İslam medeniyetinin en önemli göz doktorlarından Ali bin İsa kimdir?
Ali bin İsa, İslam medeniyetinin yetiştirdiği en büyük göz doktorlarından biriydi. Görme yolları hastalıkları ve cerrahisi (oftalmoloji) alanında ün kazanan hekim, optik cihazların olmadığı bir dönemde katarakt ameliyatı yaptı. Ameliyatlarda ilk kez anesteziden yararlanan hekimlerden biri olan Ali bin İsa'nın kaleme aldığı eser, asırlar boyunca doktorların başvuru kitabı oldu. El-Kehhal olarak da tanınan Ali bin İsa hakkında merak edilenler...
Önceki Resimler için Tıklayınız
Kaleme aldığı Tezkiretü'l- Kehhalin fi'l-ʿAyn ve Emraziha (Göz ve Hastalıkları Hakkında Göz Doktorlarına Bir Hatırlatma) adlı eseri göz ve göz hastalıkları üzerine yazılmış oldukça geniş bilgiler veren tıp kitabıdır. Göz hastalıkları hakkında ilk eser olmasının yanında tezkire sahasındaki en eski eserdir.
El-Kehhal, bu eseri yazarken devrin tıp âlimlerinden, araştırmalarından Galen, Huneyn bin İshak, Hipokrat, Dioskurides gibi tıp alanında önemli hocaların bilgilerinden yararlandı. Üç bölümden meydana gelen eserinin birinci bölümü 21 ayrı kısımdan oluşur. Gözün anatomi ve fizyolojisi tabakaları, damar ve sinirlerin incelenmesi, her bir tabakanın başlangıç ve sonu, sağladığı faydalar ve beslenme kaynakları anlatılır.
74 ayrı kısımdan oluşan eserin ikinci bölümünde göz kapakları, gözyaşı bezleri, katarakt ameliyatı, kornea- uveanın hastalık ve tedavileri hakkında bilgi verir. Trahom hastalığına da yer veren el-Kehhal, gözde arpacık çıkması, göz kapağının büyümesi ve şeklinin bozulması gibi durumları da açıklar.
Tezkiretü'l- Kehhalin fi'l-ʿAyn ve Emraziha'nın üçüncü bölümünde ise gözdeki iç hastalıklar ve tedavileri, billur cisim ve albümin hastalığında gözün değişiklikleri, miyop, hipermetrop, gece körlüğü; saydam tabaka, retina, görme siniri, ağtabaka ve iris hastalıkları, şaşılık ve görme hastalıkları hakkında bilgi verir. Bu bölümde yüz otuz iki çeşit hastalığın tarifi yapılır.
Tezkiretü'l- Kehhalin fi'l-ʿAyn ve Emraziha adlı eserde 132 çeşit göz hastalığı ve tedavisi yer alır. Eserin sonunda genel sağlığın korunması için yapılan bazı tavsiyelerin yanında 141 çeşit basit ilacın göze olan etkileri anlatılır.
Ali bin İsa ameliyatlarda ilk kez anesteziden yararlanan hekimlerden biridir. O zamana kadar bilinen lokal anestezilerin yanında ağrılı ameliyatlarda ilk defa adamotu ve afyon buharıyla genel anestezi maddelerinin yardımıyla göz ameliyatlarının yapılış şeklini verir.
10. yüzyıl başlarından itibaren oldukça ilgi gören eser, teorik ve pratik açıdan hekimlerin başvuru kitabı olan bu eserden doktorlar oldukça istifa etmiş, çalışmalarını ona göre inşa etmişti. Göz hastalıkları konusunda eser verenler, bu kitabın bazı bölümlerini aynen alır.
