Yaşlanan dünya

1 Ekim Dünya Yaşlılık Günü olarak kutlandı.

Gerçekten dünya nüfusu giderek yaşlanmaktadır. ABD Sayım Bürosu'nun 2009 tarihinde yayınladığı rapora göre, dünyada yaşlı nüfus bugüne kadar görülmemiş bir hızla büyümektedir ve yakın gelecekte genç nüfusu geçecektir. Tüm dünyada 65 yaş ve üstü popülasyon 2008 yılı ortalarında 506 milyon olarak hesaplanmıştır. Bu sayı 2040 yılında iki katına çıkarak 1.3 milyar olacak ve tüm dünya nüfusunun % 14'ünü temsil edecektir. Rapora göre 2008 ila 2040 arasında pek çok ülkede 80 yaş ve üstü nüfus % 233 artış göstererek, toplam popülasyonun en hızlı büyüyen bölümü olacaktır.

Dünya nüfusunun 2014 yılında % 8.3'ünü yaşlı nüfus (65 yaş ve üzeri) oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ülkeler, sırasıyla % 29.5 ile Monako, % 25.8 ile Japonya ve % 21.1 ile Almanya oldu. Türkiye bu sıralamada 228 ülke arasında 94. sırada yer almıştır.

Yaşlanan nüfus hem zengin hem fakir, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümesini ciddi bir şekilde yavaşlatacaktır. Sosyal güvenlik ödemelerinde, sağlık harcamalarının karşılanmasında güçlükler ortaya çıkacak, kamu harcamalarının yeniden yapılanması gerekecektir.

ABD'de doğumdan itibaren beklenen hayat süresi, 1900'de 47 iken, 2002'de 77.3'e kadar çarpıcı olarak yükselmiştir. Şu anda "yaşlı" olarak kabul edilen kişiler bile uzun yıllar yaşama beklentisi içinde olabilirler. 65 yaşına gelmiş bir erkek için, ortalama yaşam süresi beklentisi 16 yıldan fazla iken, 65 yaşında bir kadın için, ortalama yaşam süresi beklentisi yaklaşık 20 yıldır; 85 yaşındaki erkekler 6 yıl daha yaşamayı beklerken kadınlar için bu süre 7 yıldır. Önümüzdeki on yıl içinde doğan Avrupalı ve ABD'li bebekler, kendilerinden 100 yıl önce doğmuş bebeklere göre iki kat daha uzun ömürlü olacaklardır.

2003 yılında ABD'de nüfusun % 20'sinden fazlası 55 yaş üstündedir ve % 12'den fazlası 65 yaş veya üstüdür. 2030 yılında her üç Amerikalıdan biri 55 yaş veya üstünde, her beş Amerikalıdan biri en az 65 yaşında olacaktır. ABD'de bugün 100 yaşın üzerinde 75.000'den fazla insan bulunmakta ve bu sayının önümüzdeki on yıl içinde ikiye katlanması beklenmektedir.

2020 yılında Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde 65 yaş üzeri nüfusun toplam nüfusa oranı % 21'i bulacaktır.

Türkiye ise Endonezya'dan sonra dünyanın en hızlı yaşlanan ikinci ülkesi olup şu an 6 milyon yaşlı (65 yaş ve üstü) nüfusa sahiptir. Bu sayının 2020 yılında 12 milyona, 2050'de 19.5 milyona ulaşması beklenmektedir. Oran olarak ise 2012'de ülkemizin 65 yaş ve üstü oranı % 7'lerde iken, bu oranın 2023'te yüzde 10'lara, 2050'de yüzde 20'lere, 2075'de ise yüzde 27'lere çıkacağı beklenmektedir. Bu haliyle bile Türkiye, Avrupa Birliği'ne üye aday ülkeler arasında en genç ülke olma özelliğini hâlâ sürdürmektedir.

Günümüzde sayısı artan bir yaşlı grubu da yaşayan asırlık (100 yaş üstü) ile süper asırlık (110 yaş ve üstü) insanlardır. Yapılan demografik araştırmalar, asırlıkların sayısının 1950 yılından beri her 10 yılda ikiye katlandığını göstermektedir.

En yaşlı olarak tanımlanan 80 yaş ve üzeri nüfusun toplam yaşlı nüfus içindeki payı AB ülkeleri için 2014'de % 21.2'dir. Yaşlı nüfusun % 0.1'ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı sayısı ise 5283'tür. Japonya'da 100 yaşını geçenlerin sayısı 36 bini aşmıştır. Bu sayının % 86'sını kadınlar oluşturmaktadır.

Avrupa Birliği (AB) İstatistik Ofisi'nin 2012 yılı verilerine göre, AB üyesi olan 28 ülkenin ortalama hayat süresi 80.3'tür. Türkiye için bu rakam 2013'te 76.3 olmuştur.

YAŞLI NÜFUSU NİÇİN ARTIYOR?

Genel nüfus içerisindeki yaşlı oranındaki bu artış;

• Başta teşhis ve tedavi yöntemleri olmak üzere sağlık alanındaki çarpıcı ilerlemeler ve hizmetlere,

• Enfeksiyon ve hastalıklara bağlı ölümlerin azalmasına,

• Bebek ve anne ölüm hızının düşmesi ve doğuştan beklenen hayat süresinin uzamasına,

• Eğitim imkânları ve seviyesinin artmasına,

• İnsanların yaşam standartlarının artmasına,

• Ailelerin artık daha az çocuğa sahip olmasına,

• Evlenenlerin oranının düşmesi ve evlenme yaşının giderek büyümesi gibi faktörlere bağlıdır.

DEĞİŞEN DEMOGRAFİ NE GİBİ SORUNLAR GETİRİYOR?

Gerek ABD'de, gerekse Avrupa ülkelerinde yaşlı nüfustaki bu artışı dikkate alarak yapılan çalışmaların sonuçlarına bakılırsa, tüm dünyayı bundan sonraki 30-50 yıl zorlayacak olan problemler şunlardır:

1-Yaşlanan nüfus ve en yaşlıların (85 üzeri) hızı artışı,

2-Uzayan hayat süresi,

3-Gelişmiş ülkelerde toplam nüfusta azalma (yaklaşık %13),

4-Kamu sosyal güvenlik sistemi ve sağlık sistemi harcamalarında şişme ve zorlanmalar, yine sosyal güvenlik ve emeklilik sistemi üzerinde baskı,

5-Görülme sıklığı gittikçe artan kronik hastalıklar,

6-Enfeksiyon hastalıkları ve kronik hastalıkların birlikte getirdiği "çifte yük",

7-İyi yetişmiş sağlık çalışanı ihtiyacının artması,

8-Bugünkü sağlık sistemlerini yetersiz kalacağı beklentisi,

9-Yaşlı nüfusa sahip çıkma veya bakımını yüklenme sorumluluğunda ailenin rolünün azalması(gelişmiş ülkelerde yaygın olarak görülen bu yaklaşımın gelişmekte olan toplumlarda da yaygınlaşması).

Prof. Dr. Sefa Saygılı