutmuş; güçlerini aşan ya da sıkıntıya yol açan durumlarda kolaylaştırıcı hükümler getirmiştir.

İslam'ın beş şartından biri olan Ramazan orucu ibadetini gerçekleştiremeyecek olan Müslümanlar için bazı ruhsatlar getirilmiştir:

Yolculuk: Ramazan'da sefer mesafesi (en az 90 km.) bir yere gitmek için yola çıkacak olan kimse, geceden oruca niyet etmeyebilir. Fakat niyet ettikten sonra gündüzün yolculuğa çıksa bu yolculuk esnasında meşru başka bir mazereti bulunmazsa orucunu bozmamalıdır. Başlanan bir ibadetin mazeret yoksa tamamlanması gerekir. Sefer bir mazeret olduğu için, eğer orucunu seferîliği başladıktan sonra bozarsa kendisine kefâret gerekmez, sadece kaza gerekir.

İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, III, 402-405

Hastalık: Oruç tuttuğu zaman, hastalığının artmasından veya uzamasından endişe edilen kimse ile hastalığı sebebiyle oruç tutmakta zorlanan kişiler için, iyileştikten sonra kaza etmek üzere Ramazan ayında oruç tutmamalarına ruhsat tanınmıştır. Oruç tutması hâlinde hasta olacağı doktor tarafından bildirilen kimse de hasta hükmündedir.

Yaşlılık: Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kimseler, oruç tutmayıp yerine fidye verebilirler. Bakara suresinin 184. ayetinde, bu şekilde olup da oruca güç yetiremeyenlerin, oruç tutmayıp fidye vermeleri gerektiği hükme bağlanmıştır. İyileşme umudu olmayan hastalar da aynı hükme tabidir.

İleri derecede açlık, susuzluk: Açlık veya susuzluk sebebi ile beden ve ruh sağlığının ciddi derecede zarar görmesi söz konusu olan kimse orucunu bozabilir. Sağlık şartları düzelmesi hâlinde bozulan oruç Ramazan'dan sonra kaza edilir. Böyle bir kimsenin orucuna devam etmesi ölümüne sebep olacak nitelikte ise, orucunu açmaması yani oruca devam etmesi haram olur.

Zor ve meşakkatli işlerde çalışmak: Esas itibarıyla bir insanın ibadetlerini normal bir şekilde yapmasını engelleyecek zor ve ağır işlerde çalışması veya çalıştırılması doğru değildir. Ancak kişisel veya toplumsal zorunluluklar, bazılarının böyle işlerde çalışmalarını gerektirebilmektedir. Böyle durumda bulunan bir kişi, oruç tuttuğu takdirde sağlığına bir zarar gelmesinden korkuyorsa, orucunu tutmayabilir. Bu durumda olanlar, izin günlerinde veya müsait zamanlarda tutamadıkları oruçlarını kaza etmelidirler.

Gebe ve emzikli olmak: Oruç tuttuğu takdirde kendisinin veya çocuğunun zarar görmesi muhtemel olan gebe veya emzikli kadınlar da, sağlık durumu oruç tutmak için elverişli olmayanlar arasında değerlendirilmiştir. Bu durumda olanlar da oruç tutmayabilirler. Hatta zarar görme ihtimali kuvvetli ise tutmamaları gerekir. Durumları normale döndüğünde tutamadıkları oruçları kazâ ederler.

Sahnûn, el-Müdevvene, I, 278-279; Şîrâzî, el-Mühezzeb, I, 328; İbn Kudâme, el-Kâfî, I, 433-434; Kâsânî, Bedâî', II, 97