Çocuklar İçin Etkin Ve Hızlı Okuma

Bir çocuk kitap okurken beş dakika sonra hemen sıkılıyor, esnemeye başlıyor ya da okuduğu metne odaklanamayıp gözleri hemen başka uyaranları arıyorsa, örneğin hemen "ben artık okumak istemiyorum, oyun oynamak istiyorum!" diyorsa, bu durum her zaman çocuğun kitap okumayı sevmediğini göstermez desem?

Evet, bu isteksiz hal, çocuğun kitap okumayı sevmediğinden değil, göz kaslarının zayıflığından ileri gelir. Bu zayıflık beraberinde gözün bir metne yetkin odaklanamama sorununu getirir.

Göz kaslarımız günlük işlevlerini yerine getirmede başarılıdır. Sağa sola bakmak, yukarı aşağı ya da yakına bakmak gibi. Fakat okuma işlevi gibi ince motor davranış gerektiren durumlarda göz kaslarımız yetersiz kalabilir. Çünkü okurken gözlerimizi ince bir satır üzerinde sabitler ve satırdaki kelimelere odaklayarak ilerletiriz. Odaklı bir okumanın gerçekleşebilmesi için gözlerimiz bir satır üzerinde akıcı ve koordine bir şekilde ilerlemeli, bir disiplin içerisinde hareket etmelidir. Bunun için de güçlü göz kaslarına ihtiyacımız var. Göz kaslarındaki koordinasyon arttıkça gözün satırlar üzerindeki hareketi daha doğru olacaktır.

Peki, göz kaslarını geliştirmek için uzmanların sıkça kullandığı yöntemlerden biri olan kalem egzersizinin nasıl yapıldığını biliyor musunuz?

♦Öncelikle bir kalemi elimize alalım ve kolumuzun mesafesinde olacak şekilde tutalım.
♦Kalemimizin ucuna iyice odaklanalım.
♦Tam odaklandığımızdan emin olduğumuzda yavaş yavaş kalemi kendimize doğru yaklaştıralım.
♦Odağımızı kaybetmeden işlemi yapmaya 3-4 dakika devam edelim.

Bir de kolaylıkla yapabileceğimiz parmak egzersizi var:

♦Bu egzersizi yapmadan önce elimizi yumruk yapıp başparmağımızı yukarı kaldıralım.
♦Başparmağımızı önce ileri geri hareket ettirelim ve bunu yaparken dik duralım.
♦Kafamızı hareket ettirmeden sadece gözlerimizle parmağımızı takip edelim.
♦Sonra da başparmağımızla daire çizerek bu daireyi takip edelim.
♦Egzersizi 3-4 dakika yapmamız yeterli olacaktır.
Göz egzersizlerini düzenli olarak yaptığımızda gözlerimiz daha hızlı sıçrar, göz kaslarımız güçlenir ve metne olan odağımız artar.

Bahsetmiş olduğum egzersizler sadece okumaktan sıkılan, göz kasları yeterli ivmede çalışmayan bir çocuk için değil, daha hızlı ve akıcı okumalar yapmak isteyen, odaklanma sorunu yaşayan yetişkinler için de geçerli. Evde kolaylıkla yapılan 3-4 dakikalık bu egzersizlerin etkisini görebilmemiz için tabii ki düzenli bir etkinliğe ihtiyacımız var.

Sizlere bir de kitap üzerinde yapılabilen bir egzersizden bahsedeceğim:

Blok uygulaması.

Önce egzersizin amacından sonra da nasıl yapıldığından bahsedeceğim.

Blok uygulamasının amacı zihnimizi kelimeleri gruplandırarak okumaya alıştırıp gözümüzün satırlar üzerindeki sıçrama ve duraksama sayısını azaltmaktır.
Bu sayede:

♦Göz kaslarımız daha az hareket eder ve yorulmadan akıcı okumalar yapabiliriz.
♦Kelimeleri gruplar halinde algılayarak algılanan kavram sayısını azaltır ve böylelikle metni daha kolay anlarız.
♦Kelimelere tek tek bakarak okumak gözlerimizin satır üzerinde çok sıçrama ve durma hareketi yapmasına neden olur.
♦Bu da göz kaslarının belli bir süre sonra yorulması ile sonuçlanır.
♦Bu şekilde, özellikle bir çocuğun nispeten uzun soluklu bir okumayı ya da sadece bir okumayı yapması zorlaşır.
♦Ayrıca sıçrama ve durma hareketleri arasında geçen zaman da okuru yavaşlatır.

Çünkü gözümüzün her sıçrama ve durma hareketi arasında geçen bir zaman ve odaklanma kaybı vardır.

Bu bir arabayı 100 metre yol gitmek için 10 kez durdurup kaldırmaktan farksızdır. Kelimelere tek tek bakarak bir metni okuduğumuzda metni anlamakta güçlük çekeriz. Çünkü kelimeler önce ön belleğimiz tarafından algılanır, diğer kelimelerle yan yana getirilerek anlamlandırıldıktan sonra algılama gerçekleşir.

Bu şekilde kelimelere teker teker bakıp onları anlamaya çalışırsak ön belleğimizde algılanan kavram sayısını çoğaltmış oluruz.

Bu tıpkı bir telefon numarasını 0 5 3 4 şeklinde okumaya benzer.

Oysaki 0534 şeklinde gruplandırmak daha kolay algılamamızı sağlayacaktır. Bu egzersizi kendi evimizde ve kendi şartlarımızla rahatlıkla yapabiliriz. Yapmamız gereken önce bir metnin ya da okuduğumuz herhangi bir kitabın satırları üzerindeki önce birinci, sonra ikinci, son olarak da üçüncü kelime grubuna bakarak gözlerimizi bir satır üzerinde üç kez sıçratmak.

Haydi, birlikte bu egzersizi İstiklal Marşımızın ilk iki dizesinde yapalım:

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

Evet, bu egzersizi yaparken dik durduk değil mi?

♦Çünkü bu göz sıçratma hareketini yaparken kafamız sabit olmalı ve sadece gözlerimiz hareket etmeli.
♦Ayrıca okuduğumuz bu metinle aramızda 35 cm'lik bir mesafe olmalıdır.
Çünkü bu okuduğumuz metne çok yakın olmamız ya da çok uzak olmamız, aynı ölçüde odağı dağıtan bir etkiye sahiptir.

Bu bahsetmiş olduğum egzersizler, dijital ortamda profesyonel eğitmenler tarafından ders alınarak yapılabildiği gibi ev ortamında, kitap üzerinde de yapılabilir. Disleksi ya da öğrenme bozukluğu olan çocukların mutlaka ebeveyni eşliğinde bu egzersizleri yapmaları gerekir.Tabii çocukların bu egzersizlerden tam verim alabilmesi için uzman bir ekip kontrolünde eğitim alması daha doğru ve yararlı bir seçim olacaktır.

İşte bu egzersizleri çocuklarla düzenli yaparak onlarla daha nitelikli bir okuma gerçekleştirebilir ve bu konsantrasyonu kazandıklarında çocukların okumayı nasıl da sevdiklerine şahit olabiliriz. 😊

🖌Selin Ceren Sarıgül