Şevket Eygi’nin tavsiye ettiği kitaplar

Zeytinburnu Belediyesi, yaptığı yayınlarla bir belediyenin kültüre nasıl hizmet edebileceğini gösteren örnek çalışmalarda bulunuyor. Bu çalışmalardan biri de 12 Temmuz 2019'da âlem-i cemâle uğurladığımız Mehmet Şevki Eygi'nin vefatının ikinci yıldönümünde, onu her yönüyle anlatan Bir Müslüman Münevver ve İstanbul Beyefendisi Mehmet Şevki Eygi başlıklı güzel bir kitabı yayınlamak oldu. Bu kitabı yayınlamakla aynı zamanda;

Nâm-ı ankâ gibi dillerde vefâ-yı âlem

Diyen şairin sözünü haksız çıkardı ve vefânın anka kuşu gibi sadece dillerde olmadığını bize gösterdi.

Aydın Gülen ve İsmail Coşkun tarafından yayına hazırlanan kitap iki bölümden oluşuyor. İlk bölümde tanıyanların Mehmet Şevki Eygi hakkında yazdıkları yazılar, ikinci bölümde ise Eygi'nin Zeytinburnu Kültür ve Sanat Merkezi'nde verdiği konferansların çözülüp konularına göre düzenlenmesi yer alıyor.

Bu bölümdeki konulardan biri de Şevket Eygi'nin gençlere okumasını tavsiye ettiği kitaplar. Bu kitapları kısaca tanıtayım:

MÜMTAZ TURHAN, KÜLTÜR DEĞİŞMELERİ

Bir devrin önemli düşünce adamlarından ve sosyal bilimcilerinden olan ve çalışmaları hâlâ başvuru eseri mahiyetinde olan Mümtaz Turhan bu eserinde psikoloji, sosyal psikoloji ve sosyal antropologların kuram ve yaklaşımlarını esas alarak Türk toplumunun geçirdiği tarihi, toplumsal ve kültürel süreci anlamaya ve anlatmaya çalışır. Bir dönemin en çok okunan kitaplarındandır.

MASARU EMOTO, SUYUN GİZLİ MESAJI

Japon araştırmacı Masaru Emoto'nun yayınlandığında dünyada büyük yankı uyandıran bu çalışmasında, su moleküllerinin düşüncelerimizden, duygularımızdan ve kullandığımız kelimelerden etkilendiğini su kristalleri fotoğraflarıyla kanıtlamaya çalışır. Emoto'nun bu iddiasının aksini iddia edenler de oldu.

REFİ CEVAD ULUNAY, DAĞLAR KRALI BALÇIKLI ETHEM

Devlete başkaldıran başlarında Dağlar Kralı lakaplı Balçıklı Ethem'in bulunduğu bir avuç eşkıyanın hayatını renkli bir üslupla anlatan romanda Refii Cevat, hayatta olan Balçıklı Ethem ile görüşmüş, söylediklerini not etmiş. Başka eşkıyalar ile de görüşerek anlattıklarını dinleyen ve eserlerinde kullanan Refii Cevat'ın bu eserinin önemi eşkıyalıkla ilgili yazılı ve yazılı olmayan kuralları gözler önüne sermesidir.

GUSTAVE LE BON, KİTLELERİN PSİKOLOJİSİ

Toplum ve kitle psikolojisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Fransız sosyolog ve antropolog Gustave Le Bon'un kitleler ile bireylerin psikolojik yapıları arasındaki yakınlıktan yola çıkarak kitlelerin reflekslerini ve davranış kalıplarını anlamaya çalışıyor. Özellikle sosyal medyanın kitleler üzerindeki etkisini ve yönlendirmesini anlamak isteyenler için tavsiye edilebilecek bir kitap. Bireylerin kitle içinde muhakeme gücünü kaybederek vahşi sayılabilecek duyguların depreşip nasıl yıkıcı olabileceklerini görmek kitapta işlenen konuların güncelliğini koruduğunu gösteriyor.

MEHMET ALİ AYNİ, MİLLİYETÇİLİK

Bütün hayatı müddetince geride eser bırakmaya büyük önem veren son devir Türk mütefekkir, yazar ve idarecilerinden Mehmet Ali Aynî'nin son kitabı olan Milliyetçilik'te din ve millet kelimelerinin gelişimini tüm yönleriyle ele alarak, Avrupa'da ortaya çıkıp daha sonra da tüm dünyayı etkisi altına almış olan milliyetçilik düşüncesinin tarihsel köklerini bulmaya çalışıyor. Irk, kavim, dil, halk, ümmet, devlet vb. kelimelere geniş izahlar getiren Aynî'nin bu kitabı özellikle göçmenlere karşı saldırgan bir dil kullanılmaya başlandığı günümüzde de oldukça önemli.

KEMAL TAHİR, YOL AYRIMI

Esir Şehir üçlemesinin ilk kitabı Esir Şehrin İnsanları'nda Kamil Bey'in Milli Mücadele hareketini desteklemeye başlamasını ve Anadolu'ya yardım ederken tutuklanmasını, ikinci kitabı Esir Şehrin Mahpusu'nda ise Kamil Bey'in hapishane günlerini anlatan Kemal Tahir, Yol Ayrımı'nda konudan ayrılır. Roman Milli Mücadele'nin başarıya ulaşmasından yedi yıl sonra, 1930 yılında başlar ve Cumhuriyet tarihinin önemli bir siyasi olayına, Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kuruluş ve dağılışına yoğunlaşır.

