Hayat kalitesi terapisi: Nasıl daha kaliteli bir hayat yaşayabiliriz?

Psikolojide son yıllarda artan bir trende sahip olan pozitif psikoloji ekolünde hedef daha mutlu, daha yetkin, daha tatmin edici bir yaşantı sağlamaktır.

Bu sebeple psikolog Michael Frisch, bilişsel terapi uygulamalarını pozitif psikolojiden gelen fikirlerle birleştiren hayat kalitesi terapisini geliştirmiştir.

Bu yaklaşımda mutluluk; sağlık, öz saygı, yaşamın hedefleri ve değerleri, maddiyat (para), iş yaşamı, oyun ve boş zamanların değerlendirilmesi, öğrenme, yaratıcılık, sevgi, arkadaşlar, çocuklar, akrabalar, ev, mahalle (komşular) ve toplum-cemiyet gibi yaşam alanlarında bireylerin sevilen isteklerinin yerine getirilmesi, yüksek standartlı bir yaşantıya sahip olma olarak görülür.

Gerçek mutluluğu yakalamak için yollar nelerdir? Onu bulabilir miyiz? Mutlulukta sadece stresin yokluğundan daha fazlası olsa da, stres giderici faaliyetler ve mutluluk arasında ilişkiler vardır.

Pozitif psikoloji akımının öncüsü Martin Seligman, içgüdüsel olarak ruhsal durumumuz için iyi olduğunu bildiğimiz tüm şeylerin kolaylaştırdığı ve geliştirdiği "otantik mutluluk" hakkında kapsamlı araştırmalar yapmış ve yazmıştır: Güçlü ilişkiler, zorlu çalışmalar ve hayatta anlam üzerine durmuştur.

Baylor Üniversitesi profesörü ve pozitif psikoloji alanında bir başka öncü olan Dr. Michael Frisch ise bir kişinin mutluluğuna katkıda bulunan 16 farklı yaşantı alanı üzerinde durdu. Ve bu alanlardaki memnuniyeti ölçmenin, bir kişinin genel mutluluk ve yaşam seviyesini ölçmeye yardımcı olabileceğini ifade etti.

FRİSCH'E GÖRE HAYATIMIZDA GERÇEK MUTLULUĞU GELİŞTİRMENİN 16 YOLU

Mutluluk getiren şeylerin çoğu; egzersiz yapmak ve hareketli yaşam, yaratıcılığı (yenilikçiliği) ifade etme, destekleyici yakın arkadaşlıkları sürdürme ve icra ettiğimiz işimizin tadını çıkarma gibi stresimizi azaltan unsurlardır. Stresle boğulduğumuzda, genellikle sadece yakın baskıları hafifletmek aklımızda olacaktır.

Bununla birlikte, gerçek mutluluğu yakalamak için mutluluğu artırdığı bilinen faaliyetleri de içeren bir stres giderme programını takip etmek bize, kısa süreli stres giderici ve mutlu bir yaşamın kalıcı kazançlarını sağlayabilir. Ve yaşamımıza genel bir mutluluk hali kattığımız ve onu destekleyen yaşam tarzı özelliklerini alışkanlık haline getirdiğimizde, hayatımızdaki gelecekteki ortaya çıkabilecek streslerden daha iyi korunmuş olacağız.

HAYATTA DAHA FAZLA MUTLU OLMAYI NASIL SAĞLAYABİLİRİZ?

Gerçek mutluluğu yakalamak istiyorsak, sıraladığımız şu yaşam alanlarımızı geliştirmeye odaklanalım. Aşağıda saydığımız bu özellikleri hayatımıza dâhil etmemize yardımcı olabilecek ve aynı zamanda stresi azaltan diğerleriyle mutluluğu teşvik eden 16 farklı özelliğin bir listesi bulunmaktadır. Gerçek mutluluğu yakalamak istiyorsak, bu yaşam alanlarımızı geliştirmeye odaklanmalıyız:

1. Sağlık: Sağlıklı bir görünüme sahip olalım, fazla kilomuz ve rahatsızlıklarımız olmasın. Sağlığımızı koruduğumuzda mutluluğumuzu korumuş oluruz. Çünkü sağlık sorunları yaşamımız bize ek stres getirecektir. Stres de rahatlama getiren bazı şeyleri yapmamızı zorlaştırabilir.

2. Benlik Saygısı: Kim olduğumuz hakkında kendimizi iyi hissetmek ve kendimizden memnun olmaktır. Şu an bulunduğumuz kişiyi sevmemiz önemlidir. Düşük benlik saygısı hayatımızın birçok alanını olumsuz etkilemektedir. Çünkü özsaygısı yüksek kişiler karşılaştıkları problemlerle başa çıkmak için çaba gösterirler.

3. Hedefler, Değerler ve Manevi Yaşam: Bunlar üç farklı şeydir. Ancak şu anda olduğumuzdan daha büyük bir şeye içsel ve olumlu bir odaklanmayı içeren önemli bir kategori oluştururlar. Bunların hepsi hayatımıza anlam katan şeylerdir ve bu bizim mutluluğumuzla yakından ilişkilidir.

4. Para ve Maddiyat: Belli bir noktanın ötesinde, daha fazla paranın daha fazla mutluluk getirmediği doğrudur. Bununla birlikte, çok az paranın mutluluğumuza stres ve zorluklar getirebileceği de doğrudur. Rahat yaşamak için yeterli paraya sahip olmak önemlidir.

5. İş ve meslek: Bizi tatmin edecek bir işe sahip olmak idealdir. Bizi perişan etmeyen bir iş bir zorunluluktur. Çünkü zamanımızın çoğunu işimizde geçiririz.

