Hz. Şuayb kimdir? Eyke ve Medyen halkının helak edilmesi...
Hz. Şuayb’ın ismi, Kur’an-ı Kerim’de on bir kez zikredilmiş olup Medyen ve Eyke halklarına gönderilen hak peygamberlerden biridir. Araf, Şuara, Hud ve Ankebut surelerinde Şuayb (as) ve tevhid mücadelesinden, Medyen ve Eyke halklarına yapmış olduğu davetten bahsedilir. Peki, Eyke ve Medyen halkı neden helak edildi?
ŞUAYB (AS) KİMDİR?
📌 Büyük müfessir Taberi'ye göre Şuayb (as) Hz. İbrahim'in torunlarından Mikail'in oğludur. Şuayb (as) Medyen bölgesinde yaşamakta olan yerli bir ailede dünyaya gelmiştir.
📚 "Peygamberler Tarihi"ne ulaşmak için tıklayın
➡ Medyen halkının ise Hz. İbrahim'in üçüncü hanımı Katurah'tan olma oğlu Midyan'ın soyundan geldiği iddia edilmektedir. Bu konu ile alakalı olarak Mevdudi Tefhimü'l Kur'an adlı eserinde şu açıklamayı yapmaktadır:
"Kur'an'da geçen Medyen halkı hakkında anlatılanların önemini anlamak için bu insanların, Hz. İbrahim'in üçüncü hanımı Katurah'tan olma oğlu Midia'nın soyundan geldiklerini iddia etmelerine dikkat edilmelidir. Doğrudan doğruya onun neslinden gelmemiş olduğu halde, onların tümü O'nun soyundan olduklarını iddia ederek etmişlerdi. Bunun sebebi ise kendilerini büyük bir zata dayandırma hacetinden ileri gelmekteydi. Bu iddia doğru ise dahi Medyenliler sadece bu mübarek silsileyi kullanarak böbürlenmişler; ancak zaman içinde tevhid dininden uzaklaşmış ve yanlış davranışlara düşmüşlerdir."
📚 BİLGİ NOTU
Mevdudi kimdir?
Pakistanlı âlim ve düşünür, Cemâat-i İslâmî teşkilâtının lideri.
➡ Hz. Şuayb'ın (as) soyu anne tarafından Hz. Lut'a (as) dayanır. Bir diğer taraftan Hz. Eyyub (as) ile teyze oğulları sayılırlar. Hz. Şuayb aynı zamanda Hz. Musa'nın kayınbabasıdır. Hz. Musa, Mısır'dan Medyen'e hicret ettiği zaman Hz. Şuayb'ın kızlarından Safura ile evlendiği için arada akrabalık bağı oluşmuştur.
HZ. ŞUAYB'IN (AS) LAKABI NEDİR?
📌 Şuayb (as) çok güzel ve tesirli bir şekilde konuştuğu ve usta bir hitabet yeteneğine sahip olduğu için "Hatibu'l Enbiya" yani peygamberlerin hatibi olarak ün kazanmıştır.
➡ Kur'an Yolu Tefsiri'ne göre Medyen, Hicaz bölgesi ile Suriye ticaret yolu üzerinde, Akabe Körfezi'ne yakın bir yerleşim merkezi idi. Şuayb aleyhisselâm ise Medyen ve Eyke halkına gönderilmiş bir peygamberdi. O da diğer peygamberler gibi inkârcı ve putperest halkına önce Allah'tan başka ilah olmadığını anlattı ve herkesi O'na kulluk etmeye çağırdı.
MEDYEN HALKI NEDEN HELAK EDİLDİ?
📌 Medyen halkı putperestliğinin yanında toplumsal ahlâk, özellikle ticaret ahlâkı bakımından da bozulmuştu.
➡ Esasen Medyen halkı bolluk içinde, müreffeh bir hayat yaşıyordu; yani onların böyle ahlâk dışı davranışlara sapmaları yoksulluktan kaynaklanmıyordu. Hz. Şuayb bu konu üzerinde çok durdu; ölçüyü, tartıyı eksik tutmamalarını, adaletle ve düzgün ölçüp tartmalarını, kendi çıkarları uğruna insanların mallarının değerini düşürmemelerini ve yeryüzünde fesat çıkararak ülke düzenini bozmamalarını emretti. Böylece hak dinin tevhid ve adalet ilkelerini toplumda yerleştirmeye çalıştı. Özellikle dürüstlük ilkesi üzerinde durdu. Kişinin insan ilişkileri alanında dürüst olmadıkça Allah'a karşı da dürüst olamayacağını anlattı.