HALİDE EDİP ADIVAR, TÜRKİYE'DE ŞARK GARP AMERİKA TESİRLERİ

Halide Edib Adıvar'ın ilk kez İngilizce yayınlanan Türkiye Garba Bakıyor ve Türkiye'de Şark-Garp Mücadelesi kitaplarının bir araya getirilmesinden oluşan Türkiye'de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri, sağ-sol, Doğu-Batı, Müslümanlık-Hıristiyanlık gibi sorunlara özgün yorumlar getiriyor ve Türkiye'nin politik konumu/konumları üzerinde duruyor.

GEOFFREY LEWİS, TRAJİK BAŞVURU TÜRK DİL REFORMU

Türkçe, Cumhuriyet'in ilanıyla beraber köklü reformlara ve kuşakları birbirlerinden koparan dönüşümlere maruz kaldı. Geoffrey Lewis, Trajik Başarı: Türk Dil Reformu adlı çalışmasında, çok geniş kapsamlı ve tarafsız bir değerlendirme ile Türkçenin yaşadığı alfabe değişikliğini ve dili yabancı öğelerden arındırma çabalarını bütün aktörleriyle, tarihsel bir süreç içinde ele alıarak inceliyor.

LAURANCE PETER, PETER PRENSİBİ

Bir dönem dünyayı kasıp kavuran Peter Prensibi, Dr. Laurence J. Peter ve Raymond Hull tarafından yazılan Peter Prensinin ne olduğu açıklayan bu eser de ülkemizde çok okunmuşu. Anlaşılması için kabaca birkaç örnek vereyim. İyi bir öğretmen kötü bir müdür olabilir. Çocuklarla iletişimi çok iyi iken müdür olduğunde mahalle halkı, yerel yöneticilerle iyi iletişim kuramayıp okula yeterince destek alamayabilir. Beceriksiz kişiler, süper beceriksiz olmadıkları sürece de terfi ettirilebilirler. Bunun artı tarafı, diğer çalışanların terfi edeceklerine olan inançlarını pekiştirerek motivasyonu artırmasıdır. Buna benzer birtakım görüşlerin yer aldığı kitap okurlarını şaşırtır.

GASSE KİTLELERİN İSYANI

Madrid Üniversitesi'nde felsefe öğrenimi gören, Berlin, Leipzig ve Marburg'da çalışmalarını sürdüren Jose Ortega y Gasset, ülkesine döndükten sonra Madrid Üniversitesinde çalışır. Yazarın önemi, 1. Dünya Savaşı'ndan sonra İspanya'da kültür ve edebiyatı yeniden canlandırma hareketini yönlendiren aydınlardan biri olmasıdır. En çok bilinen kitaplarından biri olan Kitlelerin İsyanı, yazarın bu minval üzere muhtelif gazete ve dergilerde yazdığı yazılardan oluşur.

PETROV, BEYAZ ZAMBAKLAR ÜLKESİNDE

Rus edebiyatının büyük yazarlarından Grigory Petrov'un Dünya klasikleri arasında yer alan Beyaz Zambaklar Ülkesinde isimli romanı, uzun yıllar farklı imparatorluklara bağlı olaran yaşayan bir toplumun kendi ayakları üzerinde durmasını anlatıyor. Hayatının önemli bir kısmını Finlandiya'da geçiren Petrov; ülkenin ekonomiden eğitime, sağlıktan tarıma kadar birçok farklı alandaki gelişimini destansı bir üslupta anlatır. Bunu da bataklık bir bölgenin, üzerinde beyaz zambakların açtığı güzel bir alana dönüştürülmesi benzetmesinden yola çıkarak yapar.

RENE GUENON, DOĞU VE BATI

Bu kitap bugün, dünyada hakim olan kafa yapısına temelden yapılan eleştiridir. Guenon, Batılıların, medeniyet ve ilerleme konusunda düştüğü hataları, bilimin hangi özelliklerinden dolayı hurafe sayılabileceğini, batılı yaşamın çürük dayanaklarını ve benzeri konuları bu kitabında açık bir şekilde eleştirir.

ARMSTRONG, MUSTAFA KEMAL

Yazıldığı dönemde çok tartışılan bu eser, Mustafa Kemal, Atatürk'ün sağlığında yazılmış ilk Atatürk biyografisi olma özelliğini taşır. İşgal İstanbul'unda İngiliz İstihbarat Yüzbaşısı olan H. C. Armstrong tarafından yazılan kitap, uzun süre Türkiye'ye girişine izin verilmemiştir. Kitapta yöneltilen eleştirilere Atatürk hemen cevap vermiştir.

TDK İMLA KILAVUZU VE KLASİK MANTIK UNSURLARI

Şevket Eygi, yukarıdaki kitapların yanı sıra iki temel başvuru eserini de tavsiye eder.

Şevket Eygi'nin tavsiye ettiği kitaplar bunlarla sınırlı değil elbette. Ancak listesi verilen eserleri bağlamında değerlendirmek gerekir ve Şevket Eygi'yi bu kitaplarla sınırlamamak gerekir.

Yukarıdaki kitaplara bakarak Şevket Eygi'nin, gençlerden yaşadıkları toplumu, ülkenin geçirdiği değişimi çok iyi anlamalarını ve ülkenin kalkınması için çok çalışmaları gerektiği konusunda uyardığını söylebiliriz. Bir kısmı hâlâ güncelliğini koruyan bir kısmı ise daha teferruatlı çalışmalarla ileri götürülen bu kitaplardaki konulara hiçbirimizin kayıtsız ve ilgisiz kalmaya hakkı olmadığını ifade edeyim.

Başta Aydın Gülan olmak üzere, kitabın hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür ederken Şevket Eygi'yi Fatihalarla yâd ediyorum.

İsmail Güleç