Hayvanlar konuşabilir mi?

Evrimci ve ateist bir dergi son sayıların birine maymunla satranç oynayan insan temsili resmini kapak yapmış. Güya bununla maymunla farkımızın olmadığı imajı vermiş. Gerçekten hayvanlar konuşabilir mi?

Her hayvan aynı türden başka hayvanlarla konuşmaya benzer iletişime girebilir: Kediler kedilerle, arılar arılarla gibi. Ancak bu gerçek bir konuşma değildir. Hayvanlar bu amaçla ötme, kuyruk sallama benzeri pek çok şey yapabilir. Ancak bizler gibi konuşamaz ve biz de genellikle onların yöntemini kullanamayız.

Arılar, bir çiçeğin ne kadar uzakta ve hangi yönde olduğunu diğer arılara anlatabilir. Bunu, bizim taklit edemeyeceğimiz kadar karmaşık bir dansla yaparlar. Maymunlar, tehlikeli olduğunu düşündüklerinde, karınları aç olduğunda veya bir şey söylemek istediklerinde özel bazı çığlıklar kullanırlar. Başka hayvanlar da benzer yöntemlere başvurur. Bu hayvan seslenişleri genetik olarak sabittir ve istemli kontrolden ziyade duygusal kontrol altındadır. Uygun duygusal haller dışında bir ses üretebilmeleri neredeyse imkânsızdır ve hep böyledirler, kendilerini geliştirmeleri söz konusu olmaz.

İnsanların konuştuğu dil pek çok açıdan farklıdır ve hayvanlar dünyasında bir benzeri yoktur. Hayvanlar aynı türden olanlara ancak sınırlı mesajlar verebilirken insanlar sürekli yeni, daha önce duymadıkları, hatta insanlık tarihi boyunca daha önce hiç kimsenin söylemediği şeyler söyleyebilir. Ve bunu hiç düşünmeksizin yapabiliriz.

Köpek, kedi gibi bazı hayvanlara eğitimle bazı komutları yapması öğretilse de gerçekte ne söylediğimizi anlamaz; yeni bir şey söylediğimizde de, dediklerimizi bir çocuğun anladığı şekilde kavrayamazlar. Yeni bir söz de üretemezler.

Maymunlarla çalışan bazı evrimci bilim insanları bu hayvanlara kısmen de olsa insan dilini öğretebileceklerini iddia etseler de ancak kendilerini ve evrim safsatası adına insanları kandırmaktadırlar.

Rus psikolog Nadesha Ladygina-Kohts, Joni adındaki bir bebek şempanzeyi eğitmek için büyük gayret göstermiş, ancak konuşmayı andıran sesler çıkarmak dışında pek bir şey öğretememiştir. Eğitmeye çalıştığı şempanzeyi 4 yaş insan çocuğu ile kıyasladığında ise çocuğun seviyesi hakkında; "Daha iyi, niteliksel olarak daha yüksek ve karşılaştırılamaz, ifade edilemez ölçüde çok daha mükemmel demek hatta bağırmak istersiniz" demiştir(*).

İnsanda dilin nasıl geliştiği konusunda evrimciler hiçbir açıklama getirememektedir. Daha doğrusu inandırıcı olmayan çok sayıda ve değişik teori ileri sürmektedirler. Sözgelimi dil gelişimi hakkında Darwincilerin en çok sığındıkları teori olan, "Birden oluşan ve beyni de yaratan tesadüfi bir mutasyona bağlıdır" gibi açıklama da anlamsızdır. Steven Penker ile Paul Bloom bu görüşe itiraz etmişlerdir: "Dil karmaşıktır ve böylesine karmaşık yapılar doğal seçilim yoluyla ancak aşamalı bir tarzda küçük etkiler oluşturan bir dizi mutasyon aracılığıyla ortaya çıkabilir. Hemen belirmesi mümkün değildir."

Günümüz dilbilimci ve filozofu Noam Chomsky ise dilin doğal seçilim yoluyla evirilmesinin mümkün olamayacağını söylemektedir. İnsan dili diğer bütün hayvan iletişim şekillerinden 'tamamen farklı prensibe dayanmaktadır' demektedir. Yani ona göre insan dili bir tür mucizeydi.

---------------------------- ------------------------------------

(*) Kendini Yineleyen Zihin. Michael C. Corballis. Alfa Bilim Yayını, 2014.