Besmele ve Fatiha Suresi Bize Neyi Öğretir?

Fatiha Suresi Kur'ân-ı Kerim'in ilk suresi ve bütün ilahi vahyin özeti mahiyetinde bir başlangıç ve bir mukaddimedir. Allah'a hamd ederek ibadetin yalnız zat-ı ilahisine olacağını, yardımın yalnız Allah'tan bekleneceğini ve her konuda ümid edilecek yegâne makamın dergâh-ı ilahi olduğunu anlamaktadır. Ümmül-kitab olan bu sureyi namazlarımızda günde kırk defa okurken bunun anlamını anlayarak okumamız halinde namazlarımızın kabul derecesinin daha yüksek olacağını bilmemiz gerekir. Toplumumuzda besmelenin manasını hala bilmeyen milyonlarca insanımızın olduğunu kendilerine uzatılan sokak mikrofonlarına verilen cevaplardan anlamaktayız. En azından besmelenin ve Fatiha'nın anlamını öğrenmek en zaruri bir görev ve önemli bir bilgi olarak görülmelidir. Bu açıdan burada kısaca besmele ve Fatiha'nın izahlarını vermenin faydalı olacağını umarız.

Bismillahirrahmânirrahîm / Rahmân, Rahîm Allah'ın adı ile.

Her hayırlı şeyde olduğu gibi Senin Kitabını okumak üzere başlarken de hiçbir düşünce ile meşgul olmadan önce hep Senin adın ve güzel isimlerinle, güzel sıfatlarınla, rahmet ve bereketinle başlarız. Bu başlangıcı hayırlı ve bereketli kıl. Kitabını anlamayı ve onunla amel etmeyi bizim için kolaylaştır Allah'ım.

اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَم۪ينَۙ ﴿2﴾ اَلرَّحْمٰنِ الرَّح۪يمِۙ ﴿3﴾ مَالِكِ يَوْمِ الدّ۪ينِۜ

2-3-4. Hamd (bütün övgü ve şükürler) âlemlerin/bütün yaratılmışların Rabbi, Rahmân, Rahîm ve din gününün (ceza ve ödül verme konusunda) tek söz sahibi olan Allah'adır.

Hamd (bütün övgü ve şükürler) Allah'ın varlığına delil olan, yaratılmış her şeyi kapsayan kâinattaki her şey (insanlar, cinler ve bütün varlıklar) demek olan "âlemûn/âlemîn/âlemler"in mutlak sahibi olan; ihtiyacı olan bütün varlıklara rızık veren ve onların yegâne Rabbi olup her şeye egemen ve her şeyde dilediği gibi tasarruf eden, her şeyi düzenleyen, kâinatı yöneten, insana ve diğer bütün yaratılmışlara her türlü nimetini ihsan eden Rahmân olan Allah'a aittir. Hamd, sadece Ona yapılır. Rahîm olan rabbimiz bütün kullarına merhametini esirgemeyen ona itaat eden bütün kullarını ödüllendiren yüce merhamet sahibidir. Hamd sadece hesap gününde ceza ve ödül verme konusunda tek söz sahibi olan Allah'adır. Hamd her amelin hesaba çekileceği, mutlak adaletin uygulanacağı, mükafat ve cezaların verileceği hesap günü/âhiret günü olan din gününün mutlak sahip ve mutasarrıfı/mâliki olan Allah'adır. Hamd, sadece Ona özgüdür. Allah'tan başkasına asla ibadet edilemeyeceği gibi verdiği nimetlerin farkına varıp bunlara şükretmek müminlerin imanı gereğidir. Allah'tan başkasına hiçbir şekilde ve hiçbir sebepten şükür ve hamd edilmez.

اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَع۪ينُۜ

5. Allah'ım! Yalnız Sana ibadet eder, yalnız Senden yardım dileriz (Senin dışında asla kimsenin önünde eğilmez, kimseye mâbud gözüyle bakmayız).

İslam inancını temeli Allah'ın ibadet edilecek, kendisine itaat edilecek tek ve bir ilah olduğu anlayışı üzerine bina edilmiştir. Allah'ın tek ve yüce otorite olarak emirlerine uyulacak Rab'tir. Başkasının önünde eğilmek, başka bir varlığa ibadet etmek asla kabul edilecek bir amel değildir. İslam böyle bir davranışı reddeder.

