Meşhur Arap panayırları ve ehemmiyeti

EN MEŞHUR ARAP PANAYIRLARI

🔸Arap Yarımadası'nda iklimsel özelliklerden dolayı tarım gelişmemiş, toplumsal ihtiyaçlar Hint, Çin, Mısır, Suriye, Habeşistan gibi okyanus ötesi ve farklı bölgelerden getirilen ticari ürünlerle karşılanmıştır. Öyle ki ileri derecede gelişmiş ticari faaliyetlerden dolayı her Arab'ın bir tacir olduğu düşünülmekteydi.

🔸 Yılın belli aylarında art arda kurulan panayırlara, Arap Yarımadası'ndaki farklı bölgelerde üretilen yerli ürünlerde getirilmekte olup bunların en meşhurları, Kuzey Arabistan'da kurulan Dûmetü'l- Cendel, Bahreyn'in güneyinde yer alan Muşakkar, Umman'da bulunan Suhar, Debâ, Şıhr, Aden ve Hicaz bölgesinde kurulan Ukaz panayırlarıdır.

🔸 Bunlardan hacmi ve gerçekleştirilen farklı faaliyetlerden dolayı baştan dokuzuncu sırada yer almakta olan Ukaz Panayırı, en meşhur olanıdır. Bu panayırda şiir şölenleri düzenlenir, davalar görülür ve karşılıklı olarak fidyeler istenirdi.

➡ Dolayısıyla nisbeten uzun süren bu pazar, çok yönlü bir panayırdı.

İSLAM GELDİKTEN SONRA PANAYIRLAR KAPANDI MI?

🔸 İslam öncesi dönemde, bu panayırlardan bazıları kuruldukları bölgelerdeki hükümdarların hükmü altındayken bazıları da açık pazardı. Tabi açık pazarlarda herhangi bir kabilenin hükmü gözetilmediği için saldırılara da açıktı.

🔸İslam sonrası dönemde, özellikle Hz. Ömer'in hilafeti esnasında bütün Arap Yarımadası fethedildiği için bu panayırların tamamı İslam Devleti kontrolüne geçmiş, birçoğu Emeviler döneminden sonrasında dahi uzun yıllar varlığını sürdürmüşlerdir.

🔸Cahiliye dönemi kapanıp Arap Yarımadası'ndaki insanlar, İslam ile şereflenince önceden beri süregelen bu pazarlara iştirak etme konusunda kararsızlığa düşmüş ve çekingen davranmaya başlamışlardı. İslami kaideler çerçevesinde, faizle alışveriş yapmayıp, köle ticaretine girişmedikleri müddetçe pekâlâ pazarların faaliyetlerine devam edebileceği ve bunun yanlış olmadığı hususunda Bakara suresinin 198. ayet-i kerimesi nazil olmuştur:

"Hac mevsiminde Rabbinizin lütuf ve kereminden nasip aramanızda sizin için bir günah yoktur."

(x) Âl-i İmrân suresi 33. ayetin tefsiri 📕 ve meali 🔊

(x)Âl-i İmrân suresini dinlemek için tıklayın

HZ. MUHAMMED (SAV) PANAYIRLARA KATILDI MI?

🔸Resulullah (sav) da kendisine peygamberlik verildikten sonra yılın belli dönemlerinde kurulan bu panayırları tebliğ için bir vesile kabul etmiş ve özellikle Mekke'ye yakın kurulan Ukaz, Mecenne ve Zülmecaz panayırlarını ziyaret ederek buraya gelen insanları İslam'a davet etmiştir.

🔸 Ticaret ve alışveriş için panayırlarda bulunan insanların yanı sıra, hac için gelen insanlar da önce Zilkade ayı hilaliyle birlikte Ukaz Pazarı'na gelip burada yirmi gün kalır sonra da Mecenne'ye giderek Zilhicce hilali görülene kadar on gün de burada ikamet ederdi. Sonrasında da sekiz gün süren Zülmecaz panayırına devam ederek oradan Kâbe ve Arafat'a yöneliyorlardı.

🔸Resulullah (sav) da bu ticari faaliyetlere katılmış, evlenmeden önce henüz yirmi beş yaşındayken Mekke'nin kadın zenginleri arasında yer alan Hz. Hatice'nin ticari mallarını Hubaşe Pazarı'na götürüp satmıştı. Hz. Muhammed (sav) önderliğinde Mekke'den çıkan kervanda ticari anlamda yüklü kar elde eden Hz. Hatice Peygamberimizin (sav) ticari ahlakı ve zekâsından çok etkilenmiş bunun üzerine kendisine evlilik teklifinde bulunmuştu.

PANAYIRLAR NERDE, NE ZAMAN KURULUR VE NE SATARLARDI?

🔸Panayır mevsimi, Kuzey Arabistan'da kurulan Dumetu'l-Cendel ile başlar, Rebiü'l-evvel boyunca devam ederdi. Bu pazar, ticari faaliyetlerin yanı sıra Arap Yarımadası'nın dört bir yanından gelen şairlerin katıldığı, büyük şiir şölenleri ve müsabakaları ile de meşhurdu.

🔸 Dumetu'l-Cendel Pazarı'nı kapatan kervanlar, önce Muşakkar Panayırı sonra da Umman'daki Suhar Panayırı'na yönelirlerdi. Recep ayında aktif olan bu pazarda ağırlıklı olarak dokuma ürünler satılıyordu.

🔸 Suhar Panayırı'ndan sonra kervanlar Basra Körfezi civarına ilerleyerek Recep ayının son günü Depa Panayırları'nı kurarlardı. Sahil kenti olması sebebiyle bu pazarda tarım ve deniz ürünleri satışı ön plandaydı.

🔸Deba'dan sonra Şaban ayı ortasında başlayan ve deri satışı ile meşhur olan Şıhr panayırından sonra kervanlar, Ramazan ayının ilk on gününü kapsayan ve güzel koku ticaretiyle meşhur olan Aden Panayırı kurulurdu. Bu panayırdan sonra kervanlar pamuk, safran ve boya gibi ürünlerin satıldığı ve Ramazan ayının sonuna kadar devam eden Sana Panayırı'na devam ederlerdi.

🔸 Hac ibadeti tamamlandıktan sonra Muharrem ayının son yirmi günü Hayber'de Natat Panayırı kurulur ve burada köle ticareti ile sarraflığa ağırlık verilirdi. Natat ile eş zamanlı olarak Orta Arabistan bölgesinde kurulan Natat ve Ezruat panayırları kuruluyordu.

FİKRİYAT
SÜMEYYE ALI JABER