İbn Kemal kimdir? Bir devrin hafızası İbn Kemal hakkında bilinmesi gerekenler
Osmanlı'nın önemli tarihçi ve şeyhülislamı Kemalpaşazade Şemseddin Ahmed Efendi, dedesine nispetle İbn Kemal olarak da bilinir. 16. yüzyılın Osmanlı ilim ve kültürünün en büyük alimlerinden biri olan İbn Kemal, dönemlerinde yaşadığı II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman'nın sevgi ve saygısını kazandı. Hadis, tefsir, fıkıh gibi dinî ilimler başta olmak üzere tarih, edebiyat, felsefe, dil ve tıp gibi birçok ilme olan hâkimdi. Peki, İbn Kemal'in hayatını değiştiren olay neydi? Yavuz Sultan Selim, İbn Kemal ile ilgili ne vasiyet etti?
🔸 Asıl adı Şemseddin Ahmed olan Kemalpaşazade Şemseddin Ahmed Efendi, II. Bayezid'e lalalık yapan büyükbabası Kemal Paşa'ya nispetle İbn Kemal olarak anılır.
🔸 1469'da dünyaya gelen Şemseddin Ahmed, bazı kaynaklarda Tokat'ta bazı kaynaklarda Edirne'de doğduğu kaydedilir. Amasyalı olduğu da ileri sürülür.
🔸 Şemseddin Ahmed'in dedesi, Fatih döneminde devlet hizmetinde vezirliğe kadar yükselen Kemaleddin Ahmed Efendi, babası ise II. Beyazıt döneminde Amasya merkez muhafızlığı ve Tokat sancakbeyliği yapmış olan Şücaüddin Süleyman Bey'di.
🔸 Annesi ise İran'dan gelip Tokat'a yerleşen Fâtih Sultan Mehmed dönemi kazaskerlerinden Küpelioğlu Muhyiddin Mehmed'in kızıydı.
🔸 Kur'an-ı Kerîm'i ezberledikten sonra Amasya ulemasından Arap dili ve edebiyatı, mantık ve Farsça öğrenimi gören İbn Kemal, önce askerî sınıfa girdi ve altı bölük sipahisi olarak II. Bayezid'in seferlerine katıldı.
🔸 Bu seferde Vezir Çandarlı Halil Paşa'nın oğlu İbrahim Paşa'nın yanındaydı.
🔸 İbn Kemal'in içinde bulunduğu ordu, Filibe'ye vardığında İbrahim Paşa'nın huzurunda bir toplantı yapıldı. Bu toplantıda 30 akçe ile Filibe müderrisi olan Molla Lütfi vezirin yanına gelerek, huzurda bulunan diğer beylere ehemmiyet vermeden cesaret ve kahramanlığı ile nam salan Evrenoszade Ali Bey'in üst tarafına geçip oturdu.
🔸 Bu durum, İbn Kemal'in hayatında büyük iz bıraktı. Bir müderrisin büyük beylerden daha yüksek bir yere oturmasına hayret etti. İbn Kemal, ulemanın ümeradan daha çok itibar gördüğüne kani oldu ve ilmiye sınıfına geçmeye karar verdi.
🔸 1492 yılında da askerlikten ayrılarak ilmiye sınıfına geçti ve Edirne Darülhadisi'nde Molla Lütfi'nin derslerine devam etmeye başladı.
🔸 Şemseddin Ahmed, ardından Kestelî Muslihuddin Mustafa, Hatibzâde Muhyiddin Efendi, Muarrifzâde Sinâneddin Yûsuf, Müeyyedzâde Abdurrahman Efendi gibi âlimlerden ders alarak tahsilini tamamladı.
