MEDD-İ LAZIM
Medd-i Lazım gerekli olan, uygulanması gereken uzatma anlamına gelmektedir. Bir kelime içerisinde önce Medd-i Tabi meydana gelirse yani; harekesiz halde bulunan ا, و ve ي harflerinden önce sırasıyla üstün, ötre ve esre harekesi almış bir harf olursa ve med harfinden sonra cezim ( ْ ) veya şedde ( ّ ) harekesi gelirse Medd-i Lazım meydana gelmiş olur. Burada şedde harekesinin mantığı şeddede iç içe girmiş bir cezim birde farklı bir harekenin bulunmasıdır. Dolayısıyla kısaca Medd-i Tabi'den hemen sonra cezim harekesi gelirse Medd-i Lazım meydana gelmiş olur diyebiliriz.
KUR’AN-I KERİM’İ TECVİD KAİDELERİNE UYGUN OKUMAK NEDEN ÖNEMLİ? Şeddeli mantığı ile alakalı şu örneği vermek yerinde olacaktır:
اَيُّهَا Eyyüha kelimesinde bulunan şedde aslında bir cezimli birde ötreli ye harfini bir harfte toplamıştır.
Kelimede ki şeddenin açık yazılmış hali şu şekildedir: ايْيُهَا
Örnekte de açık şekilde görülmekte olduğu gibi şeddeden bahsederken aslında sükundan bahsetmiş olmaktayız. Dolayısıyla Medd-i Lazım şeddeden ziyade cezim ile alakalı bir kuraldır.
Medd-i Lazım dört çeşittir. Bunlar Kelime-i Müsakkale, Kelime-i Muhaffefe, Harf-i Musakkale ve Harf-i Muhaffefe'dir. Şimdi bu Medd-i Lazım çeşitlerini açıklayalım.
- Medd-i Lazım Kelime-i Müsakkale: Musakkal ağır anlamına gelmektedir. Bir kelime içinde Meddi-i Tabi'den hemen sonra şedde gelmesi durumudur.
أَلْحَآقَّة örneğinde olduğu gibi sükun halinde ki eliften önce üstün harekesi geldiği için Medd-i Tabi oluşmuş daha sonra şedde harekesi geldiği için Medd-i Lazım Kelime-i Müsakkale kuralı oluşmuştur.
2) Medd-i Lazım Kelime-i Muhaffefe: Muhaffef hafif anlamına gelmektedir. Bir kelime içinde Meddi-i Tabi'den hemen sonra cezm gelmesi durumudur.
آٰلْاٰنَ örneğinde olduğu gibi asar harekesi almış dolayısıyla Medd-i Tabi meydana gelmiş bir haften sonra cezm geldiği için Medd-i Lazım Kelime-i Muhaffefe kuralı oluşmuştur.
3) Medd-i Lazım Harf-i Musakkale: Ağır harf anlamına gelmektedir. Bu kural idğamlı huruf-u mukatta'larda meydana gelmektedir.
اَلٓمٓ örneğinde ki lam harfinde Medd-i Lazım Harf-i Musakkale kuralı bulunmaktadır.
Bu kelimenin açılımı şu şekildedir: اَ + لَآمْ + مِيٓمْ
Örnekte öncelikle harekesiz eliften önce üstün harfi geldiği için Medd-i Tabi daha sonrada cezimli mim harfinden sonra harekeli mim harfi geldiği için idğam oluşmuştur. Bu iki kural yan yana yer aldığı için ikisini de kapsayan Medd-i Lazım Harf-i Musakkale kuralı meydana gelmektedir.
İdğam konusunu önümüzde ki derslerde daha ayrıntılı bir şekilde işleyeceğiz inşallah.
FİKRİYAT TECVİD DERSLERİ -2 4) Medd-i Lazım Harf-i Muhaffefe: Hafif harf anlamına gelmektedir. Geçen ders bahsettiğimiz beş harf ح، ي، ط، ه، ر, idğam oluşmayan durumlarda ve lin harfi olan و ve ي harfleri dışında diğer huruf-u mukatta'larda Medd-i Lazım Harf-i Muhaffefe oluşur.
نٓ harfi örneğinin açılımı نُوٓنْ şeklindedir. Bu huruf-u mukatta'da harekesiz vavdan önce ötre geldiği için Medd-i Tabi ondan sonrada harekesiz nun geldiği ve bu olay huruf-u mukatta harfinde cereyan ettiği için Medd-i Lazım Harf-i Muhaffefe meydana gelmiştir.
MEDD-İ ARIZ
Medd-i Tabi kelimenin sonuna denk gelirse ve bu kelimenin sonunda durulması gerekirse Medd-i Arız meydana gelir. Medd-i Arız ayet sonlarında veya duraklarda ortaya çıkar.
خَالِدِينَ örneğinde olduğu gibi harekesiz ye harfinden önce esreli bir hareke olduğu için Medd-i Tabi oluşmuştur ve hemen sonra ayet sonuna gelindiği için sükunlu bir şekilde durulması gerekmektedir. Bu sebeple Medd-i Arız oluşur ve med harfi uzatılarak okunur. Eğer kelime sonunda durulmadan geçilirse arızi bir sükun oluşmayacağı için Medd-i Arız'da meydana gelmez.
خَالِدِينْ
MEDD-İ LİN
Lin harfleri و ve ي olmak üzere iki tanedir. Her ne zaman bu iki harf cezimli olur, kendisinden önceki harfin harekesi üstün olur ve kendisinden sonra durulması gerekirse Medd-i Lin oluşur ve lin harfleri uzatılarak okunur.
خَيْرٌ örneğinde olduğu gibi lin harfinde ye cezimli haldedir. Şayet bu kelime ayet sonu ve durak olan bir yere denk gelirse ra harfinin cezimli bir şekilde okunarak durulması gerekir. Dolayısıyla cezimli ya harfinden sonra sükun oluştuğu ve lin harfinden önceki harfin harekesi üstün olduğu için Medd-i Lin meydana gelir ve lin harfi uzatılarak okunur.
خَيْرْ
FİKRİYAT
SÜMEYYE ALI JABER