Tecvid dersleri 5- İdğam çeşitleri

İdğam Arapçada bir şeyi başka bir şeyin içerisine katmak anlamında gelmektedir. Kur'an-ı Kerim okurken harflerin sıfat ve mahreçlerine bağlı olarak bazen, kimi harfleri birbiri içine katarak okunur. Şimdi hangi şartlar oluşursa harfleri idğamlı bir şekilde okumamız gerektiğine göz atalım.

İDĞAM-I MEAL GUNNE

İdğam-ı meal gunne harfleri toplamda dört tanedir. Bunlar: ي، م، ن ve و harfleridir.

Her ne zaman tenvin veya sakin nundan sonra idğam-ı meal gunne harflerinden birisi ayrı kelimelerde art arda gelirse nun sesi, idğam-ı meal gunne harflerinin sesine katılarak gunneli yani genizden getirilen bir sesle ve hafifçe uzatılarak okunur.

خَيْرًا يَرَهُ örneğinde görüldüğü gibi tenvin harekesinden sonra idğam-ı meal harflerinden ye harfi geldiği için nun harfi ye harfine katılarak gunneli bir şekilde ve hafifçe uzatılarak okunur.

Aynı şekilde مَنْ وَلِيٍ örneğinde olduğu gibi sakin nun harfinden sonra idğam-ı meal gunne harflerinden vav geldiği için nun harfi vav harfine katılarak gunneli bir şekilde okunur.

ÖNEMLİ! İdğam-ı meal gunne kuralında şu noktaya dikkat etmemiz gerekir. Tenvin ve sakin nun ile idğam-ı meal gunne harflerinin ayrı kelimelerde yan yana gelmesi gerekir. Şayet her ikisi aynı kelimede yan yana gelirse idğam-ı meal gunne kuralı geçerliliğini yitirmiş olur.

ÖNEMLİ! Tenvin ve sakin nundan sonra idğam-ı meal gunne harflerinden vav ve ya aynı kelimede gelirse nun açık bir şekilde yani izharlı okunur.

Örneğin قِنٌوَان kelimesinde görüldüğü gibi sakin nundan sonra idğam-ı meal gunne harflerinden vav gelmiştir. Normal şartlarda nunun vav sesine katılması gerekirken bu ikisi aynı kelimede yan yana geldiği için idğam-ı meal gunne kuralı geçerliliğini yitirmiş olur ve hem nun sesi hemde vav sesi birbirine katılmadan açık yani izharlı bir şekilde okunur.

İDĞAM-I BİLA GUNNE

İdğam-ı bila gunne; idğam-ı meal gunne ile aynı mantığa sahiptir. Aradaki tek fark, idğam-ı bila gunne harflerinin ل ve ر olmasıdır.

Her ne zaman tenvin veya sakin nundan sonra idğam-ı bila gunne harflerinden birisi ayrı kelimelerde art arda gelirse nun sesi idğam-ı bila gunne harflerinin sesine katılarak ve gunnesiz bir şekilde ve idğam-ı bila gunne harfi şeddeliymişcesine okunur.

مَنْ رَبِّهِمْ örneğinde görüldüğü gibi sakin nundan sonra idğam-ı bile gunne harflerinden ra iki ayrı kelimede ve yan yana gelmiştir. Bu sebeple nun harfi ra harfine katılarak sanki ortada hiç nun harfi yokmuş ve ra harfi şeddeliymiş gibi okunur. Yani sanki kelime مَنْ رَبِّهِمْ şeklinde yazılmış gibi değil de مِرَّبِّهِمْ şeklinde yazılmış farz edilerek okunur. Gunne yapılmaz.

İDĞAM-I MİSLEYN

Bir harf cezimli olup kendisinden sonra yine aynı harf harekeli bir şekilde gelirse idğam-ı misleyn kuralı meydana gelir.

بَلْ لَجُّوا örneğinde olduğu gibi birinci lam cezimli olduğu ve ardından yine lam harfi harekeli bir şekilde geldiği için idğam-ı misleyn meydana gelir. Yani بَلْ لَجُّوا örneğinde ki gibi lam harfleri birbirine katılarak şeddeli ve birleşik şekilde okunur ve بَلَّجُوا gibi yazılmış farz edilir.

NOT! اِنْ نَحْنُ örneğinde olduğu gibi tenvin ve sakin nundan sonra idğam-ı meal gunne harflerinden nun harfi geldiği için; idğam-ı meal gunne ve aynı zamanda sakin nundan sonra harekeli nun geldiği için idğam-ı misleyn kuralı oluşmuştur. Yani aynı terkipte iki tane tecvid kuralı birlikte ortaya çıkmış olur ve buna idğam-ı misleyn meal gunne denilir.

'SAKİN MİM'İN HALLERİ

Sakin mim için toplamda üç hal söz konusudur.

1. Cezimli mim harfinden sonra harekeli mim harfi gelirse idğam-ı misleyn meal gunne meydana gelir.

عَلَيْهِمْ مُؤْصَدَةٌ

2. Cezimli mim harfinden sonra be harfi gelirse dudak ihfası olur. Bu kurala geçen dersimizde değinmiştik.

رَبَّهُمْ بِهِمْ

3. Sakin mimden sonra mim ve be haricinde diğer harfler gelirse mimin izharı olur.

هُمْ فِيهِ

FİKRİYAT

SÜMEYYE ALI JABER