Arama
Edebiyat dünyasının istisnaları: Solak yazarlar
Dünya genelindeki insanların yüzde 40'ında sol kulak, yüzde 30'unda sol göz, yüzde 20'sinde sol ayak, yüzde 10'unda ise sol el ağır basıyor. Bunun nedeni ne olabilir? Sol elini kullananlar neden bu kadar azınlıkta? Bu konu üzerinde çalışmalar günümüzde de devam ediyor. Bunun beraberinde zaman içerisinde solaklık bir sorun olarak görülüyordu. Edebiyat dünyası da bu durumdan elbette ki nasibini aldı. İşte, Dünya edebiyatının istisna yazarları…
Eskiden çocuklarda solaklık giderilmesi gereken bir hata olarak görülürdü. Bugün de solaklığa dair olumsuz anlam yüklemesi hala dilimizde devam ediyor. İngilizcede sol anlamındaki 'left' kelimesinin kökeni, 'zayıf' anlamına gelen Anglosakson 'lyft' kelimesine dayanıyor.
Primatologlar doğal ortamda şempanzeleri incelediğinde el kullanımlarının bizden çok farklı olduğunu gördü. Yaptıkları her işte yarısının sağ eli, yarısının sol eli kullandığı görüldü. O halde insandaki 1'e 10 oranı evrimin hangi aşamasında ortaya çıkmıştı?
Buna dair önemli bir veri Neandertallerin dişlerinde görüldü. İnsanın bu ataları zeki ama biraz beceriksizdi. Baskın olan elleriyle bıçağı tutup avladıkları hayvanın etini keser ve dişleriyle koparırdı. Öndeki kesici dişlerdeki yıpranma şekli hangi elin ne amaçla kullanıldığını gösterir. İlginçtir ki Neandertallerde de 1'e 10 oranına rastlandı.
Sağ ya da sol el kullanımı genetiğe bağlıdır. Ama genetikçiler hala DNA'nın hangi kısmının bunu belirlediğini bulmaya çalışıyor. Bu, 40 farklı gene bağlı olabilir. Yani, sol eli kullananların sadece yüzde 10 oranında olmasının nedeni hala bilinmiyor.
Sol el kullanımının beyni nasıl etkilediği konusunda tartışmalar uzun zamandır sürüyor. Beynin sağ kısmı sol eli, sol kısmı ise sağ eli kontrol ediyor. Solak olmak beynin yapısıyla ilgili bir şeylere işaret ediyor olabilir.
Londra'daki UCL Üniversitesinden psikolog Chris McManus'a göre, "Sol elini kullananlar bazı bakımlardan daha yetenekli iken bazı alanlarda da dezavantajları olabilir. Solaksanız beyniniz normalden farklı biçimde organizedir ve bu da size başkalarında olmayan yetenekler sunar."
Oxford Üniversitesinden gelişim nöropsikoloğu Profesör Dorothy Bishop, yıllar boyunca solaklığı disleksi ve otizm gibi rahatsızlıklarla ilişkilendirenler olduğu gibi, mimar ve müzisyenlerin solak olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu söyleyerek olumluluklar atfedenlerin de olduğunu söylüyor.
Ancak Bishop bu bağlantıların biraz da seçmeli algıyla ilgili olduğunu düşünüyor. Bu tür bağlantıları bulmaya çalışan araştırmacılar, kendi tezlerini doğrulayan örnekleri abartıp, diğerlerini göz ardı edebiliyor olabilir.
Down Sendromu, epilepsi ve serebral palsi gibi rahatsızlıklarda sol-sağ el oranının 1'e 10 değil de 50'ye 50 olduğunu gözlemleyen Bishop, solaklığın neden değil bir sonuç olabileceğini belirtiyor.
"Sorunları yaratan solaklığın kendisi değil. Solaklık, altta yatan başka bir nedenin belirtisi olabilir. Ama çoğu insanda entelektüel bilişsel gelişim açısından bunun herhangi bir önemi yoktur."
Solaklığın sebepleri hâlâ tam olarak açıklanabilmiş değil; çevre, genetik gibi etkenlerin etki etmiş olacağı hâlihazırda araştırılırken, solaklık, eski çağlarda kötülüğün ve şeytaniliğin simgesi olarak görülüyordu. Oysaki tarihte solaklar, yaratıcılıklarıyla dikkat çekmiş, sanatın farklı alanlarında değerli eserler ortaya koymuştur. Solakların arasında felsefe ve edebiyata yön vermiş pek çok isim de bulunuyor.