📚 Hz. İshak'ın hayatı ve kıssası
➡ Hz. Şuayb'ın kavmine vermiş olduğu öğütler, Hud suresi 84-86. ayetlerde şu şekilde aktarılır:
"Medyen'e de kardeşleri Şuayb'ı gönderdik. Onlara şöyle dedi: "Ey kavmim! Allah'a kulluk edin, O'ndan başka tanrınız yoktur. Ölçüyü, tartıyı eksik tutmayın. Ben sizi maddî bakımdan iyi bir durumda görüyorum; ama doğrusu hakkınızda kuşatıcı bir azap gününden de korkuyorum. Ey kavmim! Ölçüyü, tartıyı adaletle tam yapın; insanların mallarının değerini düşürmeyin, yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın. Eğer müminseniz Allah'ın bıraktığı (meşrû) kazanç sizin için daha hayırlıdır. Ben üzerinize bir bekçi değilim."
Hud suresi 84-86. ayetlerinin tefsiri 📙 ve meali 🔊
📌Ancak yıllar boyunca vermiş olduğu tevhid mücadelesine rağmen Medyen halkı peygamberlerine tabi olmadılar. Hz. Şuayb (as) bütün nasihatlerine rağmen azgın kavminin imana gelmelerinden ümit kesince, "Ey Rabbimiz! Kavmimizle bizim aramızda adaletli hükmünü ver. Sen hüküm verenlerin en hayırlısısın." (Araf 7/89) diye dua etti.
Araf suresi 89. ayetinin tefsiri 📙 ve meali 🔊
➡ Hz. Şuayb'ın (as) bu duasından sonra yüce Allah, Medyen halkı üzerine çığlık ve deprem ile azap gönderdi.
ŞUAYB (AS) NEDEN EYKE'YE GİTTİ?
📌 Bu azaptan yalnızca Hz. Şuayb ve ona tabi olan kimseler kurtulmuş, geri kalanlar ise tamamen helak olmuşlardı. Bu elim azaptan sonra Şuayb (as) kendine inananlarla birlikte Medyen'den Eyke bölgesine göç etti ve oradaki insanları hak dine davet etmeye başladı.
➡ Kur'an Yolu Tefsiri'ne göre Eyke, "sık ağaçlı yer" anlamına gelir. İbn Kesîr'e göre Medyen halkı "Eyke halkı" diye de anılırdı. Bunlar ağaçlara taptıkları için gür ağaçları ifade etmek üzere kullanılan Eyke ismiyle hitap edilirdi. Medyen halkı şehirde, Eykeliler ise bir vadide yaşıyorlardı.
➡ Maalesef Medyen halkında bulunan olumsuz özellikler, Eykelilerde de bulunmaktaydı. Hz. Şuayb'ın tebliğini kabul etmemekte oldukça ısrarcı olup peygamberlerini ve tevhid dinini sürekli olarak alaya alıyorlardı. Hatta azgınlıkta o denli ileri gitmişlerdi ki "Eğer sen doğru sözlüysen, bize gökten azap indir" diyorlardı.
📚 Kur'an-ı Kerim'de adı geçen helak edilen kavimler
➡ Şuayb (as) artık kavmi için yapabileceği hiçbir şey kalmadığını fark edince onları Allah'a havale etti. Bunun üzerine Eyke halkı yedi gün şiddetli bir sıcaklıkla imtihan edildi. Sekizinci gün ise koyu gölgeli siyah bir buluttan şiddetli bir ateş yağmaya başladı. Söz konusu olay, Şuara suresi 189. ayette şu şekilde betimlenmektedir:
"Onu yalancılıkla suçladılar, derken gölge gününün azabı üzerlerine çöküverdi. O gerçekten büyük bir günün azabıydı!"
Şuara suresi 189. ayetinin tefsiri 📙 ve meali 🔊
📌 Şuayb (as)'ın gönderilmiş olduğu kavimlerin helakinden sonra nereye gittiği ve hayatının geriye kalanını nerede geçirdiği ile alakalı net bir bilgi yoktur. Hz. Şuayb ve ona inananlar bazılarına göre Mekke'ye gitmişler ve orada ölmüşler, bazılarına göre ise Medyen veya Eyke'de yaşamaya devam etmişlerdir.
FİKRİYAT
SÜMEYYE ALI JABER