6. Oyun veya Serbest Zaman Faaliyetleri: Boş zaman, eğlenceli vakit geçirmek, serbest bırakmak – hepsi mutluluğumuz ve stres seviyelerimiz için önemlidir. Her zaman oyunla vakit harcamaya gerek yok. Ama gerçekten hayatımızda eğlenmek için biraz zamana ihtiyacımız vardır. Televizyon izlemek, akraba ve dostlarımızı ziyaret etmek, hobilerle uğraşmak ve spor yapmak sayılabilir.

7. Öğrenme: Yeni bilgi ve beceriler edinmek ve bir kişi olarak büyümek hayatta tatmin olmayı da beraberinde getirir. Hayatımıza bu şekilde daha büyük kaynaklar sağlayabiliriz. Bu hem yıpratıcı stresten korunmak hem de mutluluk için harika olur. Bunun için kitap okumak, bilgisayarla ilgilenmek, bir kursa yazılmak, mesleki ve kültürel alanlarda yeni bilgiler edinmek uygundur.

8. Yaratıcılık: Aynı şey yaratıcılığımızı ifade etmek için de geçerlidir. Bireyin günlük yaşamdaki problemleri yeni ve alışılmadık bir şekilde çözmesi anlamına gelir. Aslında, yaratıcılığı uygulayan sanat etkinliklerinin, kendilerini yaratıcı olmayan kişiler olarak görenlerin sağlığı ve mutluluğu için de iyi olduğu gösterilmiştir.

9. Yardım, Topluma Hizmet: İhtiyaç sahibi bireylere yardım etmek anlamına gelmektedir. Yardım sivil toplum kuruluşlara, komşulara ve insanlara yapılabilmektedir. Görünüşe göre insanlar olarak başkalarına, bir dereceye kadar yardım etmeyi gerçekten çok seviyoruz. Fedakârlığımızı ortaya koymak için yeni yollar bulmak bizi mutlu ve daha az stresli tutabilir.

10. Sevgi, Romantik İlişkiler: Bireyin sevdiği bir başka bireyle yakın bir ilişki içerisinde bulunması anlamına gelmektedir. Birey yakın ilişkilerde cinselliği, sevgiyi, bakımı ve anlayışı yaşamaktadır. Ancak hayatımızda sevgiye sahip olmak kendimizi neşeli ve mutlu hissetmek için iyidir.

11. Arkadaşlar: Arkadaşlarla eğlenmek, kişisel bilgileri paylaşmak ve problemleri çözmek için onlardan destek almak bireylerin yaşam kalitelerini olumlu olarak etkilemektedir. Destekleyici bir çevreyi korumak, o daire küçük olsa bile yaşamın hemen her alanında kendimizi daha mutlu hissetmemize yardımcı olabilir. Ve strese karşı mükemmel bir tampon sağlayabilir.

12. Çocuklar: Çocuklar hayatınıza anlam katmanın yanı sıra, kendimizi iyi hissetmemiz için bize yardımcı olurlar. Çocuklarla vakit geçirelim. Onlara bakım ve destek sunalım.

13. Akrabalar: Bireylerin ebeveynleri, kardeşleri, amcaları, halaları, dayıları ve teyzeleri ile zaman geçirmesidir. Drama eğilimli ağır bir aileden gelmedikçe, akrabalarımıza yakın kalmak hayatımızı eğlenceli, destekleyici ve anlamlı tutabilir. Bununla birlikte, ailemizle iletişim kurmanın düşük stresli yollarını bulmak, hayatımızı acı ve üzüntülerin ilerisinde tutmak için önemlidir.

14. Ev: Stresten sığınmak için kendi evimizin bakımını yapmak günün sonunda orada yaşadığımızdan önemlidir. Bu yüzden yaşadığımız yerin güzel, aydınlık, geniş ve konforlu olması yarar sağlar.

15. Mahalle ve Komşular: Yakın ve destekleyici komşuların olduğu veya en azından can güvenliği olan ve tehlike içermeyen bir mahallede yaşamak, destek ve bağlantı sunarak mutluluğa katkıda bulunabilir ve stresi azaltabilir.

16. Topluluk: Toplum bireyin yaşadığı şehir, kasaba ya da köy olabilir. Şehrin görünüşü, suç oranlarının düşük olması ve insanların birbirleriyle olumlu ilişkiler kurmaları onların yaşam kalitelerini olumlu bir konuma getirir. İster yaşadığımız bölge gibi fiziksel bir topluluk; ister ortak manevi görüşlere, yaşam hedeflerine veya ortak şeylere dayanan bir arkadaş topluluğu olsun. Güzel vakit geçirebildiğimiz insanları çevremizde tutmalıyız.

Hayatımızda gerçek mutluluğu yakalamak için bu 16 alanı dikkate almalıyız. Ömrümüz mutluluğu arayarak geçmesin. Gerçek mutluluğun şu anda olduğunu bilmeliyiz. Yaşadığımız, nefes alabildiğimiz her an bizim için mutluluk kaynağıdır.

Bu yaklaşımda yer alan üç temel müdahale ise şöyledir:

*Kişisel iyi oluşu desteklemek için düzenli olarak kişisel bakım yaparak içsel bolluğa ulaşılması.

*Rahatlamak, güzel vakit geçirmek veya dinlendirici müzik dinlemek için kişinin kendine günlük kaliteli zaman ayırması.

*Seküler veya manevi yaşam amaçlarını ve değerlerini aydınlatarak ve uygulayarak ve her gün bu hedefleri ve değerleri canlandırmak için bir şeyler yapmayı planlayarak yaşamdan anlam bulmak.

Mutlu bir hayat geçirmeniz dileğiyle…

Prof. Dr. Sefa Saygılı