Osmanlı ve ittifak devletlerinin gözünden Kut'ül Amare

Osmanlı Devleti'nin İngilizlere karşı en büyük ve önemli zaferlerinden Kut'ül Amare'nin Osmanlı'ya müjdelenmesi ve ittifak devletlerinin gözünden başarının etkileri, Osmanlı belgelerine yansıdı.

Osmanlı Devleti'nin 1.Dünya Savaşı'nda galip geldiği Irak cephesindeki temel muharebelerinden olan Kut'ül Amare'de yaşananlar ve ülke dışındaki bazı yansımaları Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü bünyesindeki Osmanlı Arşivlerince hazırlanan "Arşiv Belgelerine Göre Kut'ül Amare Zaferi" kitabında yer alıyor.

Belgeler arasında, 29 Nisan 1916'da Kut'ül Amare'nin Osmanlı ordusu tarafından ele geçirildiği, Başkumandan Vekili Enver Paşa'nın teslim olan İngiliz General Townshend'in ordusunda 5 general, 277 İngiliz subayı, 274 Hintli subay ve 13 bin 300 neferin esir alındığına dair duyurusu ile bu duyuru üzerine sadaretten yapılan tebriğe ilişkin metin de bulunuyor.

Fotoğrafta, General Townshend Ordusu'nun on üç bin üç yüz mevcuduyla savaş esiri olarak teslim alınmaya başlanıldığını müjdeleyen Başkumandanlık Karargâhı'nın telgrafına karşılık olarak Sadaret'ten çekilen memnuniyet ve tebrik telgrafı görülüyor.

Ayrıca zaferin kazanıldığına dair Bağdat Valisi ve Altıncı Ordu Kumandan Vekili Mirliva Halil Paşa'nın müjdesi ve bu müjdenin vilayetlere tebliği de kitaptaki belgeler arasında bulunuyor.

MÜTTEFİKLER DE ZAFER SEVİNCİNE ORTAK OLDU

Belgelere göre zaferin ardından Osmanlı'da hakim olan sevince Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'ndaki müttefikleri de ortak oldu.

Gerek müttefiklerin gerekse diğer ülkelerin Kut'ül Amare'ye ilişkin tebrik mesajları kapsamında Avusturya'dan ilk mesaj yazar Karl Pollak'ın Avusturya'nın Reichenberg şehrinden Dahiliye Nazırı Talat Bey'e gönderdiği tebrik kartıyla yapıldı. Ayrıca Avusturya Hükümeti'nin Osmanlı Padişahı'nı tebrik etmesi de belgelere yansıdı.

Fotoğrafta, Kûtü'l-Amâre'nin Osmanlı Ordusu tarafından elegeçirilmesi münasebetiyle Karl Pollak'ın Avusturya'nın Reichenberg şehrinden Dahiliye Nâzırı Talat Bey'e gönderdiği tebrik kartı görülüyor.

ALMANYA'DA OKULLAR TATİL EDİLDİ

Alman İmparatoru J.R. Wilhelm'in çektiği tebrik mesajı üzerine Sultan V. Mehmed'in yazdığı teşekkür mektubunun bulunduğu belgeler arasında Almanya İmparatoru'nun zaferden dolayı okulları bir gün tatil etmesi, Saksonya Kralı'nın Osmanlı Padişahı'nı tebrik etmesi de dikkat çeken ayrıntılar arasında yer alıyor.

Fotoğrafta, Almanya İmparatoru'nun Kûtü'l-Amâre zaferinden dolayı okulları bir gün tatil etmesi ve Osmanlı'nın Berlin Sefâreti vasıtasıyla padişaha gönderdiği tebrik mesajından dolayı duyulan memnuniyetin bildirilmesini içeren belge görülüyor.

İTALYA: YETERLİ HAZIRLIK YAPILMADI

İtalya basınında ise zafere ilişkin "İngilizlerin teslim olmasının beklendiğine" ilişkin haberler yapıldı.

İtalya'da yayınlanan Courriere Della Sera gazetesinde çıkan bir yazıda Şattülarap'a yakın İran topraklarındaki petrol kaynaklarını Osmanlı'nın saldırılarından korumak amacıyla İngilizlerin Irak seferinin yeterli hazırlık yapılmadan başlatıldığı için başarısızlığa uğradığı aktarıldı.

Hollanda: İngilizler bu durumu telafi etmek istiyorlarsa...

Fotoğrafta, Kûtü'l-Amâre zaferi dolayısıyla Hollanda basınında çıkan haber ve yorumların Lahey Büyükelçisi tarafından İstanbul'a rapor edildiğine ilişkin belge görülüyor.

Hollanda basınında ise zafer şöyle aktarıldı:

"Liberal "Nieuwe Rotterdamsche Courant"ın 1 Mayıs akşam baskısı:

'General Townshend'i askerleriyle beraber Türklere teslim olmaya mecbur eden durum, İngilizlerin saygınlığına büyük bir darbe vurdu. Bilindiği gibi Townshend hızla harekete geçerek Bağdat'ı almak istiyordu. Şayet bu projesini başarmış olsaydı, netice itibarıyla Osmanlı İmparatorluğu için büyük bir yıkım olacaktı. Ancak öyle olmadı, İngilizler Ktesiphon'da Türk ordusu tarafından yenilgiye uğratıldı ve Kut'ül Amare'de kuşatıldılar. Bu durum o andan itibaren bir çok Arap kabilesini Türklerin tarafına geçmeye itti. Şayet İngilizler bu durumu telafi etmek istiyorlarsa çok şey yapmak zorundalar."

İNGİLİZ BASININDA KUT'ÜL AMARE ZAFERİ

Times gazetesinin 1 Mayıs 1916 tarihli nüshasında Kut'ül Amare'nin düşmesinden ve Bağdat'a yapılan gereksiz bir saldırının hemen akabinde İngiliz ordusunun vazgeçmek zorunda kalmasından askerlerin değil, takip ettiği siyasetin sonucu olarak İngiliz Hükümeti'nin sorumlu olduğu, milletçe ne yaptığını bilen yeni ve güçlü bir hükümete ihtiyaç duyulduğuna dair bir başmakale yayımlandı.

Daily Telegraph gazetesinde ise Dicle Nehri'nin taşması sebebiyle gönderilen yardım kuvvetlerinin zamanında ulaşamamasından dolayı General Townshend'in 143 gün kahramanca savunduğu Kut'ül Amare'nin düşmesinin ve İngiliz askeri birliklerinin Türklere teslim olmasının kaçınılmaz bir sonuç olduğu ve bunun doğal olarak İngiltere'de üzüntüyle karşılandığı ifade edildikten sonra ayrıntılı bir şekilde savaşın detayları anlatıldı.