Mehmed Bin Ebubekir

Hat san'atı'nın büyük isimleri - 69

Kur'ân-ı Kerîm yazmasıyla ünlü Ramazan Efendi'nin (bkz. Hat San'atının Büyük İsimleri-62) öğrencilerinden Kastamonulu Ebȗbekir Efendi'nin oğlu olan Mehmed, hüsn-i hattı babasından meşk ve Kur'ânî ilimleri tahsîl etti. Tuhfe, 30 aded kağıda sığdırılmış olmak üzere birçok mushaf yazdığını ve 1726'da vefat ettiğini yazıyor.

Burada, hattatımızın hicrî 1118 (1706)'da tamamladığı 131. mushafı tanıtılacaktır. Şahsen iki yıl önce gördüğüm hicrî 1125 (1713) tarihli mushafında ise, bunun, yazdıklarının 158.si olduğu kayıtlıydı. 1125 – 1118 = 7 yılda 158 – 131 = 27 aded yazabildiğine göre, bu ince emek mahsȗlü mushafların her biri üç ayda tamamlanıyor demektir. Fakat hicrî 1125-1135 (1713-1723) yılları arasında kaleminden 188 – 158 = 30 mushaf çıktığına bakılırsa, yaşlandığında her bir yıl için 3 mushaf bitirebilecek sür'ate düşmüş ve ömrünün sonuna kadar buna devam ettiyse, belki 9 Kitâbullah daha yazabilmiştir. Hattatımızın diğer iki mushafı da Topkapı Sarayı Müzesi Kütübhânesi-M.20 (1123/1711); EH.59 (1135/1723)'dedir.

Burada tanıtılan mushafı ise İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütübhânesi-A.6559'da muhâfaza edilmektedir. Kur'ân-ı Azîmü'ş-Şân'ı neredeyse gubârî sınıfına girebilecek incelikte, lâkin hüsn-i hat cihetiyle tâviz vermeden yazmak için, Ebȗbekir Efendi'nin oğlu Mehmed olabilmek gerekir, denilebilir. Çünkü kalem ağzı inceldikçe -sancak mushaflarında olduğu gibi- hattın hüsnünden bir şeyler kopup gider ve canbazlık gibi işin hatbazlık tarafı artar.

Bu mushafın sonundaki 1,5 sahifelik Türkçe ferağ kaydında Kur'ân kıraatine dair îzahatta bulunan hattatımız, 131.sini yazdığı Kitâbullah'ı Ramazan 1118 (Aralık 1706)'de tamamladığı beyânını şu sözlerle bağlıyor: "Niyaz olunur ki, eğer sehv ü kusur görülür ise, tahkîk, yüzünde ıslâh olunup, kâtibe duâ-i hayr oluna". Bunun altındaki hâtime tezhîbinde, mushafı klasik ve zer-enderzer karışımı olarak bezeyen Hüseyin Efendi'nin imzâsı görülüyor. Serlevhanın alışılagelmiş büyüklükte oluşuna mukābil, sȗrebaşları ince neshe uygun bir şekilde küçültülüp, satıra göre inceltilmiştir. Mushafın kabı yekşahdır.

Resim 1: Mehmed bin Ebubekir Efendi mushafının serlevhası

Resim 2: Aynı mushafdan iki ara sahîfe

Resim 3: Aynı mushafın ferağ kaydı

Resim 4: Aynı mushafın yekşah kabı.

Prof. Uğur Derman