Hayatını mushaf yazmağa adayan hattat: Ramazan bin İsmail

Hat san'atı'nın büyük isimleri - 62

İstanbul'da Yenikapı Mevlevihânesi civârındaki bir câmide sürdürdüğü imâmlık vazîfesi dışında, günün bir bölümünü nesih hattı ile yarım cüz (10 sahîfe) Kur'ân yazmağa ayıran Ramazan Efendi 400 mushafla herhâlde kendi devri için bir rekora erişmiştir. Her yeni günde bu mubârek meşgalesini bitirmeden, ziyaretine gelen vezir bile olsa, dışarda bekletmeyi îtiyâd edinmişti. Çünkü evi, kendisini ziyaret etmeyi bir hayırlı iş telâkki edenlerle dolardı.

Bir mushaf 30 cüzden mürekkeb olduğuna göre, vasatî iki ayda bir Kur'ân'ı tamamladığı âşikârdır. Bu hesâb ile –Devha'nın nakline göre– yazdığı 400 aded mushaf san'at hayatının 66 yılını alır ki, bundan da, tabiî ömrünün uzun sürdüğü anlaşılıyor. Hastalığında ziyaretine gelen Derviş Ali (bkz. Hat San'atının Büyük İsimleri-4), Suyolcuzâde Mustafa (bkz. Hat San'atının Büyük İsimleri-6) ve Hâfız Osman (bkz. Hat San'atının Büyük İsimleri-7) efendilere kendisinin başlayıp da bitiremediği yazılarını tamamlatırdı. 27 Ramazan 1091 (21 Ekim 1680) günü vefat etti. Mezarı Yenikapı Mevlevihânesi dışında -bugün olmayan- kabristandadır. Oğlu Derviş İbrahim Efendi de (ö.1719) aynı câmideki imâmetinin yanı sıra, hat san'atını babasından öğrenip mushaflar yazmakla uğraşmış; ölümünde aynı kabre gömülerek, babasıyla dünyadaki kader birliğini sürdürmüştür.

Ramazan Efendi'nin yetiştirdikleri arasında Hâfız Halil (ö.1703), Çinicizâde Abdurrahman (ö.1725) ve Seyyid Hasan Hâşimî (ö.1687) efendiler en tanınmışlarıdır. Sakıp Sabancı Müzesi-254 (1053/1643); Türk ve İslam Eserleri Müzesi-465 (1059/1949); Kerem Kıyak Koleksiyonu / İstanbul (1072/1662); Mektebetü'l-Mesâhıf / Medine (1075/1664)'de de mushafları görülmüştür.

Ramazan bin İsmail'in burada tanıtılan hicri 1070 (1660) tarihli mushafı ise Eski Rumeli Kādıaskeri Kasîdecizâde Süleyman Sırrı Efendi tarafından 1806'da vakfedilmiş, hâlen Süleymaniye Kütübhânesi- Kasîdecizâde 1'de muhâfaza edilmektedir (Resim 1, 2).

Uzun bir ömrün 400 mubârek mahsûlünden biri olan bu mushafın canlı renklerle işlenmiş temiz ve klasik vasıflı serlevhasına çevresindeki tığlar da güzellik katıyor. Sûrebaşı ve mushaf gülleri de bu bütünlüğü tamamlıyor. Aşere alâmeti rıkā' ile yazılmıştır (Resim 3). Bu mushafın hatâyî gurubu kullanılarak hazırlanmış kalıplarla taslanan latîf bir kabı vardır. Şemse ve köşebendler mülemma', kenarsuyu alttan ayırmadır.

Resim 1: Ramazan bin İsmail mushafının serlevhası.

Resim 2: Aynı mushafın iki ara sahifesi.

Resim 3: Aynı mushafın iki ara sahifesi.

Prof. Uğur Derman