Kimler öğretmen eğitmeni olabilir?

KURUM İÇİ İNSAN KAYNAĞI: BAŞARILI ÖĞRETMEN VE OKUL MÜDÜRLERİ

Öğretmenlere yönelik sürekli gelişim programlarının hizmet içi eğitim programlarının ikinci tür insan kaynağı başarılı öğretmenler ve okul yöneticileridir.

Bu noktada en temel sorun başarılı öğretmen ve okul yöneticisini seçebilmektir. Hangi özellikleri taşıyanlar başarılı öğretmen veya okul müdürüdür? Gerçek başarılı öğretmen ve okul yöneticisi seçilemediğinde projelerin başarılı olma şansı çok düşmektedir. Türkiye gibi göçlerin yoğun olarak yaşandığı ve buna bağlı güven endeksinin düşük olduğu ülkelerde seçim kararlarını olabildiğince isabetli hale getirecek objektif norm ve kriterlerin belirlenmesi çok önemlidir.

Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk'un da söylediği gibi "başarılı" öğretmenler ve okul müdürleri ilişkiler ve ideolojik mensubiyetlerle değil somut ölçülebilir başarılar üzerinden tespit edilebilir. İlişkiler ve ideolojik mensubiyetlerin öne çıkarılması kariyer düşen insanları başarıya değil aksine ilişki takip etmeye yönlendirmektedir. Nesiller böylece zehirlenmekte ve sonuçta ülke kaybetmektedir. Sınavlarda öğrencilerinin yıllar içinde sergilediği başarı, uyguladığı interaktif öğretme yöntemleri, eğitmenin aldığı eğitimler, EBA'ya alanıyla yüklediği malzemeler gibi son derece ölçülebilir verilere Milli Eğitim Bakanlığı sahiptir. Benzer ölçütler okul yöneticileri içinde bulunmaktadır. Bu veriler bilgi işlem teknolojileriyle bir sisteme dönüştürülebilmesi Türkiye'nin insan kaynağı bakımından çok kolaydır. Hatta bazı il milli eğitim müdürlüklerinin başarılı modelleri de bulunmaktadır.

ÖĞRETMEN EĞİTMENİ SEÇİMİNDE BAŞARILI ÖĞRETMEN VE OKUL YÖNETİCİLERİ NİÇİN ÖNEMLİDİR?

Başarılı öğretmen ve yönetici Türkiye gibi eğitim şartlarını çok farklı olduğu bir ülkede sorunları yakından bilmekte ve bu sorunları nasıl aşılabileceğini yaşayarak öğrenmişlerdir. Öğretim üyelerinin aksine engin bir saha bilgi ve tecrübesine sahiptirler. Hitap edecekleri öğretmenlerin "dillerini" söylemlerini yakından bilmektedirler. Sahanın sorunlarını, ortak dili, ön yargıları ve bunları nasıl aşabileceklerini bildikleri için öğretmenlerle iletişim konusunda oldukça avantajlı konumdadırlar. Başarılı öğretmen ve yöneticiler öğretmenleri ikna konusunda çok daha ikna edicidir. Çünkü yaşamları ile rehberlik, liderlik ve model olabilmektedirler.

Başarılı öğretmen ve okul müdürlerinin belki de en önemli katkıları olgun şahsiyet ve karakter sahibi oluşlarıdır. Çünkü başarılı kişiler özgüven sahibidir, başkalarına yukarıdan bakmayıp saygı duyarlar, hata ve eksiklikleri yolda giderilecek aşamalar olarak görürler. Ekip olarak çalışmanın ahlaki vecibelerini yakından bilirler.

Başarılı öğretmen ve okul yöneticilerinin öğretmen eğitmeni olmak bakımından belli eksiklikleri ve dezavantajları olabilir.

Öncelikle görevleri itibariyle öğretmen eğitmenliği konusunda kavramlara ve teorik çerçeveye sahip olamayabilirler. Diğer bir ifadeyle yaşadıklarını, başardıklarını sözlü ifade de eksik kalabilirler. Yani bir matematik öğretmeni dezavantajlı bir çocukların matematikteki eksiklerini çok iyi tespit edip bir yıl içerisinde çok iyi noktalara getirmiş olabilir. Bu durum MEB'in bilgi işlem sisteminde görünmektedir. Fakat nasıl başardığını anlatmakta eksik kalabilir. Belki de hangi yöntemleri kullandığının kendisi de farkında olmayabilir. Bu da çok doğaldır.

Başarılı öğretmen ve okul müdür eğer tek tür okul türünde çalışmışsa diğer türlerde başarılı olmayabilir. Mesela proje okulunda zeki öğrencilerle çalışan öğretmen bu ortamda çıkabilecek sorunları ve onları nasıl yönetebileceğini bilir. Fakat dezavantajlı bir okulda hiç çalışmamışsa böylesi ortamlarda eksik kalabilir. Belli bir süre sonra onları da aşacaktır.

Başarılı öğretmen ve okul müdürleri örgün öğretimde orta öğretim öğrencilerine hitap ettikleri için yetişkin eğitiminde desteklenmeye ihtiyaç duyabilirler. Yukarıda da belirtildiği gibi iletişim bakımından çok güçlü olan bu profilin bu noktada desteklenmesi yetkinliklerini daha da arttıracaktır. Mesela yetişkin olarak öğretmenlerin ön yargı ve dirençlerinin nasıl aşılacağı, yetişkin eğitiminde eşitlik, birliktelik ve motivasyon konularında olabilecek hataların drama yöntemi senaryolar üzerinden uygulamalı aktarılması yetkinliklerini arttıracaktır.

Başarılı öğretmenler ve okul yöneticileri iyi tasarlanmış öğretmen eğitim programlarında tanımlanmış görevlerde çok başarılı olurlar.

Öğretmenlere yönelik sürekli gelişim programlarının hizmet içi eğitim programlarının insan kaynağının saha tecrübesi olan öğretmenler tarafından başarılı öğretim üyeleri ile başarılı öğretmen ve okul yöneticilerinden oluşturulması en uygun çözümdür. Her bir eğitimin amacının iyi seçilmesi, eğitim program tasarımının bu amaçlara uygun tasarlanması, yetişkin eğitiminde başarıyı sağlayan eşitlik, birliktelik ve motivasyon ilkelerine uyulması ve oluşan ekibin eğitim öncesi bir oryantasyon çalışması yapması başarıya ciddi katkı sağlayacaktır.

Prof. Dr. Atilla Arkan