Ayetin verdiği mesaj şöyledir: Yalnız Sana ibadet eder, yalnız Senden yardım dileriz. İbadet, mutlak olarak sana özgüdür. Senden başkasına ibadet edilmez. İtaat yalnız sana yapılır. İnsanın günlük hayatında sadece Allah'ın belirlediği yaşama tarzı, İslamî bir hayat tarzıdır. Hâkimiyet, senin elindedir. Hüküm senindir. Emir ve yasak koymak, sadece sana özgüdür. Senin dinin ve nizamından başka uyulacak bir yol ve sistem yoktur. Senin dinine ve nizamına uymayan bütün batıl yol ve sistemlere karşı direnmek, Sana itaat ve ibadettir. Senin gösterdiğin yaşama biçimi hayata anlam katar. Onun için Senden başka kimseden yardım istenmez. Her şeyin yaratıcısı ve sahibi sensin. Yardımı sadece sen yaparsın. Senin yardımın bütün sıkıntılarımızı ve güçsüzlüğümüzü giderebilen yegâne kaynaktır. Hiçbir güç, kuvvet ve beşerden yardım ve istiane alınmaz, kim olursa olsun senden başkasından yardım istenmez. Zira insanlar ve bütün beşerî yardım kuruluşları ve düşünceler hayatın problemlerine çare olamaz. Senden başkasından yardım isteyenler, senin insanlık için uygun ve gerekli gördüğün İslâm dininden başka bir dine ve sisteme bağlananlar, Sana şirk koşmuş olur. Senin dinine başka düşünceleri ve beşerî hükümleri ortak etmiş olurlar. Allah'ım senin önünde durup ibadet ederken bütün varlık ve gücün sana ait olduğunu beyan eder sadece sana rukû' ve sucûd ederim. Bir taraftan sen varsın, diğer tarafta yarattığın varlıklar vardır. Bütün yarattıkların içinde en mükemmel surette yarattığın insan da senden başkasına ibadet edemez. Başkasının emirlerini dinleyemez.

اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَق۪يمَۙ صِرَاطَ الَّذ۪ينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْۙ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّٓالّ۪ينَ

6-7. Bizi (razı olduğun) dosdoğru yola yönelt ve hidayet et. (Razı olup) kendilerine nimet verdiğin kimselerin yoluna (doğru yönlendir), gazaba uğrayanların ve yanlış yollara sapanların yoluna değil. (Âmin.)

Yâ Rab! Hidayet eyle, bizi dosdoğru yola yönelt. Şirkten, küfre yönelmekten, cahiliyenin her türlü yanlış ve sapık düşüncelerinden, küfür sistemlerine gönül kaptırmaktan ve bu sistemlerin içinde erimekten sen bizi koru Allah'ım! Yaşama tarzımızı düzenlemek üzere bize rehberlik edecek olan kendilerini vahiyle yönlendirdiğin peygamberlerin, bütün rasûl ve nebîlerin, salih ve mükemmel iman sahibi kimselerin, Senin dinine bağlı ve buyruklarına sadık olanların, Sana istediğin gibi itaat ve ibadet edenlerin yoluna doğru bizi yönelt. Ashab-ı kiramın yaşama tarzını, onlar gibi olmayı bize nasip eyle Allah'ım. Vahye ve Kur'ân'a sırt çevirenlerin, Rasûlüne ve getirdiği hükümlere iman etmeyenlerin yolundan bizi uzak tut Allah'ım! Şaşmamak ve Senin yolundan başka yollara sapmamak için bize en güzel yollarını göster ve bu yollara uymayı nasip et yâ Rab!

Fatiha insanın ve özellikle müminin nasıl yaşaması gerektiğini anlatan ve öğreten mesajlar taşımaktadır. Sünnetleriyle beraber kılındığı zaman günde kırk defa namazda bunun tekrarlanmasının hikmetleri sonsuzdur. İnsanlar mutlu bir hayata kavuşmayı, huzur içinde yaşamayı isterlerse bu sure üzerinde düşünmeleri ve her zaman bu emirleri yerine getirmeleri gerekir. Allah bize İslami hayat tarzından uzak tutmasın. Yalnız O'na tevekkül eden ve yalnız onun yardımını talep edenlerden eylesin.

Ahmet AĞIRAKÇA