Nietzsche akli dengesini nasıl yitirdi?
Din, ahlak, modern kültür ve bilim üzerine aforizmalarla dolu birçok esere imza atan Nietzsche, felsefe tarihinin en önemli isimlerinin başında gelir. Günümüzdeki popülerliğini yaşadığı dönemde yakalayamayan ünlü filozof, birçok sıkıntıyla mücadele etti; bunlardan en önemlisi ise 3 Ocak 1889 tarihinde akli melekelerini yitirmesiydi. Peki, ömrü boyunca ortaya attığı felsefi kuramlarla bütün dünyayı etkileyen Nietzsche'nin akli dengesini yitirmesine sebep olan neydi?
Nietzsche'nin düşünce yoğunluğu ve çağına karşı savaşı zihin dengesini bozmuştu. "Kişinin çağındaki ahlak sistemiyle savaşmak korkunç bir şey olmuştu daima. Öcünü alacaktır, içten ve dıştan da." cümlelerin sahibi filozof, ne yazık ki çağından öcünü alamamış, bilakis onun türlü çilelerine maruz kalmıştır.
Nietzsche'nin hayatı
📌Alman filozof Friedrich Wilhelm Nietzsche, 15 Ekim 1844'te, Saksonya'nın Röcken kasabasında Lüterci bir papazın çocuğu olarak doğdu. Prusya kralı IV. Friedrich Wilhelm'in yaş gününde doğduğu için bu isimle vaftiz edildi. Kuşaklar boyunca içinden birçok papazın çıktığı bir aileye mensup olan Nietzsche'nin de bu geleneği sürdürmesi bekleniyordu.
📌Mütevazı bir aileye sahip olan Nietzsche, 5 yaşındayken babasının ölümü ardından, annesi, kız kardeşi, büyükannesi ve iki halasıyla hayatını sürdürdü ve bu deneyim onun karakterini etkileyen bir süreç oldu.
📌Dindar, şımartılmış iyi aile çocuğu olan Nietzsche, okulda "küçük Protestan papazı" diye çağrılıyordu. Derslerinde başarılıydı.
📌20 yaşına geldiği 1864'te, ilahiyat ve filoloji okumak amacıyla Bonn Üniversitesi'nde öğrenimine başladı. Hayatının ailesi tarafından planlamasından memnun olmayan Nietzsche, bir isyan duygusu edindi.
📌Alışkanlıkları değişti, çekingenliği bırakıp girişkenliğe yeltendi. Tatil için eve döndüğünde bir daha kiliseye gitmemeye karar verdi.
📌O günlerde yaşadığı duygu durumunu bir mektubunda kız kardeşine şu sözlerle açıkladı:
"Gönül huzuruna ve mutluluğa kavuşmak istiyorsan inan; yok, hakikatin talebesi olacağım diyorsan sorgula."
📌1867'de bir yıllığına Prusya ordusuna katılan Nietzsche, geçirdiği kaza sonucu hastaneye kaldırıldı ve terhis edildi.
📌Leipzig'de üniversiteye devam eden Nietzsche, besteci Richard Wagner ile tanıştı. Babasıyla aynı yaşta olan ve fiziksel olarak ona çok benzeyen Wagner, Nietzsche'nin eksik olan baba rol modeline uygundu. Wagner'ın Schopenhauer'a olan sevgisini de öğrenince, hayranlığı daha da arttı ve Wagner da Nietzsche'nin bu tavrını kendine yakın buldu.
Doktorası olmadığı halde İsviçre'nin Basel Üniversitesi Klasik Filoloji kürsüsünde profesör olarak davet aldığında, henüz 24 yaşındaydı.
📌Filolojiye olumsuz bakmasına rağmen, bu teklifi kabul etti ve Nisan 1869'da göreve başlayan Nietzsche, felsefe derslerine de girdi. Nietzsche, Basel'de kültür tarihçisi Jacob Burchardt ile tanıştı. Burchardt onunla aynı tinsel duruma sahip olan ve belki de hayatı boyunca saygı duyduğu tek kişiydi.
Nietzsche'nin İyinin ve Kötünün Ötesinde kitabından 20 alıntı
📌Nietzsche, Temmuz 1870'te Almanya ve Fransa arasında çıkan savaşa, vatanperverlik duygusuyla gönüllü hasta bakıcısı olmak için başvurdu.
📌Nietzsche, ilk kez en güçlü ve yüksek yaşama isteminin hayatta kalmak için mücadele etmekte değil aksine savaş ve egemenlik isteminde yattığı duygusunu edindi. Böylece "Güç İstemi Kuramı"nı oluşturan Nietzsche, ilerleyen zamanlarda bu görüşten uzaklaşsa da askerliğin etkisini inkâr etmedi.
📌Savaşta Prusya galip geldi ancak Nietzsche, savaştaki her şeyin şanlı olmadığını anladı.
📌Cephede gördüklerinden çok etkilenen filozof savaşın, zaferin, vatan kavramının ve insanın, düşündüğü gibi olmadığını gördü ve bunun etkisini eserlerine yansıttı.
📌Güç İstemi Kuramı ilk defa bu cephede yaşadığı tecrübeler sonucu filiz verdi. Ancak yaralı askerlerle birlikte yaptığı bir tren yolculuğu sırasında dizanteri ve difteriye yakalanarak, görevinden ayrılmak durumunda kaldı.
Nietzsche, İlerleyen dönemde iyice hastalık hastası oldu. Doktor ona daha ılıman yerlerde yaşamasını tavsiye etti. Bu dönem yazlarını İtalya'da; kışlarını ise İsveç dağlarında geçiriyordu.
