Cabir Bin Eflah

Eflah, Ortaçağ'ın büyük matematik ve astronom bilginiydi. Çubuklu güneş saatini bulan ilk bilim adamıydı. Cabir bin Eflah, Endülüs'ün Sevilla şehrinde yapılan rasathanenin nasıl yapılması gerektiğini tespit edip inşasını bizzat kontrol etti.

Cabir bin Eflah "Cabir'in Teodalit"i diye bilinen çubuklu bir güneş saatinin mucidiydi. Azimut kadranı denilen bu saat, Avrupa'da ancak üç asır sonra Alman astronomi bilgini ve matematikçisi Regiomontonus tarafından 1450'de onun modeline uygun olarak yeniden yapılabildi.

Cabir bin Eflah, gezegenlerin ve yıldızların koordinatlarını hesaplamak için ilk taşınabilir gök küreyi tasarladı. Bu alet bugün torketum adıyla bilinir. Avrupa'da oldukça yaygın şekilde kullanılan bu alet, gök düzlemlerini, yani ufuk, ekvator ve ekliptik düzlemlerini üst üste döndürülebilir olarak temsil ediyordu. Torquetum, 4 temel problemin çözümüne yarıyordu. Bu problemler şunlardı: İki dönence arasındaki meridyen yayının büyüklüğünü belirleme, Ay yüksekliğini belirleme, her iki ekinoksun zaman noktasını belirleme ve yıldız konumlarını belirlemeydi.

Cabir bin Eflah'ın Islah el-Mecisti eseri, onu büyük bir üne kazandırdı. İngiliz astronom Batlamyus'un Almagest isimli eserindeki yanlışlıkları düzeltmek için kaleme aldı. Onun iç gezegen Merkür (Utarid) ve Venüs'ün (Zühre) görülebilir paralaksları (uzaklık açısı) olmadığını iddia eden ve güneşe 3 dakikalık bir paralaks atfeden tezini reddetti.

Cabir bin Eflah'ın Batılı astronom Batlamyus'un Almagest isimli kitabını çevirip kritik yapması büyük etki yaptı. Bu eserde bulunan özellikle trigonometrik işlemler 13. yüzyılda yaşayan İngiliz matematikçi Wallingford Richard'ı, 14. yüzyılda yaşayan İngiliz astronom Simon Bredon'u, 15. yüzyılda yaşayan Alman matematikçi Regiomontanus'u, Polonyalı astronom Kopernik'i etkiledi.

Batı literatüründe trigonometri ile ilgili bilgilerin çoğunun Cabir'den alındı. Cabir bin Eflah'ın, Zerkâlî'nin zic adı verilen astronomi çizelgelerine yaptığı çeviri ile Kopernik, Kepler gibi önemli bilim insanlarını derinden etkiledi.

Batılı astronom Levi ben Gerson, Cabir bin Eflah'ın önceden ortaya attığı itirazları yeniden kullandı.