Şehit Ressam Hasan Rıza kimdir? Hasan Rıza'nın hayatı ve tabloları...

📌 Resmin sol kısmında beyaz atı üzerinde, başında sorguçlu kavuğu, yeşil giysisi ve beyaz kürk yakalı kaftanıyla Fatih Sultan Mehmet yer alır.

📌 Fatih, oldukça güçlü ve ciddi bir şekilde resmedilirken arkasında oldukça kalabalık kılıçlı askerler ve ulemalar olduğu görülür.

📌Hasan Rıza, bu tabloda kendisini Fatih'in yanında zırhlı bir elbise içerisindeki yeniçeri askeri olarak resmeder.

📌 Her unsurun tek tek en ince ayrıntısına kadar işlendiği tabloda gemilerin Haliç'e indirilmek üzere yürütüldüğü görülür. Baltaoğlu Süleyman Bey ve maiyeti ise el pençe divan durur.

(x)Zweig'in kaleminden 'İstanbul'un fethinde gemiler karadan nasıl yürütüldü?'

📌 Fatih Sultan Mehmet'in 29 Mayıs 1453'de fethi müteakip beyaz at üzerinde İstanbul'a girişi gösterilir.

📌 Şehre, kemerli bir sur kapısından girdiği görülen Fatih'in yanında Akşemseddin görülür. Askerler ellerinde mızraklar, sancaklar, bayraklar taşır.

📌 Hasan Rıza, kendisini Fatih Sultan Mehmed'in beyaz atının solunda, beyaz üsküfünü giymiş bir yeniçeri olarak resmeder. Böylelikle Peygamber Efendimizin müjdelediği askerlerden olmak isteğini de gösterir.

📌 İstanbul'a giren ordunun bayraklarından birisinde iki sıra olarak "Lâilâhe illallah Muhammed resulullah" ve diğerinde "İnna fetahnaleke fethan mübina ve yensurekallahü nasren azizâ" yazılıdır.

📌 Tabloda askerlerin giysilerdeki detaylardan yüzlerdeki ifadelere kadar en küçük ayrıntı dahi hesap edilip resmedildiği anlaşılır.

📌 1903'te yapılan Fatih Sultan Mehmed'in Topkapı'dan İstanbul'a Girişi adlı eser, İstanbul'un fethini simgeleyen en önemli tablolardan biridir. Sanat tarihçisi ve eleştirmeni Ömer Faruk Şerifoğlu, ressam Hüsnü Tengüz'ün Sanat Hayatım adlı hatıratını kaynak göstererek Fausto Zonaro'nun benzer tablosunu şehit ressam Hasan Rıza'nın eserlerinden esinlenerek yaptığını belirtir. Hasan Rıza 1898'de Fatih'in İstanbul'a girişini kağıt üzerine tarama kalemle resmederken, Zonaro bu kompozisyonu yağlı boya tablo haline getirdi.

📌 Tengüz, Zonaro bu tabloyu yaparken sanatçının atölyesini ziyaret gitmiş ve gördüklerini hatıratında anlatmıştı: "Zonaro yağlıboya ile yapmakta olduğu tabloda Fatih'in bindiği atın resmiyle meşguldü. Bu tablo gibi aslı Askeri Müze'de bulunan Fatih'in Büyük Topları Edirne'den İstanbul'a Nakli adlı tablosu da Hasan Rıza'nındır ve Zonaro tarafından kopya edilmiştir."

📌 Hasan Rıza ile Zonaro'nun İstanbul'un fethine ilişkin benzer tabloları üç tanedir. Bunlar: "Fatih Sultan Mehmet'in Topkapı'dan İstanbul'a Girişi", "İstanbul'un Kuşatılmasında Fatih Sultan Mehmet'in Gemilerin Karadan Yürütülmesine Nezareti" ve "Fatih Sultan Mehmet'in Ordusuyla Edirne'den İstanbul'a Yürüyüşü" adlı eserlerdir.

📌 Hasan Rıza, bu tablosunda Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'un fethi için ordusuyla birlikte ilerlemesini resmeder. Edirne'de dökülen devasa boyuttaki şahi topunun öküzlerle çekilmesi de resimde betimlenir.

📌Fatih'in yanında kahverengi atının üzerinde ise Akşemseddin görülür.

📌 Ellerinde mızrakları, sancakları, başlarında beyaz sarıkları, cepkenleri, şalvarları ile Fatih'in arkasında yeniçeriler resmedilir.

📌 Tabloda Eğri Savaşı'ndan sonra yakalanan düşman kumandanlarının padişahın huzuruna getirilmesi resmedilir. Arka planda ise atlarıyla dörtnala koşan düşman askerleri ve onları kovalayan ellerinde bayrak, sancaklar taşıyan Osmanlı askerleri görülür.

📌 Hasan Rıza, tabloda kendisini III. Sultan Mehmet'in maiyetinde, sol arkada zırhlarını giymiş olarak resmeder.

📌 Düşman askerleri ve komutanlarının mahcup ve öne eğik başları dikkat çekicidir. Tabloda resmedilen askerlerin ve ulemanın simalarından derin bir çalışma yapıldığı anlaşılır.

Ressam Şehit Hasan Rıza Hayatı ve Resimleri- Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver
Ressam Şehit Hasan Rıza-Esra Uzunçakmak