Kazan Türklerinin kadın kahramanı: Süyüm Bike
Bir dönem büyük bir liderlik göstererek Kazan Hanlığı'nı yöneten "Süyüm Bike", düşmanlarına karşı vermiş olduğu yoğun mücadeleler sonucu Tatar Türklerinin kurtarıcısı oldu. Rus Çarı IV. İvan'ın saldırıları sonucunda Tatar beyleri, Süyüm Bike'nin Ruslara esir olarak verilmesine karar verir. Süyüm Bike sürgüne giderken Tatar halkı da tarihin gördüğü en büyük asimilasyon ve katliamlardan birine maruz kalır.
🔸 Fakat Rus Knezi Vasiliy'in talimatlarına uyarak devleti yönetmeye devam eden Kazan Han'ı Meclis'in kararıyla öldürülür.
Daha sonra Kırım'dan gelen ve iyi bir yönetici olarak bilinen Safa Giray Han ile Süyüm Bike evlendirilir.
🔸 Ülke, Safa Giray ve Süyüm Bike zamanında refah dolu günler yaşasa da bu durum uzun sürmez. Giray Han'ın vakitsiz ölümü, Kazan Hanlığı'nı düşman işgaline açık bir hale getirir.
🔸 Babası öldüğünde Süyüm Bike'nin oğlu Ötemiş Giray henüz iki yaşındadır. Bu yüzden ülke yönetimi Süyüm Bike'ye kalır. Rus Çarı IV. İvan, Kazan Hanlığı'nın başına bir kadının geçmesi ile Hanlığı topraklarına katabileceğini düşünür. Fakat Süyüm Bike'nin komutasındaki Tatar ordusu, Rusları bozguna uğratır.
Rus Çarı IV. İvan kimdir?
İlk Rus Çarı olan İvan 1547 - 1584 yılları arasında Rus Çarlığı'nı idare eder.
🔸 Süyüm Bike devleti idare ederken bu toprakları ele geçiremeyeceğini anlayan Rus Çarı, Kazan meclisine bir antlaşma sunar. Metne göre IV. İvan, Süyüm Bike ve oğlu Ötemiş'in Rusya'ya esir götürülmesi hâlinde Kazan'ı işgal etmekten vazgeçecektir.
🔸 Savaşmaktan usanan Kazan mirzaları, halkın Süyüm Bike'yi çok sevdiğini bildiği halde teklifi kabul eder. Halkı için kendini feda eden Sultan, yaptırdığı Han Camii'nin minaresinde vatanına ve halkına ağıt dolu sözlerle veda eder.
"Dertli Kazan, kanlı şehir! Mahzun ve mukadder ülke…
Başından tacın düştü, hansız kaldın. Efendilikten indin, köle oldun. Artık şöhretin bitti, şanın kalmadı.
Artık sana padişahların ziyafetlerini, hanların düğün ve bayramlarını seyretmek nerede?
Nehirlerinde su yerine bal akıttın.
Artık bal yerine gözyaşları akıyor. Ulu ve bedbaht ülke, mukaddes şehir!
Seni büyüklerinin hırs ve menfaat severlikleri ve bu yüzden çıkan parti kavgaları mahvetti. Saltanat elinden gitti…"
🔸 Lakin Kazan Hanlığı ile saldırmazlık antlaşması yapan Rus Çarı, sözünde durmaz, Kazan'a tekrar saldırır. Şehrin çevresindeki bütün toprakları Rus Knezleri arasında paylaştırır.
🔸 Burada yaşayan halk ise Tatar tarihinin en kanlı katliamlarından birine tanık olur. Katliamdan sağ kalanlar vatanlarından sürgün edilir. Tarihin en büyük asimilasyon hareketlerinden biri gerçekleşir. Kazan'daki İslami yapılar yıkılıp yakılarak Müslümanlık silinmeye çalışılır.
🔸 Dini asimilasyona karşı duran ve bunun gerçekleşmemesi için çabalayan Tatar Türkleri; Sibirya, Astarahan, Kafkaslar ve Kırım'a gitmek zorunda kalır.
🔸 Bu katliam ve acı dolu yaşanmışlıkların haberini alan Süyüm Bike, genç yaşında vatan topraklarından uzakta vefat eder. IV İvan ise tüm Kazan'ı yakıp yıktığı, taş taş üstünde bırakmadığı hâlde bir tek Süyüm Bike'nin yaptırdığı Han mescidinin minaresine dokunmaz.
🔸 Günümüze kadar ulaşan bu kuleye, Süyüm Bike'nin adı verilir. Zamanla bu müstesna yapı Tataristan'ın ve Kazan şehrinin bir simgesi haline gelir.
