Arama
El Hazini'nin bilim dünyasına katkıları
El Hazini, 12'inci yüzyılda yaşayan, bilim dünyasına yaptığı katkılarla asrını aşan bir alimdi. Onun Bizans asıllı bir köle olarak başlayan yolculuğu, çalışkanlığı ve ilmi sayesinde Sultan Sencer'in övgüsüne ve desteğine mazhar olan bir bilgin olarak son buldu. Hayatı boyunca fizik, kimya, matematik, felsefe ve astronomi bilimleriyle ilgilenen El Hazini, günümüz modern biliminin alt yapısını oluşturdu. El Hazini, Newton'dan tam 5 asır önce, "her cismi yer kürenin merkezine doğru çeken bir güç" olduğunu; Roger Bacon'dan ise 100 yıl önce, "dünyanın merkezine doğru yaklaştıkça, suyun yoğunlaştığı" fikrini ortaya attı.
El Hazini'nin tespitlerinden en dikkat çekici olanı ise yerçekimi ile ilgili olandı. Newton'tan 500 yıl önce, "her cismi yer kürenin merkezine doğru çeken bir güç" olduğunu söyledi.
Roger Bacon'dan bir asır önce de, dünyanın merkezine yaklaştıkça, suyun yoğunlaştığı fikrini ortaya attı.
Batılı bilim adamları tarafından dinamik, hidrostatik ve akışkanlar mekaniğinin öncüsü ve üstadı kabul edilen El Hazini, 800 yıl önce bir cismin, düşük yoğunluklu havada ağırlık kazandığını, yoğun havada veya suda ise ağırlığının azaldığını (temel kaldırma kuvveti ilkeleri) keşfetti.
El Hâzinî, kimyasal maddelerin yoğunluk ve özgül ağırlıklarını ölçmek amacıyla icat ettiği hassas terazilerle, gözlem ve deneylerle kimya bilimine de önemli katkılarda bulundu.
Öyle ki, icat ettiği ve "Mizanü'l-Hikme" (Hikmet Terazisi) adını verdiği hassas terazi ile yaptığı yoğunluk ve ağırlık ölçümleri, günümüz teknolojisi kullanılarak yapılan ölçümlerden pek farklı değildir.
Bu terazi sayesinde, metallerin ve kıymetli taşların saf olup olmadıkları, farklı metallerden oluşan alaşımların ise karışma oranları bulunabiliyordu. El Hâzinî'nin bilime kazandırdığı bu terazi, dönemine kadar olan terazilerden hassasiyet bakımından oldukça ileri ve üstündür.
El Hazini'nin tüm çalışmalarını birbirini tamamlayacak niteliktedir. Metallerin özgül ağırlıklarını modern bilimin ölçümleriyle neredeyse bire bir örtüşecek şekilde, asrını aşan bir bilgi birikimle bulmuştur.
Modern bilimin gelişmesine alt yapı oluşturan; hayatı boyunca devletine ve İslam âlemine hizmet eden El Hazini, 12'nci yüzyılın ortalarında vefat etti. Ondan geriye bilim dünyası için kıymetli bu buluşları ve eserleri kaldı:
Yerçekimi kanununun mucidi: Abdurrahmân El Hâzinî, Newton'dan 500 yıl önce, "her cismi yer kürenin merkezine doğru çeken bir güç" olduğunu söylemişti.