Kalemi yorulmayan alim: İmam Zehebi
Çalışmaları ile hadis ilmindeki düzensizlikleri ortadan kaldıran, yüzlerce talebe yetiştirerek ilim ışığını diri tutan İmam Zehebi, on dördüncü asrın önde gelen hadis, tarih ve kıraat alimidir. Ömrünün ekseriyetini ilim yolunda tüketen büyük alim, gerçekleştirdiği ilmi seyahatleri, telif ettiği iki yüzden fazla eseri ile İslam literatürüne ciddi bir katkı sağladı.
Önceki Resimler için Tıklayınız
🔸 Hadis ilmi içerisinde daha çok rical konularına yoğunlaşan İmam Zehebî, bu hususta ciddi çalışmalar yapar. Kendi dönemine ulaşan ve ekseriyetle birbirini tekrarlayan çalışmaların dışında kalarak kıymetli, özgün işler ortaya koyan Zehebî, tenkidi öne alan bir anlayışı temsil eder.
🔸 Bilhassa bu hususlarda kendisinden önce yapılan çalışmaları tenkid eden İmam Zehebî, bu eserleri bir düzene sokarak, hadis ilimlerine dair olan malumatı ansiklopedik bir sisteme kavuşturur. Böylece hadis ilmi araştırmacıları için pratik bir sistem kurarak ilimleri kolaylaştırır.
📌 Hayatı boyunca ilmi yolculuklarda bulunarak İslami ilimler eğitimini ikmal eden Zehebî, bu minvalde pek çok hocadan hadis, tefsir, kıraat ve temel bilgiler alanında dersler alır. Ders aldığı isimler içinde öne çıkanlar ise,
➡ Alemüddin es-Sehâvî
↪ 12. yüzyılda yaşayan Mısırlı meşhur kıraat alimi.
➡ Alemüddin el-Birzâlî
↪ Aslen Berberi asıllı olan meşhur muhaddis ve tarihçi.
➡ İbnü'l Vekîl el-Osmânî
↪ Soyu Hz. Osman'a (RA) dayanan meşhur Şafii fıkıhçısı.
➡ Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Mansûr el-Halebî el-Hâdırî
↪ 13. asırda Suriye'de yaşayan büyük Arap dili alimi.
➡ Yahyâ b. Ahmed es-Savvâf
➡ Ali b. Muhammed el-Halebî
➡ İbrâhim b. Gālib b. Şâver el-Bedevî el-Himyerî
➡ Ebû İshak Cemâleddin İbrâhim b. Dâvûd el-Askalânî ed-Dımaşkī
↪ Dımeşk'te bulunan büyük kıraat alimi.
➡ Talha b. Abdullah el-Halebî
➡ Mes'ûd b. Abdullah el-Agazâzî
↪ 13. asırda Dımeşk'te imamlık yapan alim.
➡ Yûsuf b. Abdurrahman el-Mizzî'dir.
↪ Halep civarında meşhur olan 14. asrın meşhur hadis hafızı.
🔸 Büyük alimlerin en önemli özellikleri kendilerinin eksikliğini hissetmeyecek talebeler yetiştirmeleridir. İmam Zehebî bulunduğu tüm şehirlerde ve bilhassa Dımeşk'te yüzlerce talebeye ders vererek ilim halkasının genişlemesini sağlayan önemli bir figürdür.
Yetiştirdiği meşhur talebeleri;
➡ Selahaddîn es-Safedî
↪ Zehebî'nin meşhur talebelerinden olan Safedî; alim, şair, edip, gramerci yönleriyle öne çıkar.
➡ Muhammed b. Ali b. Hasen ed-Dımeşkî el-Huseynî
↪ Zehebî'nin tahric hususunda en usta talebesidir. Muhaddis, fakih ve tarihçidir.
➡ İbrahim Burhanettin b. Abdirrahim Zeyniddin
➡ İsmail b. Amr İbn Kesîr
↪ İmam Zehebî'nin en meşhur talebesidir. İslam tarihi eserine dair çabaları ile tanınır. Bunun dışında müfessir ve muhaddistir.
➡ Abdülvehhâb Takıyyüddîn es-Sübkî
↪ 14. asırda yaşayan büyük Şafii fıkıhçısıdır.
🔸 Rıhle, eskiden alimlerin hadis almak için yaptığı ilmi yolculuklara verilen isimdir. İmam Zehebî de hadis ilminde derinleşmek ve hadis rivayet edebilmek için pek çok önemli şehre seyahat eder. Bunlar;
➡ Maarre
➡ Kudüs
➡ Basra
➡ Humat
➡ Halep
➡ Mısır
➡ Nablus
➡ Trablus
➡ İskenderiye
➡ Tebük
➡ Humus
➡ Şam
➡ Kerk
➡ Ramle şehirleridir.
🔸 En bilinen talebelerinden Safedî İmam Zehebî hakkında, "İmamların hocası, kendisine ulaşılamayacak bir hafız ve taklid edilemeyecek bir üslub, hadis ve onun ricali ilminde derin, hadislerin ilmine ve illetlerine hakim, insanların hal tercemelerini bilen, onların tarihlerindeki karışıklıkları ve şüpheleri gideren, kuvvetli zeka sahibi, birçok tasnif, muhtasar ve telifi olan, kendisiyle karşılaşıp ondan birçok ilim aldığım, birçok tasniflerini okuduğum, lüzumsuz nakilleri olmayan bir şahsiyetti." der. (Safedî, Neksü'l Hımyan)
🔸 Alâmüddîn el-Birzâlî, "Faziletli, temiz düşünceli, ilim için seyahat eden, faydalı pek çok eseri, tasnifleri, muhtasarları olan bir şahsiyet" cümleleri İmam Zehebî'yi över. (Beşşar, Avvad Maruf)
🔸 İbn Hacer el-Askalânî, "Nablûsi'den şeyhinin hayatını okudum, ricâl ve onların durumları konusunda zamanın allâmesi, keskin zekâlı ve ince görüşlü biri olduğunu anladım" diyerek İmam Zehebî'nin zekasını ve ilmini över. (İbn-i Hacer el Askalani, ed Dürerü'l Kamine)
