Çocuklarımıza isim koyarken nelere dikkat etmeliyiz?

En sık karşılaştığım sorulardan biri de isimler ve anlamlarıdır. Daha çocuk anne karnına düşer düşmez ebeveynde başlar bu heyecan. Ve de çocuklara isim koymak sanıldığı kadar kolay bir şey değil. Hele çocuğumuz ilk ise isim koyma konusunda oldukça endişeleniyoruz. Annelerin bu konuda babalara göre daha titiz olduğunu söyleyebiliriz.

İlk duyduğumuzda şaşırdığımız isimler de var. Kimi hatırlamadığı için, kimi yanlış anlaşıldığı için, kimi memurun yanlış yazdığı için garip iken bir kısmı da ebeveynin tercihi ile konulmuş. Artık olmasın diye konular Yeter, İmdat, ölmesin diye Satılmış isimleri konulduğu gibi ilk defa gördüğü bir ismi anlamına ve isim olup olmadığına bakılmaksızın konulanlar da var.

Herkesin istediği şeyler aynı aslında: Çocuğumuzun ismi kulağa hoş gelsin, anlamı güzel olsun ve çevrede kimsede olmasın. Oysa ne kadar da boş uğraştır bu. Her yeni doğan çocuk yeni bir isim icat edemeyeceğimize göre mutlaka birilerinin ismi olacak. Ne kadar ararsak arayalım, böyle bir isim bulamayacağız eğer çok beğendiğimiz bir yazarın, hocanın, seyrettiğimiz bir filmin kahramanın veya tuttuğumuz takımın oyuncusunun adını, çocuğun doğumu esnasında gerçekleşen bir olayı hatırlatacak bir ismi veya eşlerden birinin memleketini hatırlatacak dağ, ırmak ve göl isimleri vermeyeceksek.

Eskiden isim vermek daha kolaydı sanki. Hocalar, dedeler ve büyük babalar vardı, onlar çocuklara bir isim koyardı. Veya anne ve babalarımızın isimlerini koyardık. Ama devir değişti, günümüzde genç ebeveynler çocuklarına isim koyarken anne ve babalarına pek sormuyorlar artık. Hoş anneanneler ve dedeler da karışmıyor torunlarının isimlerine.

Çocuklarımıza güzel isim koymak peygamberimiz (s.a.v.) tarafından ana babaya yüklenmiş bir sorumluluk ve evladın ana baba üzerindeki en temel haklarından biri. Peygamberimiz, anlamı hoş ve sevimli olmadığı için birçok sahabenin isimlerini değiştirerek bu konudaki hassasiyetini göstermiş. Dolayısıyla bu iş çok önemli.

PEKİ ÇOCUKLARIMIZA İSİM KOYARKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

Ben sizler için birtakım kıstaslar belirledim. Babamın hayrına paylaşayım.

1- İsim anlam bakımından olumsuz, kötü ve çirkin olmamalıdır.

2- Çocuklara verdiğimiz isimlerin çocuklar üzerindeki etkisini düşünerek onlara olumlu anlamda tesir edecek isimler vermeliyiz. Çocuklarımızın isminin üzerilerinde tesiri olacağını unutmamalıyız.

3- Koyacağımız ismin Müslüman veya Türk ismi olmasına dikkat etmeliyiz. Bunun dışında kulağa hoş geliyor diye yabancıların isimlerini koymamalıyız.

4- Özellikle Türkçe dışındaki dillerden alınan isimlerin şahıs adı olmasına dikkat etmeliyiz. Bizim ülkemizdeki coğrafi isimler nasıl başka dillerde isim olarak kullanılmıyorsa biz de başka ülkelerin yer ve hayvan isimlerini çocuklarımıza koymamalıyız.

5- Eşlerden biri yabancı olduğunda her iki kültürde de olan isimleri tercih etmek daha doğru olacaktır, Yusuf/Josef, Adem/Adam gibi.

6- Beğendiğimiz tarihi şahsiyetlerin veya benzemesini istediğimiz güzel insanların isimlerini verebiliriz. Umulur ki çocuğumuz onlara benzer.

7- İnancımızı hafife alacak, dinimizin ve geleneğimizin önemsediği kavramları küçük düşürecek isimlerden şiddetle kaçınmalıyız.

8- Türklere ve Müslümanlara büyük zararlar vermiş tarihi şahsiyetlerin isimlerini vermemeliyiz.

9- Çok uzun olmamalı. İsmin yazılmasında yer sıkıntısı çekilme ihtimaline karşı isimleri mümkünse kısa, en fazla yedi sekiz harfli isimlerden seçmeliyiz.

10- Telaffuzu kolay olmalı. Söylenmesi zor olan bir isim çocuğun hayatı boyunca kendisine problem çıkaracak, devamlı yanlış anlaşılmalara neden olacağı için sıkıntı verebilecektir.

11- Ahengi olmalı, kulağa hoş gelmeli, bir vezne uygun olmalı. Mesela Sinan Murat mefâilün, Ahmet Kerem müstefilün, Elif Nisâ mefâilün, Ayşe Betül müfteilün gibi.

12- Kendisiyle dalga geçilecek veya insanlar arasında hoş görülmeyen şeylere benzetilecek isimler olmamalı.

13- İsim, çocuğumuzun arkadaşları arasında veya toplumda kendisine ön yargı ile yaklaşılmasına neden olacak kadar radikal olmamalıdır. Çocuğun ailesinin fanatik olduğunu hissettirmemeli, insanlar arasında kendisine farklı yaklaşılmasına engel olmamalıdır.

14- Devrin modasına ve havasına uyarak garip isimler koymamalıyız. İlk başta çekici gelir ama ismin de devri ve modası geçince veya gençliğimizdeki keskinlik törpülenince keşke koymasaydık diye düşündüğümüz de olur.

15- İnternet denilen iletişim aracının yaygınlaştığı, dünyanın küçüldüğü ve ilişkilerin çok arttığı günümüzde çocuğumuza koyacağımız ismin yazılışı ve telaffuzu yabancılara da zor gelmemeli.

16- E-mail yazarken ismin kolay yazılıyor olmasına dikkat etmeli, diğer dillerde olmayan karakterlerin fazla olmamasına dikkat edebiliriz.

17- Bize bir olayı veya sevdiğimiz birini hatırlatacak isim koyabiliriz.

Görüldüğü gibi isim koymak çok basit bir iş değildir. Çocuklarımıza isim verirken çok dikkat etmek her ana babanın dikkat etmesi gereken bir husustur. Ama ben bunları yapamam derseniz size Temel'in izlediği yolu önerebilirim.

Temel'in oğlu olmuş ve adını da Oğuz koymuş. Hoca camide Temel'e sormuş oğlunun adını. Temel Oğuz deyince, Kur'an'a neden bakmadın demiş hoca.
- Bakmaz olur muyum hocam, baktım ve Kur'an'dan koydum.
- Ula kırk yıllık hocayım ben böyle bir isim duymadım, deyince;
- Hocam, Kur'an'a başlarken oğuzu billah demiyor muyuz?

İsmail Güleç