İslam medeniyetinin en önemli göz doktorlarından Ali bin İsa kimdir?
Ali bin İsa, İslam medeniyetinin yetiştirdiği en büyük göz doktorlarından biriydi. Görme yolları hastalıkları ve cerrahisi (oftalmoloji) alanında ün kazanan hekim, optik cihazların olmadığı bir dönemde katarakt ameliyatı yaptı. Ameliyatlarda ilk kez anesteziden yararlanan hekimlerden biri olan Ali bin İsa'nın kaleme aldığı eser, asırlar boyunca doktorların başvuru kitabı oldu. El-Kehhal olarak da tanınan Ali bin İsa hakkında merak edilenler...
Tam adı Şerefeddin Ali b. Îsâ olan âliminin hayatı hakkında bilgiler sınırlıdır. Öğrenimini dönemin önemli hekimlerinden Ebü'l-Ferec bin Tayyib'in yanında yaptı. Tıbbi çalışmalarını da burada yürüttü.
Oftalmoloji alanında ün kazanan bilim adamı Batı'da Jasu Haly adıyla tanındı. Döneminin en büyük hekimlerinden biri olan el-Kehhal'ın İsa ismine dayanarak bazıları onun Hıristiyan olduğunu sanmışlardı.
(X)*Oftalmoloji: görme yolları hastalıkları ve cerrahisi
Mesleki etik kurallara oldukça önem veren Ali bin İsa, 10. veya 11. yüzyılda başarılı göz ameliyatları yapabilen ve bunu eserinde ayrıntılı bir şekilde açıklayan Ortaçağ'ın en büyük göz doktoruydu.
İslam dünyasının başarılı hekimlerinden er-Razi, hekimlerin kullanabilmesi için antimuan tozunu imal etti. El-Kehhal ise bu tozun göz hekimliğinde kullanılmasına öncülük etti. Antimuan tozu ilaç yapımında kullanılırdı.
Kaleme aldığı Tezkiretü'l- Kehhalin fi'l-ʿAyn ve Emraziha (Göz ve Hastalıkları Hakkında Göz Doktorlarına Bir Hatırlatma) adlı eseri göz ve göz hastalıkları üzerine yazılmış oldukça geniş bilgiler veren tıp kitabıdır. Göz hastalıkları hakkında ilk eser olmasının yanında tezkire sahasındaki en eski eserdir.
El-Kehhal, bu eseri yazarken devrin tıp âlimlerinden, araştırmalarından Galen, Huneyn bin İshak, Hipokrat, Dioskurides gibi tıp alanında önemli hocaların bilgilerinden yararlandı. Üç bölümden meydana gelen eserinin birinci bölümü 21 ayrı kısımdan oluşur. Gözün anatomi ve fizyolojisi tabakaları, damar ve sinirlerin incelenmesi, her bir tabakanın başlangıç ve sonu, sağladığı faydalar ve beslenme kaynakları anlatılır.
74 ayrı kısımdan oluşan eserin ikinci bölümünde göz kapakları, gözyaşı bezleri, katarakt ameliyatı, kornea- uveanın hastalık ve tedavileri hakkında bilgi verir. Trahom hastalığına da yer veren el-Kehhal, gözde arpacık çıkması, göz kapağının büyümesi ve şeklinin bozulması gibi durumları da açıklar.
