Tıbbın önemli ismi: Razi
Türk-İslam tıbbını birçok anlamda geliştiren ve öne çıkaran isimlerden biri tabip er-Razi'dir. Klinik sistemin kurucusu da sayılan hekim aynı zamanda iyi bir kimyagerdir. İslam alimi, birbirinden farklı bilimlerle uğraşır ve tarihe geçecek olan önemli eserler verir. Tıp ahlakı düşüncesiyle yola çıkarak çarpıcı eserlere imza atar.
◼️Tıp ile İslam ahlakı arasında bir ilişki kurar. Tıp etiğine büyük önem veren hekim bu alanda da önemli eserler kaleme alır. Bu alandaki görüşlerini Hipokrat ve Galen'in görüşleriyle ortak noktaları bulunur. "Ahlâku't-Tabip" (Hekimlik Ahlâkı) ve "Mihnetü't-Tabip" (Doktorun İmtihanı) adlı yapıtlarını bu alanda yazar.
Hipokrat kimdir?
Tıbbın babası sayılan İyonlu bir hekimdir.
◼️ Ebu Bekir Razi, İslam dünyasındaki tıp etiği ve ahlakı için eser veren ilk hekimlerden biri sayılır. Bir eserinde hekimlerin uyması gereken kuralların neler olduğu ve hastaya karşı görev - sorumluluklarını anlatılır. Razi'ye göre bir hekim doğa bilimleri başta olmak üzere felsefe ve kimya bilimlerini de öğrenmelidir.
◼️ Tabip filozofun hastalara yaklaşımı tamamen farklıdır. "Bir doktor hastalarına iyi olacağına inandırmalı ve onlara şifa ümidi vermelidir. Eğer netice alınacağından emin değilse ruhun yaratıcı kudretine vücudun kulak vermesi gibi ölüm vukua gelmeden hastanın cesaretini arttırmalı, ona yaşama kudreti telkin etmelidir." görüşünü savunur.
◼️İbn-i Sina ile bu noktada aynı düşünce ve görüşleri paylaşan Razi, şu ifadeleri kullanır:"Hastasından ümidi kesen doktor asla görünüşü tahrike memur değildir." O dönem, Batı dünyasındaki akıl hastalarına cadı vb. gibi uygun olmayan tabirler kullanan ve hoş karşılanmayacak seviyede muamele ederken İslam dünyası bu duruma çoktan çözümler bulur ve uygulamaya geçirir.
Geleneksel Osmanlı tıbbının son temsilcisi: Gevrekzade Hasan Efendi
◼️ Razi hayatta adil olunması gerektiğini savunur ve iyi-kötü, güzel-çirkin ayrımları yapılmaması gerektiğini dile getirir. Razi'nin tabirine göre bir hekim cesaretli olmalıdır. Hayatta varolan herkesin bir amacı bir hedefi olmalı. düsturuyla hareket eder.
◼️ Başhekimlik yaptığı hastanelerde farklı düşünce yapısıyla çığır açar ve tıp alanında birçok yeniliğe imza atar. Bunlardan en önemli olan, öğrencilerine teorik bilgiden ziyade pratik bilgiyi de aşılamayı hedefler. Bu da onun yine tıp alanında büyük ses getirmesine sebebiyet verecektir.
◼️ Hastahanesinde asistanlarının koyduğu teşhisleri, başasistanlar takip eder ve bu bir zincirleme göreve dönüşür. Böylece bir sistem oluştur bu sistem de yine Razi'nin öncülük ettiği klinik sisteminde temelli atmasını sağlar. Aynı zamanda ilaç takibini yapması açısından ilk kabul edilir. Birçok eseri kendisi öldükten sonra basılır. Bazı eserleri de Razi öldükten sonra bir araya getirilen notlarından oluşur.
◼️ Tabip filozofun yaptığı en önemli keşiflerden sayılan, kızamık ve çiçek hastalığını birbirinden ayırmak olur. Ayrıca eklem romatizması ve böbrek ve idrar kesesi hastalıkları ve taşlarına dair bilgiler verir.
◼️ Ebubekir Razi'nin tıp alanına yaptığı önemli katkılarından biri de kimya bilgisini tıp dalında kullanmasıdır. Kimya branşını üç maddede inceler. Maden, hayvan ve bitkisel olarak; gliserin, soda, sirke asidi, kükürt ve nitrik asidi bularak bunları tıp alanında kullanır.
◼️ Bu maddelerin önemi bugün de malumdur. Râzî'nin kimya bilimine hâkimiyetinden dolayı, daha önce yapılmamış ve sadece kendisinin yaptığı bazı ilaç karışımlarının olduğu da bilinir.
◼️ Öğrencilerine, bir hastalığın çözümünü bulamadıkları zaman alternatif tıbbı kullanmaları gerektiğini söyler. Bitkisel yolla tedavi edilebilecek hastalıkları bitkisel yolla tedavi edilmesini ister. Bitkisel tedavinin geçerliliği olmadığı bir hastalık söz konusuysa o zaman ilaçlara başvurun diye de ekler. Ayrıca diyet ve pişirme kapları hakkında günümüze de ışık tutacak tavsiyelerde bulunur. Yemek pişirmede dikkat etmeleri gereken hususları vurgular.
◼️ Razi, hastaların temizliğine, temiz ortamda bulunmaları gerektiğine çok özen gösterirdi. Bunun nedeni bütün rahatsızlıkların pislikten ve pis olmaktan meydana geldiğini söyler.
◼️ Razi'nin hekim olmadan önce müzikle ilgilendiği, ud çaldığı, yetişkin bir insan olunca müzik ile uğraşmayı bıraktığı söylenir. Fakat hekimlik yaparken musikiyi bazı hastalıkların tedavisinde kullandığı görülmektedir Tıbbın filozofu, hastalığı tedavi etme de başka yöntemler de önerir. Bu yöntemlerden biri de müzikle tedavi etmektir.
◼️ Hastalara yaklaşımındaki insan sever tutumu, iyi bir eğitimci olması, kendinden önce yapılan ilmi birikimi alıp, kendi gözlem ve tecrübeleriyle iyice yoğurarak işleyen âlim, iyi bir klinik hekimi ve iyi bir yöneticidir.
Özet olarak Arapların Galeni olarak tanınan hekimin yaptığı yenilik ve buluşları şu şekilde sıralamak mümkün:
➡ Çiçek hastalığı ile kızamığın ayrımını yapan ilk kişidir.
➡ Ateşin, vücudun kendini savunma şekli olduğunu söyler.
➡ Musikiyi bazı hastalıkların tedavisinde kullanır.
➡ Klinik tıbbın temelini atar.
➡ Öğrencilerine, tamamiyle teorik tıbbın değil pratik tıbbın gerekliliğini anlatır.
➡ Tıbba, İslam ahlakını ve etiğini getiren hekimdir.
➡ Güneş çarpmasının kan dolaşımı ile ilgisini keşfeder.
er-Râzî, kendi döneminde büyük bir tabip olarak varlığını tıp dünyasına duyurmuştur.
